Phổ biến triển khai Luật sửa đổi, bổ sung: Nâng cao hiệu quả quản lý tiêu chuẩn và chất lượng sản phẩm, hàng hóa

Phổ biến những nội dung mới, điểm sửa đổi, bổ sung quan trọng

Hội thảo nhận được sự quan tâm, tham gia và trao đổi trực tiếp của các chuyên gia, khách mời, về phía Hội có TS. Trần Quốc Tuấn, Chủ tịch VINASTAQ; TS. Phùng Mạnh Trường - Phó Viện trưởng Viện TCCLVN, Ủy viên BTV Hội VINASTAQ; ThS. Lê Văn Lương, Chi cục trưởng Chi cục TĐC tỉnh Hưng Yên, UVBCH; Về phía doanh nghiệp có ThS. Mai Tuấn Đạt, PTGĐ Công ty CP Lọc hóa dầu Bình Sơn; Về phía Tạp chí Chất lượng và cuộc sống có Bà Đặng Thị Kim Hiên - Bí thư chi bộ, Phó Chủ tịch Hội, Tổng biên tập, cùng đông đảo đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức khoa học công nghệ, doanh nghiệp, nhà khoa học trong lĩnh vực tiêu chuẩn và chất lượng. 

Quang cảnh hội thảo với sự tham gia đông đảo của các đại biểu

Chương trình nhằm phổ biến những nội dung mới, điểm sửa đổi, bổ sung quan trọng của hai bộ luật vừa được Quốc hội thông qua, từ đó giúp các địa phương, đơn vị, doanh nghiệp kịp thời nắm bắt, triển khai áp dụng thống nhất và hiệu quả. Đây cũng là dịp để trao đổi, giải đáp vướng mắc thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Phát biểu khai mạc tại hội thảo, TS. Trần Quốc Tuấn, Chủ tịch Hội VINASTAQ, nhấn mạnh: “Việc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật lần này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn quản lý và xu thế quốc tế, nhằm bảo đảm hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam tiệm cận với các thông lệ tiên tiến, đồng thời tháo gỡ những khó khăn, bất cập trong quá trình áp dụng.”

TS. Trần Quốc Tuấn, Chủ tịch Hội VINASTAQ

Tại hội thảo, các chuyên gia đã trình bày chi tiết các nội dung sửa đổi, bổ sung của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục xây dựng, ban hành và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn; nâng cao vai trò của tổ chức, cá nhân trong việc xây dựng tiêu chuẩn; tăng cường trách nhiệm của cơ quan quản lý và tính minh bạch trong quy trình ban hành.

Với Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, các điểm mới được nhấn mạnh gồm: hoàn thiện cơ chế kiểm tra, đánh giá chất lượng; áp dụng phương thức quản lý rủi ro; tăng cường hậu kiểm; mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với một số nhóm hàng hóa đặc thù; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Phát biểu tham luận tại hội thảo, TS. Phùng Mạnh Trường – Phó Viện trưởng Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam – nhấn mạnh sự cần thiết của việc ban hành Luật số 70/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2025. Sau hơn 17 năm áp dụng kể từ năm 2006, hệ thống pháp luật hiện hành bộc lộ nhiều bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam thực thi các cam kết FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP, đồng thời chuyển mình mạnh mẽ sang kinh tế số và Cách mạng công nghiệp 4.0.

TS. Phùng Mạnh Trường – Phó Viện trưởng Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam 

Theo TS. Trường, Luật sửa đổi lần này xuất phát từ nhiều cơ sở chính trị và pháp lý, trong đó có các Nghị quyết quan trọng của Đảng và Chính phủ về hoàn thiện thể chế, thúc đẩy công nghiệp hóa – hiện đại hóa, phát triển kinh tế số, công nghệ cao và hội nhập quốc tế. Luật cũng giải quyết những hạn chế thực tiễn như thiếu minh bạch, cơ chế xã hội hóa còn yếu, chồng chéo với các luật chuyên ngành, khó tiếp cận thông tin tiêu chuẩn, quy chuẩn, hay tình trạng quản lý tiêu chuẩn cơ sở còn lỏng lẻo.

Luật mới đã sửa đổi, bổ sung 32 điều, bổ sung mới 9 điều, bãi bỏ 17 điều, với 6 nhóm chính sách trọng tâm: Thúc đẩy hội nhập quốc tế sâu rộng, thực hiện đầy đủ cam kết minh bạch hóa; Xã hội hóa hoạt động xây dựng, phổ biến và áp dụng tiêu chuẩn; Nâng cao hiệu quả đánh giá sự phù hợp; Hoàn thiện quy định về xây dựng, thẩm định, ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn; Tạo thuận lợi cho việc tiếp cận thông tin; Tăng cường phân cấp, phân quyền, đổi mới cơ chế thu hút, đào tạo nhân lực tiêu chuẩn – chất lượng.

