Gia tộc trí thức Việt Nam có 3 cha con nối nhau đỗ tiến sĩ, cả dòng họ có tới 21 tiến sĩ, 8 GS, PGS, nhà thờ họ được công nhận là Di tích lịch sử
Dòng họ đã phát triển gần 400 năm, trải qua 18 đời con cháu và có nhiều người thành công, mang vinh quang về cho gia tộc.
Ba cha con cùng đỗ tiến sĩ
Về làng Thu Hoạch, nay là xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh, dòng họ Phan Huy nổi tiếng với nhiều hậu duệ tên tuổi, lưu danh trong sử sách. Dòng họ này được dân gian truyền tụng qua câu: “Võ Hạ Hoàng, Văn làng Thu Hoạch” ám chỉ rằng làng Thu Hoạch có dòng họ Phan Huy nổi danh về văn chương, khoa bảng và việc làm quan.
Nơi đây có nhà thờ họ Phan Huy được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia vào năm 1996. Hiện tại, nhà thờ vẫn lưu giữ 28 sắc phong mà các vua chúa đã ban tặng cho các bậc tiền nhân.
Nhà thờ họ Phan Huy tại xã Thạch Châu (Lộc Hà, Hà Tĩnh). Ảnh: Internet
Được biết, dòng họ đã phát triển gần 400 năm, trải qua 18 đời con cháu. Thủy tổ của dòng họ là cụ Trằm, một người nông dân tài hoa về âm nhạc và ca hát. Giai đoạn phát triển rực rỡ nhất của dòng họ là vào khoảng đời thứ 7, nửa sau thế kỷ 18, dưới thời vua Lê Hiển Tông. Khi đó, dòng họ không chỉ có những vị tướng võ uy danh mà còn có nhiều người đỗ đạt tiến sĩ, làm quan lớn trong triều đình.
Niềm tự hào của dòng họ Phan là cụ Phan Huy Cẩn (1722-1789), người đã khai khoa cho dòng họ và là tiến sĩ đầu tiên. Cụ Phan Huy Cẩn được mệnh danh là một danh thần, tài đức vẹn toàn, yêu nước thương dân. Cụ từng hai lần đỗ đầu trong các kỳ thi và được vua ban thưởng nhiều lần.
Ông Phan Huy Anh - đại diện dòng họ chia sẻ trên báo Vietnamnet rằng sau khi đỗ đạt cao và làm quan, cụ Phan Huy Cẩn đã trở về quê hương, phục dựng nhà thờ Phan Huy ở làng Thu Hoạch. Hiện nay, cụ là nhân vật chính được thờ phụng sau cụ tổ.
Chân dung Tiến sĩ Phan Huy Cẩn – người đặt nền móng khoa bảng cho dòng họ Phan Huy. Ảnh: Internet
Theo sử sách dòng tộc, cụ Phan Huy Cẩn sớm mồ côi cha mẹ, được bà ngoại nuôi dưỡng. Từ nhỏ, cụ đã bộc lộ sự thông minh, ham học và từ năm 15 tuổi đã nổi tiếng khắp vùng vì tài năng văn chương. Nhờ học rộng, hiểu sâu, đến kỳ thi Giáp Tuất năm 1754, đời Lê Hiển Tông, cụ đã thi hội và đỗ đồng tiến sĩ khi 33 tuổi.
Sau khi đỗ đạt, cụ được bổ nhiệm làm Hiến sát Hải Dương, rồi được tiến cử vào triều đình làm việc tại Phủ liêu. Trong thời gian làm quan, cụ nổi tiếng là người ngay thẳng, không xu nịnh, nên năm 1759 đã bị cận thần của chúa Trịnh Doanh là Đỗ Thế Giai hãm hại, dẫn đến bị cách chức. Sau đó, cụ trở về quê và dạy học suốt 8 năm.
Đến năm 1788, vì tuổi cao sức yếu, cụ Phan Huy Cẩn đã cáo quan về quê. Không chỉ đỗ đạt và làm rạng danh dòng họ, cụ còn rất thành công trong việc nuôi dạy con cái. Cụ luôn đề cao việc học, nhờ vậy các con đều thành tài, trong đó có hai người con đỗ tiến sĩ và giữ các chức vụ quan trọng trong triều đình.
