Dấu ấn Obama

Ông Barack Obama

Hệ thống y tế

Cải cách toàn diện hệ thống chăm sóc sức khỏe là một chiếc chén thánh mà Đảng Dân chủ đã săn đuổi trong nhiều thập niên, dường như luôn chỉ cách họ một bước chân. Dưới thời ông Obama, cuối cùng họ đã đạt được nó. Mặc dù vậy, do một trở ngại phút chót ở Thượng viện trước khi được thông qua lần chót, đạo luật đồ sộ này đã trở thành một chiếc bánh nướng dở, khiến cho việc thực thi chúng gặp nhiều khó khăn.

Mặc dù có những khiếm khuyết, việc thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (Affordable Care Act), theo lời Phó Tổng thống Joe Biden, là một sự kiện lớn.

Ông Obama tiếp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Phòng Bầu dục (Nhà Trắng) ngày 7/7/2015. Ảnh: AFP

Môi trường

Chính quyền của ông Obama đã đóng góp vào thành công của hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu, trong đó Mỹ cùng với 185 quốc gia khác cam kết cắt giảm lượng khí gây hiệu ứng nhà kính. Họ cũng đưa ra rất nhiều quy định nhằm quản lý ô nhiễm đến từ các nhà máy nhiệt điện than và hạn chế khai thác than cũng như dầu và khí trên các vùng đất thuộc quyền sở hữu của chính quyền liên bang và các vùng biển gần bờ.

Đầu nhiệm kỳ của mình, khi Đảng Dân chủ đang nắm đa số ở Quốc hội, Hạ viện đã thông qua một dự luật đặt ra giới hạn lượng khí CO2 mà các công ty có thể thải ra (và cho phép mua bán giới hạn này giữa các công ty với nhau) để hạn chế lượng khí gây hiệu ứng nhà kính.

Thương mại

Tổng thống Obama đã đưa việc hoàn thiện hai bản hiệp định thương mại - Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (Agreement on the Trans-Pacific Partnership - TPP) và Hiệp định Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương (Agreement on Trade and Investment transatlantic - TTIP) - trở thành nền tảng cho toàn bộ nhiệm kỳ thứ hai của ông. TTIP, vẫn còn đang trong giai đoạn đàm phán và sẽ làm giảm các rào cản thương mại giữa Mỹ và EU, đang bị làm ngơ bởi các chính khách ở cả hai bờ Đại Tây Dương.

Chính quyền Obama đã thành công trong việc ký hiệp định thương mại tự do với Panama, Colombia và Hàn Quốc, nhưng những thành công đó là quá nhỏ bé so với quy mô và tầm vóc của những thất bại mang tính khu vực kia.

Ông Obama và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân vào trưa 23/5/2016 tại Hà Nội. Ảnh: Getty.

Nền kinh tế

Khi ông Obama nhậm chức, kinh tế Mỹ đang rơi tự do. Tỷ lệ thất nghiệp đã vọt lên mức hai con số, giá nhà ở rớt thảm hại, còn ngành tài chính thì đang bên bờ vực sụp đổ. Tám năm sau, bức tranh kinh tế mang màu sắc ổn định và tăng trưởng vừa phải, mặc dù người chỉ trích sẽ nói rằng mọi thứ có thể tốt đẹp hơn.

Về mặt chính sách, ông Obama đã sớm đưa ra một gói kích cầu lớn và một đạo luật cải cách tài chính trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Chính quyền của ông giám sát một chương trình hỗ trợ, đã cứu General Motors khỏi một cuộc phá sản có thể đã tàn phá nền công nghiệp ô tô Mỹ. Chương trình “Tái cho vay hợp túi tiền cho nhà ở”, được tiến hành bởi Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang, đã giúp hàng triệu người mua nhà ở Mỹ tránh khỏi cảnh bị tịch thu nhà và giảm bớt gánh nặng từ các khoản vay mua nhà lãi suất cao.

Quan hệ quốc tế

Ông Obama sẽ rời Nhà Trắng với hai thành tựu nổi bật trong lĩnh vực ngoại giao - hiệp định hạt nhân với Iran và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Cuba. Chúng là đại diện cho sự ấm lên đáng kể trong quan hệ giữa Mỹ và hai quốc gia từng là đối thủ trong thời gian dài.

Tuy vậy, ở những diễn biến khác, chính sách ngoại giao của tổng thống sắp mãn nhiệm đã tạo ra nhiều mối quan hệ bị rạn nứt. Dù việc "tái khởi động" quan hệ Mỹ - Nga, được lên kế hoạch từ khi ông mới nhậm chức, nhưng vẫn không đạt kết quả như mong muốn.

Tội phạm

Xu hướng dài hạn về giảm tỷ lệ phạm tội tiếp tục diễn ra trong 8 năm qua, mặc dù một vài thành phố lớn đã chứng kiến một sự tăng nhẹ trở lại của các vụ giết người. Năm 2010 ông đã ký một đạo luật giảm thời hạn tù cho tội sở hữu ma túy đá - thường là người da đen - gần với hình phạt cho tội sở hữu ma túy dạng bột hơn.

