Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, những năm gần đây, quá trình phát triển đô thị tại nhiều địa phương trong cả nước có những bước đột phá và chuyển biến tích cực, nhất là đối loại hình nhà ở riêng lẻ. Góp phần không nhỏ trong việc giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người dân, thúc đẩy thị trường bất động sản sôi động, phát triển.
Bên cạnh góp phần phát triển thị trường bất động sản thì sự phát triển này cũng kéo theo những hệ lụy ảnh hưởng trực tiếp tới hạ tầng đô thị, ảnh hưởng trực tiếp tới người dân và tổ chức liên quan khi gặp những vướng mắc phát sinh trong thực tiễn triển khai công tác thiết kế, xây dựng nhà ở riêng lẻ.
Tại Việt Nam, hiện các tiêu chuẩn thiết kế liên quan đến nhà ở gồm: TCVN 4450:1987, Căn hộ ở - Tiêu chuẩn thiết kế; TCVN 4451:2012, Nhà ở - Nguyên tắc cơ bản để thiết kế; TCVN 9411:2012, Nhà liên kế - Tiêu chuẩn thiết kế.
Trong đó, TCVN 9411 là tiêu chuẩn thiết kế áp dụng cho Nhà liên kế, một trong các loại nhà ở riêng lẻ được ban hành năm 2012, áp dụng để thiết kế các nhà ở riêng lẻ được xây dựng thành dãy có sự thống nhất về kiến trúc và hệ thống hạ tầng, đáp ứng yêu cầu thiết kế đô thị. Các loại hình nhà ở riêng lẻ khác hiện chưa có yêu cầu, quy định về tiêu chuẩn thiết kế.
Trước những bất cập, vướng mắc trong thực tế hiện nay, Bộ Xây dựng cho rằng cần phải có yêu cầu thiết kế áp dụng chung cho nhà ở riêng lẻ về quy mô, công năng, tiêu chuẩn, yêu cầu thiết kế … để thống nhất trong quá trình thiết kế, thẩm định, cấp phép, xây dựng, vận hành, sử dụng đảm bảo các yêu cầu về công năng, an toàn sinh mạng, an toàn cháy… phù hợp với quy hoạch và hạ tầng kỹ thuật đô thị đáp ứng đúng và đủ các quy định pháp luật.
Mới đây, Bộ Xây dựng có Văn bản số 2256/BXD-KHCN gửi các Bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để xin ý kiến đối với dự thảo tiêu chuẩn quốc gia nhà ở riêng lẻ - Yêu cầu chung về thiết kế.
Trong dự thảo, các yêu cầu về quy hoạch, kiến trúc được Bộ Xây dựng quy định chi tiết: Nhà ở riêng lẻ phải xây dựng tuân theo chỉ giới xây dựng và chỉ giới đường đỏ. Mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất, chiều cao nhà ở riêng lẻ tuân thủ quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Khoảng lùi tối thiểu của mặt tiền nhà ở riêng lẻ so với chỉ giới đường đỏ phụ thuộc chiều cao công trình và chiều rộng của lộ giới, được lấy theo quy định về quy hoạch xây dựng.
Khoảng cách tối thiểu giữa các dãy nhà ở riêng lẻ liền kề hoặc công trình trong khu vực phát triển mới phải được quy định tại đồ án quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị. Bố trí các công trình, xác định chiều cao công trình phải đảm bảo giảm thiểu các tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên, tạo ra các lợi thế cho điều kiện vi khí hậu trong công trình và phải đảm bảo các quy định về phòng cháy chữa cháy.
Bên cạnh đó, nhà ở riêng lẻ phải đảm bảo các yêu cầu về an toàn chịu lực và tuổi thọ thiết kế của công trình. Không xây dựng trên các vùng có nguy cơ địa chất nguy hiểm, vùng có lũ quét, thường xuyên ngập lụt khi không có biện pháp kỹ thuật để đảm bảo an toàn cho khu vực xây dựng…
Quy định thửa đất xây dựng nhà ở riêng lẻ trong các khu quy hoạch xây dựng mới phải có diện tích không nhỏ hơn 50m2, bề rộng mặt tiền nhà không nhỏ hơn 5m với công trình tiếp giáp với đường phố có bề rộng chỉ giới đường đỏ ≥ 19m; không nhỏ hơn 4m với công trình tiếp giáp với đường phố có bề rộng chỉ giới đường đỏ < 19m…
Ngoài ra, vấn đề an toàn phòng cháy chữa cháy, thoát nạn cũng được chú trọng, với quy định: Nhà ở riêng lẻ sử dụng với mục đích để ở có tối thiểu 1 lối ra thoát nạn tại tầng 1; nhà ở riêng lẻ kết hợp sản xuất, kinh doanh có tối thiểu 2 lối ra thoát nạn. Chiều rộng thông thủy của lối ra thoát nạn tối thiểu 0,8m, chiều cao thông thủy tối thiểu 1,9m.
Việc nghiên biên soạn mới tiêu chuẩn nhà ở riêng lẻ nằm trong nhiệm vụ đề ra của đề án Hoàn thiện hệ thống Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật xây dựng được phê duyệt tại Quyết định số 198/QĐ-TTg, ngày 9/2/2018 của Thủ tướng Chính phủ. Tiêu chuẩn khi được ban hành sẽ hợp nhất các loại nhà ở như biệt thự, nhà liên kế, nhà ở độc lập và là công cụ cần thiết trong thiết kế, quản lý, vận hành nhà ở riêng lẻ hiện nay.