Hàn khí áp lực là tạo môi trường cho nguyên tử kim loại hai chi tiết cần hàn xích lại gần nhau bằng cách gia nhiệt (nguồn nhiệt Oxy - Acetylene hoặc Oxy - Gas) đến trạng thái chảy dẻo và nén ép trực tiếp để các nguyên tử trên bề mặt hai chi tiết tiếp xúc chặt chẽ với nhau. Chất lượng mỗi mối hàn khí áp lực phụ thuộc vào cách chọn công suất mỏ hàn, chất lượng que hàn, cách điều chỉnh ngọn lửa hàn, cách chọn phương pháp hàn và độ nghiêng của mỏ hàn. Đồng thời khi sử dụng phương pháp hàn này cũng nên đảm bảo yêu cầu an toàn theo tiêu chuẩn để tránh rủi ro.
Tiêu chuẩn TCVN 13965-3:2024 Ứng dụng đường sắt - Hàn ray - Phần 3: Hàn khí áp lực do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố đưa ra yêu cầu về kỹ thuật, quy trình, thiết bị, an toàn, kiểm tra, nghiệm thu cho công tác hàn ray bằng phương pháp hàn khí áp lực áp dụng đối với ray sản xuất theo TB/T 2344.1 có cùng biên dạng và mác thép. Đối với các loại ray sản xuất theo tiêu chuẩn khác có thể tham khảo áp dụng tiêu chuẩn này.
Theo đó yêu cầu đối với ray để hàn khi sử dụng các thanh ray thép cán nóng hoặc ray thép nhiệt luyện được sử dụng để hàn phải tuân theo các quy định của TB/T 2344.1. Yêu cầu về khí hàn, độ tinh khiết của oxy được sử dụng trong hàn khí áp lực không được nhỏ hơn 99,5% và độ tinh khiết của axetylen không được nhỏ hơn 98%. Công nhân hàn phải được đào tạo và cấp chứng chỉ để làm việc.
Khi hàn khí áp lực đường ray xe lửa cần đảm bảo an toàn theo tiêu chuẩn. (Ảnh minh họa)
Tiêu chuẩn cũng hướng dẫn khi tiến hành hàn nên chọn nơi không có mưa hoặc sương mù dày đặc và nhiệt độ không được thấp hơn 0°C. Khi nhiệt độ xuống thấp dưới 0°C, cần thực hiện biện pháp bảo quản nhiệt đối với bình khí ôxy và khí axetylen, đồng thời các mặt cuối của ray được hàn phải được nung và sấy khô trước trong phạm vi 400mm. Sức gió không được lớn hơn cấp 5 và phải thực hiện biện pháp che, chắn gió khi sức gió từ cấp 4 trở lên.
Ưu tiên sử dụng thiết bị hàn khí áp lực tự động, quá trình hàn cần có khả năng tự động ghi lại sự thay đổi của các thông số như lưu lượng khí và áp suất cuối ray theo thời gian.
Yêu cầu về an toàn trong quá trình hàn, tất cả hoạt động phải được thực hiện sao cho tránh, phòng ngừa tai nạn đối với người lao động và thiệt hại tài sản trong và ngoài công trường. Các khóa hướng dẫn và đào tạo an toàn được đưa ra đối với tất cả người lao động và từng lao động sẽ được cấp thiết bị bảo vệ cá nhân một cách phù hợp với công việc của họ.
Các loại thiết bị bảo vệ cá nhân sau đây sẽ được sử dụng trong suốt hoạt động hàn: Mũ bảo hộ; Áo phản quang; Giày bảo hộ; Găng tay bất kỳ lúc nào yêu cầu; Bảo vệ tai khi yêu cầu/ Mài ray; Kính bảo hộ cho hoạt động hàn/ mài/ sử dụng các hóa chất; Khẩu trang chống bụi cho thợ mộc/ Mài ray / sử dụng các hóa chất; Mặt nạ cho công tác hàn; Áo và quần bảo hộ không bắt lửa; Hộp chữa cháy và cát trong trường hợp kim loại nóng chảy bắn ra; Áo mưa.
Các yếu tố rủi ro sau phải được đánh giá và hành động cần phải được đưa ra: Đảm bảo rằng việc kiểm tra bảo dưỡng thiết bị oxy lỏng và khí gas đốt cháy được thực hiện. Trước khi sử dụng phải đảm bảo bình gas không bị rò và nút van được vặn chặt. Trước khi mỏ hàn được châm lửa, đầu tiên vặn van oxy, sau đó vặn van gas. Để tắt mỏ hàn, đầu tiên tắt van gas, sau đó tắt van oxy.
Trong trường hợp xảy ra ngọn lửa quất (cháy ngược), ngay lập tức đóng cả 2 van lại và làm nguội mỏ hàn trong nước với van oxy được mở. Sau đó phải tiến hành kiểm tra đầu hút. Bảo vệ môi trường là yêu cầu quan trọng. Trong quá trình hàn đoạn trên cao, phải đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông, tài sản bên dưới và xung quanh cũng như thiết bị của các bên liên quan như tín hiệu, cấp điện và viễn thông. Bảng cảnh báo đặc biệt phải được quan sát trong quá trình hàn trong hầm. Axêtylen phải được sử dụng trong đoạn hầm.