Ông đã sử dụng quyền hạn của tổng thống để giảm án cho hơn 1.000 tù nhân ma túy không kèm các hành vi bạo lực khác và ủng hộ một chính sách của Bộ Tư pháp, thả trước hạn 6.000 tù nhân.

Nhập cư

Ngay sau khi ông Obama đắc cử nhiệm kỳ hai vào năm 2012, đã có lúc tưởng như việc cải cách toàn diện hệ thống nhập cư dường như là điều hiển nhiên. Một cuộc nổi loạn từ dưới lên trong Đảng Cộng hòa đã làm chệch hướng các kế hoạch đó, buộc ông Obama phải vận dụng một loạt các biện pháp hành pháp để cấp quyền lưu trú cho những người nhập cư vào Mỹ không khai báo khi còn là trẻ em và gia đình nhập cư của các công dân Mỹ và người được cư trú vĩnh viễn.

Sức mạnh của Đảng

Năm 2009, khi ông Obama nhậm chức, Đảng Dân chủ nắm đa số lớn ở Quốc hội Mỹ và kiểm soát 29 trên 50 ghế thống đốc. Kể từ đó, ông đã chứng kiến sức mạnh đảng của mình suy giảm một cách đều đặn. Hạ viện rơi vào tay Đảng Cộng hòa năm 2010; Thượng viện thì vào năm 2014. Đảng Dân chủ chỉ còn nắm giữ ghế thống đốc ở 16 bang.

Đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát ở 32 cơ quan lập pháp cấp bang, trong khi Đảng Dân chủ chỉ có ở 12 bang (những bang còn lại mỗi đảng kiểm soát một viện).

Ông Obama cảm ơn vợ Michelle và các con. Ảnh: Reuters.

Diễn văn từ biệt của ông Obama

Tổng thống Mỹ Barack Obama kêu gọi người dân bảo vệ nền dân chủ trong bài diễn văn chia tay ở Chicago.

"Nước Mỹ là quốc gia tốt đẹp và mạnh hơn" tám năm trước - ông nói trước hàng ngàn người ủng hộ. Nhưng ông cảnh báo: "Nền dân chủ đang bị đe dọa bất cứ khi nào chúng ta xem đó là điều hiển nhiên". Ông nhắn nhủ người Mỹ thuộc mọi tầng lớp xem xét những vấn đề xã hội từ nhiều góc độ và nói rằng "Chúng ta phải chú ý và lắng nghe".

Theo BBC News, Tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ, 55 tuổi, được bầu năm 2008 với thông điệp đem lại hy vọng và thay đổi. Người kế nhiệm - ông Donald Trump, tuyên bố sẽ hủy bỏ một số chính sách mang dấu ấn của ông Obama.

Bằng giọng điệu lạc quan, ông Obama nói rằng việc chuyển giao quyền lực êm thắm giữa hai tổng thống là "dấu ấn" của nền dân chủ Mỹ. Nhưng ông vạch ra những mối đe dọa cho nền dân chủ Mỹ: Bất bình đẳng kinh tế, chia rẽ sắc tộc.

Trở lại Chicago - nơi ông tuyên bố chiến thắng trong cuộc tranh cử năm 2008, ông Obama đưa ra thông điệp tích cực đến người Mỹ sau cuộc bầu cử với kết quả ông Trump đánh bại bà Hillary Clinton. Ông Obama nói rằng giới trẻ Mỹ khiến ông cảm thấy "lạc quan về đất nước hơn khi bắt đầu nhiệm kỳ".

Chọn Chicago thay vì Nhà Trắng để phát biểu chia tay, ông Obama trước đó nói rằng ông muốn trở về "nơi mọi thứ bắt đầu" với ông và Đệ nhất phu nhân Michelle Obama. Bài phát biểu được nhắm đến tất cả người Mỹ, kể cả những người ủng hộ ông Trump.

Chuyến đi Chicago là chuyến bay cuối cùng, hành trình lần thứ 445 của ông Obama với tư cách tổng thống trên chiếc Air Force One. Hơn 20.000 người chứng kiến bài diễn văn từ biệt của ông tại trung tâm hội nghị lớn nhất Bắc Mỹ McCormick Place.

Đây cũng là nơi ông đọc bài phát biểu sau khi đánh bại Mitt Romney trong cuộc bầu cử năm 2012. Vé tham dự sự kiện được phát miễn phí, nhưng được bán lại trực tuyến với giá hơn 1.000 USD.

Lê Miên Tường (Theo BBC News, AP)

Nên đọc

Ông Obama giảm án cho binh nhì lộ tin cho Wikileaks

Tổng thống sắp rời nhiệm sở Obama: “Nền dân chủ cần quý vị”

Tổng thống tân cử Trump sẽ làm gì với di sản ông Obama để lại?

Sau 2 nhiệm kỳ tổng thống, ông Obama để lại di sản gì?