Kết nối chuỗi giá trị số: Hướng tới thương mại điện tử bền vững và vì cộng đồng

Thương mại điện tử đang trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế số

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Hiếu - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội nhấn mạnh, thương mại điện tử đang trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế số, tác động trực tiếp đến phương thức sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng.

Ông Nguyễn Hiếu - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội

Bước sang năm 2026, cùng với sự phát triển nhanh của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các nền tảng số, yêu cầu đặt ra đối với doanh nghiệp ngoài việc mở rộng kênh bán hàng trực tuyến còn là xây dựng, quản trị và bảo vệ thương hiệu một cách bài bản, bền vững.

Theo ông Nguyễn Hiếu, trong môi trường số, thương hiệu đã trở thành tài sản vô hình có giá trị lớn, quyết định năng lực cạnh tranh và khả năng tồn tại dài hạn của doanh nghiệp. Thông tin lan truyền nhanh, ranh giới thị trường bị xóa nhòa khiến uy tín thương hiệu có thể được xây dựng nhanh chóng, nhưng cũng rất dễ bị tổn hại nếu doanh nghiệp thiếu chiến lược quản trị phù hợp.

Trong khi đó, các hành vi xâm phạm thương hiệu, gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ, cạnh tranh không lành mạnh trên các sàn thương mại điện tử vẫn diễn biến phức tạp. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh cá thể còn hạn chế về nhận thức pháp lý, kỹ năng quản trị thương hiệu và khả năng ứng phó rủi ro trên không gian mạng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức và kỹ năng bảo vệ thương hiệu trong môi trường kinh doanh số.

Xuất phát từ thực tiễn đó, hội thảo được tổ chức nhằm cập nhật các xu hướng mới của thương mại điện tử giai đoạn tới; chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp trong xây dựng, quản trị và bảo vệ thương hiệu; tăng cường kết nối giữa nhà trường với chuyên gia, doanh nghiệp và các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử và xúc tiến thương mại. Đồng thời là cơ hội để sinh viên tiếp cận kiến thức thực tiễn, hiểu rõ hơn yêu cầu của thị trường lao động, từ đó định hướng học tập và nghề nghiệp phù hợp.

Nhu cầu đào tạo nhân lực thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trung bình khoảng 30% mỗi năm

Chia sẻ tại hội thảo về Xu hướng thương mại điện tử và xây dựng, bảo vệ thương hiệu trong kỷ nguyên số, Thạc sĩ Nguyễn Trung Kiên – Trưởng bộ môn Thương mại điện tử, Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội đã đưa ra bức tranh toàn cảnh về thực trạng đào tạo, những điểm nghẽn hiện nay cũng như xu hướng phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử trong giai đoạn tới.

Thạc sĩ Nguyễn Trung Kiên – Trưởng bộ môn Thương mại điện tử, Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội

Theo các báo cáo tổng hợp, thương mại điện tử Việt Nam đang duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liên tiếp. Năm 2024, quy mô thị trường đạt khoảng 25 tỷ USD, tăng trưởng gần 20% so với năm trước. Đến năm 2025, con số này ước đạt 31 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á.

Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng đó là một thực tế đáng lưu ý: nguồn nhân lực thương mại điện tử đang thiếu hụt cả về số lượng lẫn chất lượng. Theo thống kê của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), chỉ khoảng 30% nhân lực thương mại điện tử được đào tạo đúng chuyên ngành, trong khi 70% còn lại đến từ các ngành khác chuyển sang. Nghịch lý “30 – 70” này cho thấy sự mất cân đối lớn giữa nhu cầu của thị trường và khả năng cung ứng của hệ thống đào tạo.

Đáng chú ý, nhu cầu đào tạo nhân lực thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trung bình khoảng 30% mỗi năm, phản ánh rõ áp lực tuyển dụng mà doanh nghiệp đang phải đối mặt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Hiện nay, hệ thống đào tạo thương mại điện tử tại Việt Nam đã có những bước phát triển nhất định, song vẫn chưa theo kịp tốc độ vận động của thị trường. Tính đến đầu năm 2024, cả nước có khoảng 40 trường đại học đã mở mã ngành thương mại điện tử, 16 trường chưa mở mã ngành riêng nhưng đang triển khai đào tạo và 89 trường đại học đưa học phần thương mại điện tử vào chương trình giảng dạy. Thời gian đào tạo đại học vẫn chủ yếu là 4 năm, với các cơ sở đào tạo tiêu biểu như Trường Đại học Thương mại, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Ngoại thương, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.

