Ăn cá sống có thể bị nhiễm độc máu và viêm màng não

Nhóm nghiên cứu gồm 30 nhà khoa học quốc tế do các bác sĩ thuộc Bệnh viện Tang Tock Seng và Viện Sinh học Phân tử Singapore (GIS) dẫn đầu đã thu thập mẫu ADN tại các bệnh viện địa phương năm 1995-2016 và so sánh với dữ liệu trong khu vực. Họ phát hiện 350 trường hợp nhiễm khuẩn dòng ST283 tại Việt Nam, Lào, Thái Lan, Singapore, Malaysia và Hồng Kông. Công trình nghiên cứu của họ được công bố trên tạp chí chuyên khoa PLoS Neglected Tropical Diseases vào đầu năm nay.

“Các nhà nghiên cứu đã tìm ra cách thức phát tán bệnh mà trước đây các nhà khoa học hoàn toàn không hay biết” - bác sĩ Timothy Barkham thuộc Bệnh viện Tang Tock Seng nói.

Gỏi cá chép sống là một trong các đặc sản của các tỉnh Bắc bộ. (Ảnh: T.V.N.).

Dòng khuẩn Group B Streptococcus (GBS) tồn tại trong ruột non và hệ thống tiết niệu của 15-30% dân số trên thế giới, nhưng hoàn toàn vô hại đối với những người khỏe mạnh. Tuy nhiên, biến thể ST283 lại hoàn toàn khác và tác hại khôn lường. Bác sĩ Barkham nói dòng ST283 có thể đã tồn tại ở Đông Nam Á trước năm 1995, nhưng chưa có dữ liệu chứng minh điều này. Trên thế giới, các nhà khoa học cũng không tìm ra ST283, trừ hai trường hợp ở Pháp, một ở Anh và một ở Hà Lan.

Dựa vào dữ liệu ghi nhận được từ các trang trại nuôi cá trong khu vực, dòng ST283 được tìm thấy chủ yếu ở cá rô phi. Từ năm 2007-2016, dòng khuẩn này được tìm thấy ở tất cả cá rô phi bị bệnh ở 14 trang trại tại Malaysia và Việt Nam.

Hiện vẫn chưa rõ tại sao dòng ST283 lại chỉ khu trú ở Đông Nam Á mà không phải các nơi khác. Các nhà khoa học lý giải rằng có thể do môi trường nuôi trồng, sinh sống của thủy sản và thói quen ăn gỏi cá, đặc biệt là gỏi sống hay gỏi tái của người dân trong khu vực. “Nếu mọi người không ăn cá sống, không thể tìm được ST283 ở con người” - bác sĩ Barkham nhận định.

Gỏi cá nhệch Hải Phòng được sách kỷ lục Việt King ghi nhận là "một trong ba món gỏi cá ngon nhất Việt Nam", xứng danh "sashimi của Việt Nam". (Ảnh: Việt King).

Trường hợp ST283 được biết đến lần đầu ở Singapore là vào năm 1998 khi 5 người ăn cá sống bị viêm màng não sau đó. Các mẫu thử khuẩn thu thập từ năm 1995-2017 tại Bệnh viện Tang Tock Seng, Bệnh viện Đa khoa Changi và Bệnh viện Đa khoa Singapore cho thấy trong 744 trường hợp nhiễm khuẩn GBS có tới 23% bị nhiễm ST283.

Vụ bột phát bệnh do nhiễm khuẩn ST283 xảy ra ở Singapore vào năm 2015 với 160 bệnh nhân bị nhiễm trùng máu sau khi ăn cá sống. Nghiêm trọng nhất là một người đàn ông 50 tuổi bị cắt hết tay chân, một người đàn ông 54 tuổi khác bị hôn mê suốt hai tuần và sau đó bị mất thính giác.

Các nhà nghiên cứu ngờ rằng dịch bột phát năm 2015 là do sự xuất hiện dày đặc hơn của dòng khuẩn này ở cá nước ngọt bởi nhiệt độ môi trường tăng cao.

“Năm 2015 xảy ra hiện tượng El Nino nắng nóng toàn cầu. Điều này có thể củng cố lý thuyết rằng do tăng nhiệt nên lượng khuẩn ở cá nước ngọt cao hơn bình thường. Sự nhiễm khuẩn ở con người tùy thuộc vào mức độ nhiễm khuẩn ở cá” - bác sĩ Barkham giải thích. 

Dịch bột phát năm 2015 sau khi thực khách ăn phải một trong bảy loại cá nước ngọt nhiễm khuẩn, phần lớn là cá rô phi, cá chép và cá lóc. Sau dịch này, chính phủ Singapore ra lệnh cấm bán tất cả các món ăn có cá nước ngọt sống. Sau lệnh cấm, số trường hợp nhiễm khuẩn ST283 giảm hẳn, với 10 trường hợp được ghi nhận trong năm 2016. Các nhà khoa học cũng nói rằng không phát hiện khuẩn ST283 ở cá biển, như trong món sashimi của Nhât Bản.

Việc nhiễm ST283 có thể điều trị bằng kháng sinh như penicillin chẳng hạn. Tuy nhiên hiện giờ mọi người biết rất ít về dòng khuẩn mới này. Toán nghiên cứu sẽ tiếp tục tìm hiểu nguồn gốc, sự lây lan, truyền nhiễm và tác hại của biến thể khuẩn mới.

“Chúng tôi cần tìm cách khống chế dòng khuẩn này và tìm ra các giải pháp chẳng hạn như phát triển vắc xin cho cá nước ngọt hay tuyên truyền mọi người không nên ăn cá sống” - bác sĩ Swaine Chen, trưởng nhóm nghiên cứu thuộc Viện Sinh học Phân tử Singapore, cho biết.

Tổ chức Lương Nông Liên Hợp Quốc (FAO) và Bệnh viện Tang Tock Seng đang hợp tác trong việc lượng giá tác hại của dòng ST283 trên toàn cầu. Bệnh viện này cùng sáu bệnh viện khác ở Singapore đang được Quỹ Temasek tài trợ các công trình nghiên cứu về khả năng gây ngộ độc thực phẩm của các dòng khuẩn GBS khác.

Ricky Hồ

Nên đọc

Nigeria: Dịch viêm màng não bùng phát khiến 336 người tử vong

Đồng Tháp: 4 bé trai bị viêm màng não vì ăn ốc bươu nhiễm ký sinh trùng

Bé trai mắc bệnh viêm màng não tử vong vì sai lầm của bố mẹ

Cái chết của cô bé 2 tuổi vì viêm màng não cảnh tỉnh nhiều cha mẹ