Con trai cả của cụ Phan Huy Cẩn là Phan Huy Ích (1751-1822) cũng là một người nổi tiếng thông minh và sáng dạ. Vào năm Ất Mùi (1775), khi mới 25 tuổi, Phan Huy Ích đã đỗ Hội nguyên tiến sĩ. Kỳ thi năm đó có 18 tiến sĩ, và ông đứng đầu bảng, sau này làm quan qua ba triều đại.
Tiếp nối truyền thống học vấn của gia đình, em trai của Phan Huy Ích là Phan Huy Ôn (1755-1786) cũng đỗ Tiến sĩ tam giáp trong kỳ thi Kỷ Hợi (1779). Sau khi đỗ đạt, ông được bổ nhiệm làm đốc đồng Sơn Tây, thăng Hàn Lâm thị chế, Tham đồng đê lĩnh, Thiên sai trị công phiên, và được phong tước Mỹ Xuyên Bá. Như vậy, dòng họ Phan Huy tự hào khi có ba cha con: cụ Phan Huy Cẩn, Phan Huy Ích, và Phan Huy Ôn được ghi danh tại Văn Miếu Quốc Tử Giám (Hà Nội).
Tiếp nối truyền thống vẻ vang của gia tộc
Các thế hệ nối tiếp của cụ Phan Huy Cẩn đã kế thừa và phát huy truyền thống gia đình, đóng góp nhiều bậc hiền tài cho quốc gia và xã hội trong nhiều lĩnh vực như văn chương, lịch sử, ngoại giao, văn hóa, và giáo dục. Dòng họ Phan Huy còn có nhiều danh tài và văn sĩ nổi danh như Phan Huy Sảng, Phan Huy Vịnh, Phan Huy Thực, Phan Huy Dũng, Phan Huy Tùng... cùng nhiều nhân vật khác làm rạng danh tổ tiên và dòng họ.
Trong sử sách còn ghi lại cụ Phan Huy Chú (1782–1840), một con người tài hoa, là nhà bác học với kiến thức uyên thâm. Cụ Phan Huy Chú là con trai thứ ba trong số sáu người con của cụ Phan Huy Ích, sinh ra trong một gia đình mà ông nội, cha, chú, anh em đều là những người học rộng, tài cao, và thi cử đỗ đạt.
Nhà thờ họ Phan Huy được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Ảnh: Internet
Mặc dù không đỗ cử nhân hay tiến sĩ, chỉ đạt tú tài, nhưng cụ Phan Huy Chú là người thông minh, hiếu học, am hiểu sâu rộng nên đã được bổ nhiệm làm Biện tu ở Viện Hàn lâm triều Nguyễn.
Sinh thời, cụ Phan Huy Chú đã có những cống hiến to lớn cho dân tộc, để lại một công trình khoa học đồ sộ - bộ "Lịch triều hiến chương loại chí", được xem là "bách khoa toàn thư" đầu tiên của Việt Nam. Ngoài ra, cụ còn biên soạn nhiều bộ sách có giá trị lớn về địa lý và lịch sử.
Người đời tôn vinh cụ Phan Huy Chú là một nhà bác học uyên thâm, một nhà thơ lớn đầy tài năng.
Bên cạnh đó, dòng họ còn có nhiều nhân vật thành danh như Giáo sư Phan Huy Lê (1934-2018), người đã có những đóng góp quan trọng cho nền sử học nước nhà. Đặc biệt, tới nay, dòng họ Phan Huy đã trải qua 18 đời với 21 tiến sĩ, 8 giáo sư - phó giáo sư, 1 nhà bác học, 27 thạc sĩ, 167 cử nhân, và nhiều người giữ những chức vụ cao trong bộ máy nhà nước.