Ở khối cao đẳng, có khoảng 35 trường được cấp phép đào tạo ngành thương mại điện tử, với thời gian đào tạo linh hoạt từ 2–3 năm, chú trọng nhiều hơn đến thực hành và kỹ năng nghề. Về phân bố địa lý, TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội hiện là hai trung tâm cung ứng nhân lực thương mại điện tử lớn nhất cả nước, lần lượt chiếm khoảng 40% và 35% tổng số lao động đã qua đào tạo trong lĩnh vực này.

Dù số lượng cơ sở đào tạo ngày càng tăng, song theo Thạc sĩ Nguyễn Trung Kiên, quá trình đào tạo nhân lực thương mại điện tử tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với ba điểm nghẽn lớn: Một là, học liệu lạc hậu. Bản chất của thương mại điện tử và digital marketing là thay đổi liên tục theo từng ngày, từng giờ, trong khi nhiều chương trình đào tạo vẫn cập nhật học liệu theo chu kỳ năm. Sự chậm trễ này khiến kiến thức sinh viên tiếp cận chưa sát với thực tế vận hành của các nền tảng như Facebook, TikTok, Shopee hay các mô hình mới như affiliate, social commerce.

Hai là, thiếu môi trường thực nghiệm. Nhiều cơ sở đào tạo còn thiếu phòng thực hành, phòng livestream, phòng lab, tài khoản quảng cáo thực tế… dẫn đến việc sinh viên học nhiều lý thuyết nhưng thiếu cơ hội “va chạm” với thị trường.

Ba là, hạn chế về kỹ năng bổ trợ. Sinh viên thương mại điện tử hiện nay còn yếu về thiết kế đồ họa, sản xuất nội dung số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và khả năng xử lý vấn đề trong môi trường tốc độ cao, những kỹ năng đang được doanh nghiệp đặc biệt coi trọng.

Thạc sĩ Nguyễn Trung Kiên đánh giá, cùng với sự thay đổi của thị trường, xu hướng tuyển dụng của doanh nghiệp cũng đang dịch chuyển mạnh mẽ. Doanh nghiệp không còn tuyển dụng “nhân viên marketing tổng hợp”, mà chia nhỏ vị trí theo từng mảng chuyên môn: vận hành sàn, chạy quảng cáo, thiết kế website, livestream, quản trị nội dung… Bằng cấp không còn quá quan trọng, sinh viên được đánh giá cao khi có gian hàng vận hành hiệu quả, kênh nội dung phát triển tốt, doanh thu cụ thể và các chứng chỉ quốc tế từ Google, Meta, TikTok.

Xu hướng “học sớm - làm sớm” cũng ngày càng phổ biến. Sinh viên có thể tham gia thị trường lao động ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, thông qua các môn học thực hành và mô hình đào tạo gắn với doanh nghiệp.

Chia sẻ tại hội thảo, GS.TS Đinh Văn Hiến - đại diện Công ty Cổ phần Hệ sinh thái Salepro cho rằng, Salepro là minh chứng cho tư duy chiến lược dài hạn và tinh thần kết nối trong kinh doanh. Cốt lõi của hệ sinh thái không chỉ nằm ở bán hàng hay marketing, mà ở triết lý kết nối con người, kết nối giá trị và các mô hình kinh doanh trong một không gian mở, minh bạch.

GS.TS Đinh Văn Hiến - đại diện Công ty Cổ phần Hệ sinh thái Salepro

Dẫn lại tư tưởng kinh tế của Nhà bác học Lê Quý Đôn với bốn trụ cột “phi công bất phú, phi nông bất ổn, phi thương bất hoạt, phi trí bất hưng”, GS.TS Đinh Văn Hiến nhấn mạnh vai trò đặc biệt của thương mại trong việc kết nối các vùng miền, quốc gia và chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời khẳng định, tri thức là nền tảng quyết định sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm

Tại hội thảo, các diễn giả cũng đã chia sẻ về các giải pháp kiến tạo hệ sinh thái số trong thương mại điện tử như giải pháp nâng cao hiệu quả truy xuất nguồn gốc trong thương mại điện tử, thách thức và cơ hội cho kinh doanh thương mại điện tử trong bối cảnh Luật Thuế mới, cơ hội bứt phá xuất khẩu với thương mại điện tử B2B.