Xuất khẩu tôm sang thị trường này ghi nhận tốc độ tăng trưởng mạnh nhất trong tất cả các thị trường. Và Trung Quốc vẫn duy trì vị trí số 1 về nhập khẩu tôm của Việt Nam, chiếm 28,2% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam đi các thị trường.
Cấu trúc mặt hàng xuất khẩu sang Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm nay có sự khác biệt rõ rệt so với các thị trường khác, trong đó tôm loại khác (trừ tôm chân trắng và tôm sú) chiếm ưu thế tuyệt đối với 633 triệu USD, tăng 139% và chiếm 65,6% tổng kim ngạch. Đáng chú ý, nhóm tôm sống, tươi, đông lạnh đạt tới 614 triệu USD, tăng 145%, phản ánh nhu cầu tiêu thụ mạnh mẽ của người tiêu dùng Trung Quốc đối với các sản phẩm cao cấp, đặc biệt là tôm hùm sống Việt Nam.
Tôm chân trắng đạt 247 triệu USD, tăng 3%, trong đó nhóm sản phẩm chế biến tăng vọt hơn 114%, cho thấy xu hướng tiêu dùng đa dạng và sự chuyển dịch sang các sản phẩm tiện lợi ở các đô thị lớn. Tôm sú đạt 86 triệu USD, tăng 7,7%, vẫn duy trì chỗ đứng ổn định tại các thành phố ven biển như Quảng Châu, Thượng Hải, nơi người tiêu dùng đánh giá cao chất lượng thịt và màu sắc đẹp. Với cơ cấu sản phẩm đặc thù và tốc độ tăng trưởng mạnh, Trung Quốc đang trở thành điểm tựa tăng trưởng chính của ngành tôm Việt Nam năm nay, không chỉ nhờ lượng nhập khẩu lớn mà còn vì thị trường này đang mở rộng theo cả chiều lượng và chiều chất.
Tình hình nhập khẩu tôm của Trung Quốc trong quý III/2025 cho thấy xu hướng khá ổn định. Trong tháng 9, Trung Quốc nhập 66.757 tấn tôm, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ, nâng tổng lượng nhập 9 tháng lên 672.625 tấn, giảm nhẹ 1% so với năm 2024. Tuy nhiên, giá trị nhập khẩu lại tăng 8%, đạt 3,53 tỷ USD, cho thấy giá trung bình cao hơn và tỷ trọng sản phẩm cao cấp ngày càng lớn. Ecuador tiếp tục là nhà cung cấp thống lĩnh, chiếm gần ba phần tư tổng lượng nhập khẩu, với 501.757 tấn trong 9 tháng, gần như không đổi so với năm ngoái.
Ấn Độ đứng thứ hai, phục hồi mạnh trong quý 3, đặc biệt trong tháng 9 tăng tới 46% so với cùng kỳ, khi các nhà xuất khẩu nước này chuyển hướng sang Trung Quốc sau khi Mỹ áp thuế cao. Thái Lan cũng ghi nhận tăng trưởng 20% nhờ tập trung vào các sản phẩm tôm chế biến, tôm nấu chín và giá trị gia tăng phục vụ phân khúc cao cấp.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), các chuyên gia dự báo nhập khẩu tôm của Trung Quốc có thể tăng nhẹ trong quý 4, nhờ nhu cầu phục vụ mùa lễ hội và Tết Nguyên đán 2026. Xu hướng tiêu thụ sản phẩm cao cấp như tôm sống, tôm hùm và tôm sú cỡ lớn sẽ tiếp tục dẫn dắt tăng trưởng. Tuy nhiên, rủi ro từ chính sách kiểm soát biên mậu và thay đổi quy định hải quan vẫn là yếu tố cần lưu ý, bởi chỉ một thay đổi nhỏ về truy xuất nguồn gốc hoặc an toàn thực phẩm cũng có thể khiến dòng hàng bị gián đoạn. Thị trường Trung Quốc rộng mở nhưng cũng khó đoán, đòi hỏi doanh nghiệp xuất khẩu phải chuyên nghiệp, chuẩn hóa quy trình và theo sát các quy định mới để tận dụng tốt cơ hội.
Cạnh tranh tại thị trường này đang trở nên gay gắt hơn bao giờ hết. Ecuador và Ấn Độ đang bán mạnh tôm đông lạnh giá thấp cho các kênh nhà hàng bình dân, trong khi Thái Lan và Việt Nam tập trung vào phân khúc cao cấp, chế biến và tươi sống.
VASEP cũng cho rằng, tôm Việt có lợi thế địa lý gần gũi, giúp giao thương linh hoạt và phản ứng nhanh với nhu cầu ngắn hạn, đồng thời nổi bật về chất lượng, sự đa dạng và giá trị gia tăng. Tuy nhiên, mức tăng trưởng khiêm tốn 3% của nhóm tôm chân trắng cho thấy Việt Nam vẫn chịu sức ép lớn ở phân khúc giá rẻ. Để mở rộng thị phần, doanh nghiệp Việt cần chú trọng hơn vào xây dựng thương hiệu, cải thiện bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật cao của thị trường Trung Quốc.
Theo VASEP, Trung Quốc được coi là động lực tăng trưởng quan trọng của tôm Việt Nam năm 2025. Tuy nhiên, cơ hội lớn luôn đi kèm thách thức. Thị trường Trung Quốc thay đổi nhanh, chính sách nhập khẩu thường xuyên điều chỉnh và cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Để giữ vững đà tăng và phát triển bền vững, doanh nghiệp tôm Việt cần tái định vị chiến lược theo hướng chuyên nghiệp, bền vững và giá trị gia tăng cao hơn, từ đó khẳng định vị thế của tôm Việt trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.