QCVN 81:2024 về quy trình thành lập bản đồ địa hình quốc gia theo các tỷ lệ

Bản đồ địa hình quốc gia không chỉ là công cụ quan trọng phục vụ quản lý đất đai, tài nguyên và môi trường mà còn là nền tảng kỹ thuật thiết yếu cho quy hoạch phát triển hạ tầng, đô thị, kinh tế - xã hội, phòng chống thiên tai và quốc phòng – an ninh. Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện, việc xây dựng bản đồ địa hình chính xác, thống nhất và tích hợp dễ dàng vào các hệ thống số là yêu cầu cấp thiết.

Do đó Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành QCVN 81:2024/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy trình thành lập bản đồ địa hình quốc gia tỷ lệ 1:2.000, 1:5.000 và 1:10.000 từ cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia. Quy chuẩn này nhằm thống nhất quy trình kỹ thuật, nâng cao chất lượng và hiệu quả của sản phẩm bản đồ phục vụ công tác quản lý nhà nước, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ và khai thác dữ liệu trong các ngành, lĩnh vực khác.

Quy trình thành lập bản đồ địa hình quốc gia tỷ lệ 1:2.000, 1:5.000 và 1:10.000 cần đáp ứng yêu cầu theo quy chuẩn. Ảnh minh họa

Quy chuẩn áp dụng cho tất cả tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thành lập bản đồ địa hình. Toàn bộ quá trình phải tuân theo các bước chuẩn: chuẩn bị dữ liệu, biên tập kỹ thuật, thành lập bản đồ, xây dựng siêu dữ liệu và đóng gói sản phẩm. Mỗi khâu đều có quy định chi tiết nhằm đảm bảo tính nhất quán, chính xác và dễ sử dụng.

Trong đó, công tác biên tập bản đồ được yêu cầu thể hiện đúng phạm vi mảnh bản đồ, trình bày ký hiệu rõ ràng, không chồng lấn, đảm bảo tính trực quan. Tên địa danh phải thể hiện đúng hướng không gian, hạn chế trùng lặp, sai vị trí hoặc quá dày đặc. Đây là yêu cầu quan trọng để đảm bảo bản đồ không chỉ đúng kỹ thuật mà còn dễ hiểu, dễ sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.

Quy chuẩn cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của việc kiểm tra và hiệu chỉnh bản đồ trước khi hoàn thiện. Mọi lỗi trình bày, lỗi nội dung phải được rà soát và xử lý kỹ lưỡng. Song song đó, mỗi bản đồ phải đi kèm bộ siêu dữ liệu thống nhất – ghi rõ nguồn gốc, cấu trúc, phiên bản và đặc điểm kỹ thuật – giúp nâng cao tính minh bạch, truy xuất và khả năng tích hợp vào hệ thống thông tin địa lý (GIS).

Việc ban hành QCVN 81:2024/BTNMT là bước tiến quan trọng trong lộ trình chuẩn hóa sản phẩm bản đồ quốc gia, đặc biệt trong kỷ nguyên số. Việc sử dụng cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia để sản xuất bản đồ giúp rút ngắn thời gian thực hiện, tiết kiệm chi phí và tạo sự đồng bộ dữ liệu giữa các ngành – từ quản lý quy hoạch đến xây dựng đô thị thông minh, khai thác tài nguyên, phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, quy chuẩn cũng quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, đơn vị thực hiện: phải công bố hợp quy theo quy định pháp luật, chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm bản đồ và tuân thủ đầy đủ các quy trình kỹ thuật trong suốt quá trình thực hiện.

Với QCVN 81:2024/BTNMT, bản đồ địa hình quốc gia sẽ không chỉ là công cụ truyền thống phục vụ đo đạc hay lưu trữ dữ liệu không gian, mà sẽ trở thành nền tảng thông minh phục vụ chính phủ số, đô thị số và phát triển bền vững quốc gia trong dài hạn.