Áp thuế nhập khẩu 3% trứng Artemia, đe dọa “giết chết” hàng loạt doanh nghiệp

  Trước đó, dự thảo Thông tư để xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương ghi rõ mức thuế nhập khẩu chỉ là 0% đã nhận được sự đồng thuận cao nhưng khi ban hành chính thức, Bộ Tài chính sửa lại mức thuế là 3% khiến hàng loạt DN và bộ, ngành bức xúc. Dự thảo thông tư một đằng, nhưng ban hành một nẻo, mức thuế khi thì 0% khi thì 3% và trong khi chờ có hiệu lực chính thức, các cơ quan chức năng về quản lý xuất nhập khẩu, hải quan lại tạm thời áp thuế 5% để bắt doanh nghiệp phải đóng thuế nhập khẩu đối với mặt hàng trứng Artemia sấy khô nhập về dùng làm thức ăn nuôi tôm. Quá bức xúc, hàng loạt DN đã làm đơn kêu cứu gửi các cơ quan chức năng. Theo các DN nuôi tôm, việc khai báo mã hàng của mặt hàng trứng Artemia được họ khai báo theo đúng mã hàng quốc tế từ nước xuất khẩu là 2309.9013 tương ứng với thuế nhập khẩu tại Việt Nam là 0%, được hải quan chấp thuận từ nhiều năm nay. Thế nhưng, Bộ Tài chính đã bỏ qua ý kiến đóng góp, ban hành Thông tư sửa đổi để áp thuế nhập khẩu 3% mặt hàng này khiến cộng đồng doanh nghiệp nuôi tôm có nguy cơ phải “đóng cửa” vì bị truy thu thuế một số tiền rất lớn.

Nguy cơ doanh nghiệp sẽ phá sản

Đại diện Công ty TNHH TMDV Khai Nhật (TP.HCM) cho rằng, thức ăn Artemia là loại trứng của con Artemia được sấy khô đóng hộp từ các nước, khi nhập khẩu về Việt Nam làm thức ăn chỉ phục vụ cho sản xuất tôm giống và cá giống. Trước khi cho tôm giống và cá giống ăn thì trứng Artemia sẽ phải được ấp nở từ 10-15 tiếng đồng hồ. Trong văn bản gửi đến Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Chi cục Kiểm tra sau thông quan TP.HCM, ông Trương Hữu Thông - Giám đốc Công ty TNHH Thông Thuận - cho rằng căn cứ vào mức thuế 0%, công ty tính toán giá thành để xác định giá bán con tôm giống đầu ra cho bà con nông dân với mức giá phù hợp với mức thuế này. Theo ông Trương Hữu Thông, từ năm 2011 đến nay, công ty nhập về Việt Nam mặt hàng trứng Artemia dùng làm thức ăn cho tôm dưới dạng sấy khô với số lượng lớn, công ty cũng đã nghiên cứu các mã hàng tương ứng được quy định trong danh mục hàng hóa nhập khẩu để khai báo, được hải quan kiểm tra, giám sát và đồng ý xác nhận cho thông quan trên các tờ khai hải quan đối với các lô hàng nhập khẩu áp mức thuế 0%. Từ đó đến nay, công ty đã sử dụng mặt hàng trứng Artemia này phục vụ cho việc sản xuất tôm giống để bán hết cho bà con nông dân rồi. Giờ đột nhiên Bộ Tài chính thay đổi thuế suất từ 0-5% để truy thu yêu cầu công ty nộp làm cho công ty hết sức khó khăn vì không lấy đâu ra nguồn nào để bù đắp cho khoản này vì đã tính toán giá thành bán cho nông dân, làm sao có thể đòi nông dân đưa thêm tiền được?

