Hàng hoá trên sàn thương mại điện tử sẽ phải cung cấp chứng nhận tiêu chuẩn

Đây là bước chuyển quan trọng nhằm siết chặt trách nhiệm của người bán hàng và các sàn giao dịch điện tử, đồng thời tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong môi trường kinh doanh trực tuyến đang phát triển mạnh mẽ.

Theo TS. Hà Minh Hiệp, Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), quy định mới này trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (có hiệu lực từ ngày 1/1/2026), sẽ nâng cao trách nhiệm doanh nghiệp và bảo vệ người tiêu dùng. 

Bắt buộc công bố đầy đủ thông tin hàng hóa bán trên sàn điện tử

Một trong những điểm đột phá của luật mới là thay đổi mô hình quản lý chất lượng từ phân loại hành chính sang phân loại theo mức độ rủi ro.

Cụ thể, sản phẩm và hàng hóa sẽ được chia thành ba nhóm: rủi ro thấp, rủi ro trung bình và rủi ro cao. Việc chuyển đổi này giúp cơ quan quản lý tập trung nguồn lực vào giám sát hiệu quả hơn, giảm thiểu các thủ tục hành chính không cần thiết.

Với nhóm hàng hóa có mức rủi ro thấp, doanh nghiệp được quyền tự công bố tiêu chuẩn áp dụng. Đối với nhóm rủi ro trung bình, doanh nghiệp cần thực hiện tự đánh giá sự phù hợp hoặc thông qua tổ chức chứng nhận được công nhận. Riêng nhóm có rủi ro cao, bắt buộc phải được đánh giá, chứng nhận bởi tổ chức độc lập nhằm bảo đảm an toàn và chất lượng tuyệt đối.

Luật cũng bổ sung các quy định nhằm giảm thiểu rào cản hành chính đối với hàng hóa nhập khẩu. Theo đó, đối với hàng hóa thuộc nhóm rủi ro trung bình, doanh nghiệp được phép công bố hợp quy dựa trên kết quả tự đánh giá hoặc chứng nhận từ tổ chức được công nhận, mà không cần công bố lại cho từng lô hàng cùng loại.

Ngoại lệ chỉ áp dụng nếu có thay đổi về quy chuẩn kỹ thuật, đặc tính sản phẩm hoặc xuất hiện cảnh báo từ cơ quan quản lý có thẩm quyền. Quy định này giúp tiết kiệm chi phí và thời gian thông quan, đồng thời vẫn bảo đảm yêu cầu chất lượng.

Lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật, khái niệm Hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI) được xác lập như một hệ sinh thái gồm các yếu tố nền tảng: tiêu chuẩn, đo lường, đánh giá sự phù hợp, kiểm tra và chính sách hỗ trợ.

Hệ thống này sẽ được xây dựng trên nền tảng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, cho phép kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan quản lý chất lượng, hải quan, hệ thống truy xuất nguồn gốc, cơ chế tiếp nhận phản ánh của người tiêu dùng và hệ thống cảnh báo quốc tế.

Đáng chú ý, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, vốn trước đây chưa có hành lang pháp lý rõ ràng, nay đã chính thức được luật hóa. Đối với các mặt hàng có mức độ rủi ro cao, yêu cầu truy xuất nguồn gốc sẽ trở thành bắt buộc, góp phần nâng cao tính minh bạch và truy trách nhiệm khi xảy ra sự cố.

Một nội dung mới khác là việc xây dựng hệ thống giám sát chất lượng sản phẩm, hàng hóa ở cấp độ quốc gia. Hệ thống này có chức năng kết nối và đồng bộ dữ liệu từ các cơ quan quản lý, thu thập và phân tích các phản ánh từ người tiêu dùng, đồng thời phục vụ công tác hậu kiểm, cảnh báo và xử lý rủi ro về chất lượng.

Đây là công cụ hỗ trợ quan trọng giúp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật và tạo điều kiện để người tiêu dùng tham gia giám sát thị trường một cách chủ động và hiệu quả.

Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng phổ biến, Luật đã bổ sung điều khoản riêng liên quan đến việc quản lý chất lượng hàng hóa trong môi trường giao dịch số.

Người bán phải công khai trung thực thông tin về chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Chủ quản nền tảng số trung gian phải có biện pháp kiểm tra, xử lý đối với hàng hóa vi phạm pháp luật về chất lượng; thiết lập và vận hành hệ thống tiếp nhận, xử lý phản ánh, khiếu nại của người tiêu dùng liên quan đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Theo TS. Hà Minh Hiệp, quy định mới nhằm nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc công bố thông tin sản phẩm, đặc biệt là với các mặt hàng điện tử. Trước đây, các sàn thương mại điện tử cho phép các hộ kinh doanh tự do đăng bán sản phẩm mà không cần kiểm chứng. Nhưng sắp tới, các sàn sẽ phải cung cấp cả chứng nhận tiêu chuẩn của tất cả các sản phẩm. 

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa đã thể hiện sự chuyển hướng rõ nét trong tư duy lập pháp: từ quản lý hành chính cứng nhắc sang quản trị rủi ro, từ khuyến khích sang chế tài hợp lý, từ tiền kiểm sang hậu kiểm dựa trên dữ liệu và công nghệ số. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả thực thi pháp luật mà còn góp phần giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia và bảo đảm công bằng, minh bạch trên thị trường.