Thùy Dung
Bình luận
Nổi bật
Đà Nẵng: Nhà hàng Danaksara mở cửa trở lại mang hơi thở tinh hoa ẩm thực Miền Trung
sự kiện🞄Chủ nhật, 23/03/2025, 08:34
(CL&CS0 - Nhằm đáp ứng sự phục hồi mạnh mẽ của ngành du lịch và xu hướng khám phá văn hóa ẩm thực địa phương ngày càng gia tăng, nhà hàng Danaksara chính thức mở cửa trở lại, mang đến cho du khách cơ hội trải nghiệm tinh hoa ẩm thực Miền Trung trong không gian mang đậm bản sắc văn hóa. Ẩm thực miền Trung – Di sản quý giá trong dòng chảy du lịch Việt Nam Miền Trung Việt Nam từ lâu đã nổi tiếng không chỉ với những danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp mà còn với nền ẩm thực phong phú, đậm đà hương vị địa phương. Với sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, ẩm thực không chỉ là một phần của trải nghiệm mà còn trở thành cầu nối văn hóa, giúp du khách hiểu hơn về vùng đất họ đặt chân đến. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của ẩm thực trong hành trình khám phá của du khách, nhà hàng Danaksara ra đời với sứ mệnh gìn giữ và phát huy tinh hoa ẩm thực miền Trung, mang đến một không gian ẩm thực độc đáo nơi du khách có thể thưởng thức những món ăn truyền thống được chế biến từ những nguyên liệu địa phương tươi ngon nhất. Trải nghiệm văn hóa qua từng món ăn Tọa lạc tại khuôn viên biệt thự Furama Villas Đà Nẵng, nhà hàng Danaksara là sự giao thoa giữa nét truyền thống và hiện đại, giữa không gian xanh mát và những câu chuyện ẩm thực giàu bản sắc. Với thực đơn phong phú, Danaksara tái hiện trọn vẹn hương vị miền Trung qua các món ăn quen thuộc như gỏi sứa trộn vả, ram chiên tôm thịt, canh chua cá lóc, cá kho truyền thống trong niêu đất, heo ba chỉ kho nước dừa, rau lang luộc chấm mắm nêm, cá cấn kho nghệ, cá chuồn chiên củ nén, ốc um chuối, heo quay bánh hỏi, mì Quảng, bún bò Huế, bún chả cá Đà Nẵng… Mỗi món ăn không chỉ là một công thức nấu nướng, mà còn là một câu chuyện về phong tục, tập quán và đời sống của người dân miền Trung. Nhà hàng không chỉ phục vụ du khách mà còn mang đến những trải nghiệm văn hóa trọn vẹn qua cách bày trí, phong cách phục vụ và sự tận tâm trong từng món ăn. Mục tiêu của Danaksara không chỉ là một địa điểm ẩm thực mà còn là một điểm đến để du khách tìm hiểu, cảm nhận và yêu mến văn hóa miền Trung Việt Nam. Ẩm thực – Động lực thúc đẩy du lịch bền vững Trong bối cảnh du lịch đang phục hồi mạnh mẽ, xu hướng du lịch ẩm thực ngày càng trở thành động lực thu hút du khách quốc tế và trong nước. Du khách không chỉ muốn ngắm nhìn cảnh đẹp mà còn mong muốn trải nghiệm văn hóa qua ẩm thực, tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của từng món ăn. Bằng việc tập trung vào các món ăn truyền thống và cách chế biến chuẩn vị, Danaksara mong muốn góp phần quảng bá ẩm thực miền Trung ra thế giới, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của du lịch địa phương. Nhà hàng cam kết sử dụng nguyên liệu từ nguồn cung cấp uy tín, hỗ trợ các hộ nông dân và ngư dân địa phương, qua đó tạo nên một hệ sinh thái du lịch bền vững, bảo tồn giá trị văn hóa, đồng thời mang lại trải nghiệm ẩm thực đẳng cấp cho du khách. Sự trở lại của nhà hàng Danaksara không chỉ là một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Furama Villas Đà Nẵng mà còn là một bước tiến trong việc nâng tầm du lịch ẩm thực của miền Trung Việt Nam.
Nghê sĩ Trung Dân phản ánh thực trạng mê túi mù bất chấp của giới trẻ
sự kiện🞄Thứ bảy, 22/03/2025, 10:53
(CL&CS) - Các tập phim từ 16 đến 18 trong chương trình Cười Cùng Bác Ba Phi lên sóng thời gian qua đã mang đến những câu chuyện cảm động và bài học nhân văn sâu sắc, xoay quanh những vấn đề thực tế trong cuộc sống hiện nay.
Hoài Thương trở lại đầy bản lĩnh với ca khúc Lẻ Bạn
sự kiện🞄Thứ bảy, 22/03/2025, 10:31
(CL&CS) - Đánh Thức Đam Mê 2025 - Tập 3 mang đến những màn trình diễn đặc sắc từ các thí sinh tài năng. Các thí sinh đã chinh phục khán giả bằng giọng hát truyền cảm, kỹ thuật điêu luyện và những câu chuyện âm nhạc riêng.
anh đứcLorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit. Quis cum, ut esse cupiditate autem. Dolor est dolorem sunt, sequi omnis corporis cumque ratione accusamus ex deserunt, molestiae consequuntur natus beatae.