Chi cục Kiểm tra sau thông quan vừa có văn bản gửi DN liên quan yêu cầu cung cấp thông tin thu thập dữ liệu để phân loại danh mục mã hàng hóa và hải quan yêu cầu phải đưa vào mã số 0511.913000 và 0511.91.00 là hai mã hàng chịu thuế nhập khẩu 5% khiến DN vô cùng lo lắng bị truy thu thuế rất lớn. Đại diện Công ty TNHH TMDV Khai Nhật (TP.HCM) cũng bức xúc cho rằng nếu hải quan truy thu thuế chắc chắn DN nuôi tôm sẽ phá sản, giá tôm giống sắp tới sẽ tăng lên rất cao và người nuôi tôm sẽ chịu thiệt. Hàng loạt công ty nuôi tôm khác cũng có kiến nghị tương tự như Công ty TNHH Toàn Hưng (Nha Trang); Công ty TNHH Anh Việt (Bình Thuận)... đối với việc áp thuế mặt hàng trứng Artemia với mức thuế nhập khẩu tăng từ 0% lên 3% hoặc 5%. Công ty Cổ phần giống thủy sản Hùng Vương Bến Tre nhập trứng Artemia cho ấu trùng tôm từ Thái Lan về Việt Nam với số lượng khá lớn cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự.

Các đối tác nước ngoài xuất bán cho các doanh nghiệp nuôi tôm ở Việt Nam đã có xác nhận mặt hàng trứng Artemia có mã hàng HS Code 2309.9013 là thức ăn dành cho tôm, không phải thức ăn dành cho người. Theo ông Nguyễn Huy Điền - nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thủy sản - mặt hàng này thuộc nhóm đối tượng hàng hóa được hưởng mức thuế suất 0% theo Thông tư 164/2013/TT-BTC ngày 15/11/2013 của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, Cục Giám sát quản lý về Hải quan (Tổng cục Hải quan) đã đề nghị áp mã HS 0511.91.00 đối với sản phẩm trứng Artemia và sẽ phải chịu mức thuế suất 5%. Đề nghị này vấp phải sự phản ứng của Hiệp hội Tôm Bình Thuận. Ông Nguyễn Hoàng Anh - Chủ tịch Hiệp hội Tôm Bình Thuận - cho rằng cần xem xét lại việc truy thu thuế nhập khẩu 5% đối với thức ăn tôm giống vì trứng Artemia chỉ sử dụng vào mục đích cho tôm giống, không sử dụng vào mục đích nào khác và không thể thiếu cho ấu trùng tôm ăn đồng thời các doanh nghiệp thành viên đã nhập về từ nhiều năm trước, hạch toán vào giá thành để bán hết cho nông dân, doanh nghiệp không thể truy thu lại từ nông dân được.

 Bộ Tài chính có “lật kèo”?

Ngay cả việc áp thuế 3% hay 5% đối với mặt hàng Artemia để truy thu thuế nhập khẩu cũng bất nhất, lúc thì 0%, lúc 5% và cuối cùng thì 3%. Bức xúc về việc thay đổi thuế suất nhập khẩu mặt hàng này, Công ty Cổ phần Việt Úc Bạc Liêu đã có văn bản gửi Bộ Tài chính đề nghị áp dụng mức thuế suất nhập khẩu 0% đối với sản phẩm trứng Artemia. Ngày 20/4/2016, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Hải quan Nguyễn Dương Thái đã có văn bản phúc đáp cho rằng mặt hàng trứng Artemia thuộc nhóm 0511.91.00 là “sản phẩm từ cá hoặc động vật giáp xác, động vật thân mềm hoặc động vật thủy sinh không xương sống khác, động vật đã chết”. Căn cứ biểu thuế nhập khẩu ưu đãi áp dụng cho các năm 2009 đến nay thì các mặt hàng thuộc mã số 0511.91.00 có thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi là 5%. Về việc xem xét giảm thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi hiện hành về 0% cho mặt hàng này, theo ông Thái, Bộ Tài chính đang xin ý kiến của các bộ, ngành, hiệp hội, ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố.

Mặc dù dự thảo thông tư sửa đổi, Bộ Tài chính sau khi đã xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương đã thống nhất giảm thuế về 0% nhưng rốt cuộc khi ban hành Thông tư 98, các DN nuôi tôm rất bất ngờ khi Bộ Tài chính vẫn áp thuế nhập khẩu cho mặt hàng trứng Artemia là 3%, Thông tư số 98/2016/TT-BTC do Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai ký và có hiệu lực thi hành từ ngày 13/8/2016. Nhiều DN chưa biết sắp tới sẽ bị truy thu thuế như thế nào, nhiều DN tỏ ra lo lắng về nguy cơ đóng cửa vì không đủ tiền đóng thuế, khi chính sách thuế thay đổi liên tục như thế. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám cho rằng điều chỉnh giảm thuế nhập khẩu ưu đãi mặt hàng trứng Artemia từ 5% xuống còn 0% cũng là cơ hội cho các DN, cơ sở sản xuất giống nhỏ tiếp cận, chủ động nhập khẩu trực tiếp theo nhu cầu mà không cần qua trung gian là các công ty lớn, có tiềm lực kinh tế. Từ đó sẽ giảm giá thành sản xuất, bảo đảm chất lượng con giống ổn định.

Ngày 10/5/2016, Bộ NN-PTNT đã có văn bản gửi Bộ Tài chính đề nghị giảm thuế nhập khẩu mặt hàng trứng Artemia xuống còn 0%. Theo Bộ NN-PTNT, hiện nay người nuôi tôm luôn đối mặt với nhiều rủi ro về thời tiết do biến đổi khí hậu, cạnh tranh khốc liệt của các sản phẩm cùng loại trên thị trường quốc tế, rào cản thương mại, giá đầu vào vẫn giữ ở mức cao, lợi nhuận người nuôi ngày càng giảm. Nếu được giảm thuế xuống còn 0% sẽ là chính sách vô cùng quan trọng làm giảm giá thành, tăng chất lượng con giống, giảm dịch bệnh, từ đó sẽ kích thích, tạo sự tin tưởng cho người nuôi tái sản xuất, gia tăng đầu tư bù lại sản lượng thiếu hụt trong thời gian qua, bảo đảm kế hoạch và kim ngạch xuất khẩu của năm 2016. Tổng Thư ký VASEP Trương Đình Hòe cũng bức xúc không kém khi cho rằng mặt hàng trứng Artemia là loại sản phẩm được nhập khẩu về Việt Nam chủ yếu để phục vụ sản xuất tôm giống. Trong bối cảnh kinh tế đang có nhiều khó khăn, nguồn nguyên liệu trong nước đang không đủ phục vụ cho chế biến và việc sản xuất tôm giống để tự cung đang được khuyến khích nhằm giúp cho người nuôi và DN tự chủ về nguồn giống khỏe mạnh.

VASEP cũng đã chính thức có ý kiến bằng văn bản cho rằng đã nghiên cứu nội dung công văn và dự thảo thông tư của Bộ Tài chính về việc giảm thuế mặt hàng trứng Artemia từ 5% xuống còn 0% và đồng ý với đề nghị của Bộ NN-PTNT như đã đề cập. Thế nhưng, không hiểu vì sao dự thảo thông tư một đằng được Bộ Tài chính lấy ý kiến rộng rãi, các bộ, hiệp hội đồng ý với mức thuế nhập khẩu trứng Artemia là 0% nhưng khi ký ban hành chính thức thì lại một nẻo, Bộ Tài chính áp thuế 3%. Mức thuế này đe dọa “giết chết” cộng đồng doanh nghiệp nuôi tôm và làm nông dân sẽ khốn đốn.

Code 2309.9013 là mã hàng Quốc tế của trứng Artemia dùng làm thức ăn cho tôm giống tương ứng thuế nhập khẩu 0% nhưng lại bị áp vào mã hàng khác với thuế suất thuế nhập khẩu 5%

DN bức xúc vì bị áp đặt thuế

Theo chủ một DN nuôi tôm ở Ninh Thuận, công ty ông nhập về 2 mặt hàng dùng làm thức ăn cho tôm có xuất xứ từ Mỹ với mã quốc tế khai báo hải quan là HS Code 2309.9013 (có xác nhận từ nước xuất khẩu) và nhập về Việt Nam nhiều năm nay, khai báo mã hàng đúng mã quốc tế này, được hải quan kiểm tra, giám sát và cho thông quan nhưng gần đây, bộ phận kiểm tra sau thông quan lại cho rằng mỗi nước có quy định mã hàng riêng (!?) để tạm áp thuế 5% bắt DN đóng thuế. Thậm chí, lô hàng nhập về có 2 loại sản phẩm cũng có nguồn gốc từ con Artemia trong cùng một container có mã hàng quốc tế là loại có thuế suất 0% nhưng khi về Việt Nam, hải quan chỉ chấp nhận một mặt hàng được áp thuế 0% còn mặt hàng trứng Artemia thì được áp mã khác (không chấp nhận... mã hàng quốc tế!) để áp thuế 5% và trong thời gian chờ thông tư có hiệu lực đã tạm thời áp thuế và bắt DN đóng đến 5%, dù thông tư chỉ quy định mức thuế 3%, quả là hết sức vô lý.

Ngày 26/7/2016, Hiệp hội Tôm Bình Thuận đã có văn bản gửi đến Bộ Tài chính, Bộ NN-PTNT, Tổng Cục Hải quan, Cục Hải quan TP.HCM kiến nghị về việc áp mã hàng hóa nhập khẩu thức ăn tôm giống Artemia. Theo đó, ông Nguyễn Hoàng Anh - Chủ tịch Hiệp hội Tôm Bình Thuận - cho rằng hiện một số DN đã áp mã số hàng hóa nhập khẩu là HS Code 2309.9013 - thức ăn dùng cho tôm (là mã quốc tế đã được hải quan chấp nhận bấy lâu nay) với mức thuế nhập khẩu 0% và đã bán phục vụ cho các DN sản xuất tôm giống mang lại hiệu quả trong sản xuất. Tuy nhiên, vừa qua Chi cục Kiểm tra sau thông quan thuộc Cục Hải quan TP.HCM đã yêu cầu kiểm tra và áp lại mã HS Code là 0511.9100 (sản phẩm từ cá hoặc động vật giáp xác, động vật thân mềm hoặc động vật thủy sinh không xương sống khác, động vật đã chết, thuộc chương 3 thuế nhập khẩu 5%) và yêu cầu truy thu thuế 5% cho các lô hàng đã nhập khẩu từ 2016 trở về trước. Trước tình hình này, Hiệp hội Tôm Bình Thuận đã đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước: Bộ Tài chính, Bộ NN-PTNT, Tổng Cục Hải quan, Cục Hải quan TP.HCM, các cơ quan liên quan, các DN nhập khẩu thức ăn, các hiệp hội thủy sản, nuôi tôm trên cả nước tổ chức cuộc họp đối thoại để các bên có tiếng nói chung và thống nhất các đề xuất cho nhà nước giải quyết những vấn đề vướng mắc một cách căn cơ, thấu tình đạt lý, nhanh chóng và đúng với quy định của pháp luật.

Hiệp hội Tôm Bình Thuận cũng kiến nghị, trong thời gian chưa có cuộc họp đối thoại, Bộ Tài chính và các cơ quan quản lý nhà nước tạm thời không truy thu thuế nhập khẩu do chưa thống nhất trong việc áp mã hàng hóa nhập khẩu (mã quốc tế HS Code 2309.9013 - quốc tế đã quy định thức ăn dành cho tôm với thuế nhập khẩu 0% và mã tranh cãi HS Code 0511.9100 - với thuế suất thuế nhập khẩu 5%).

 Đông Phước