Một điểm nhấn nổi bật là lần đầu tiên Chiến lược Tiêu chuẩn quốc gia được luật hóa, trở thành công cụ hoạch định dài hạn để phát triển hệ thống tiêu chuẩn hiện đại, hài hòa với quốc tế, gắn với hạ tầng chất lượng quốc gia và đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hội nhập. Bên cạnh đó, quy trình xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật được cải cách toàn diện, rút ngắn thời gian thẩm định, tăng tính minh bạch và khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, hiệp hội.

Luật cũng bổ sung quy định về thừa nhận đơn phương kết quả đánh giá sự phù hợp của tổ chức quốc tế, nước ngoài, giúp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ mới như 5G, IoT, chip bán dẫn… Đồng thời, cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng sẽ được xây dựng và kết nối với quốc tế, phục vụ hiệu quả quản lý nhà nước, đẩy mạnh hậu kiểm, giảm thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Với cộng đồng hội, hiệp hội ngành nghề, luật mở ra nhiều cơ hội tham gia vào quá trình xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn; đề xuất sửa đổi, bổ sung tiêu chuẩn; đóng góp ý kiến vào dự thảo quy chuẩn; đồng thời bảo đảm quyền lợi hội viên thông qua việc phản ánh nhu cầu và yêu cầu kỹ thuật của ngành.

Kết thúc tham luận, TS. Phùng Mạnh Trường khẳng định, việc phổ biến và triển khai Luật sửa đổi, bổ sung sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại, minh bạch; nâng cao hiệu quả quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và chất lượng sản phẩm, hàng hóa; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; thúc đẩy đổi mới sáng tạo; nâng sức cạnh tranh và vị thế của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Bước đi tất yếu nhằm xây dựng hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại

Chia sẻ về Phổ biến Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, TS. Trần Quốc Tuấn, Chủ tịch VINASTAQ đã nhấn mạnh về sự cần thiết, quan điểm, mục tiêu và những nội dung cơ bản trong việc sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Cụ thể, việc sửa đổi xuất phát từ ba yếu tố: chủ trương của Đảng, bối cảnh và yêu cầu mới, cùng những bất cập trong thực tiễn thi hành.

Chủ tịch VINASTAQ cho biết sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa

Về chủ trương của Đảng, nhiều nghị quyết quan trọng đã đặt ra yêu cầu hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng, rà soát và điều chỉnh pháp luật để phù hợp với các cam kết thương mại tự do thế hệ mới.

Các nghị quyết của Chính phủ cũng nêu rõ cần nâng cao năng suất, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI) và áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro theo thông lệ quốc tế. Chỉ thị số 38-CT/TW của Ban Bí thư yêu cầu đẩy mạnh công tác tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, đổi mới phương thức quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm, quản lý cả chuỗi sản phẩm.

Bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số, thương mại điện tử, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia đặt ra đòi hỏi khung pháp lý phải hiện đại, minh bạch, đáp ứng thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, thực tiễn thi hành luật hiện hành còn nhiều bất cập: Danh mục sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 chưa đồng bộ với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, chậm sửa đổi, còn bao trùm cả đối tượng thuộc quản lý của luật khác; Công tác kiểm tra chất lượng còn chồng chéo giữa các bộ ngành, lực lượng kiểm tra mỏng, chưa có đội ngũ kiểm soát viên chất lượng độc lập;

Việc ứng dụng công nghệ số, truy xuất nguồn gốc, hộ chiếu số cho sản phẩm chưa được luật hóa; Hạ tầng chất lượng quốc gia chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập; năng lực thử nghiệm, đánh giá sự phù hợp còn hạn chế; Chưa có cơ chế thừa nhận kết quả đánh giá của nước ngoài, dẫn đến lãng phí nguồn lực; Một số quy định chưa thống nhất giữa các luật, đặc biệt trong quản lý chất lượng hàng hóa thương mại điện tử, công bố hợp quy, phân công – phân cấp quản lý.

Theo TS. Tuấn, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa gồm 3 điều, trong đó Điều 1 sửa đổi 24 điều, bãi bỏ một số điều của Luật năm 2007; Điều 2 quy định hiệu lực thi hành từ 01/01/2026; Điều 3 là điều khoản chuyển tiếp.

Các nhóm chính sách lớn bao gồm: Đổi mới việc xác định sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 theo mức độ rủi ro, quy định rõ nguyên tắc, phương pháp phân loại; cải tiến hoạt động kiểm tra chất lượng, giảm chồng chéo, chuyển mạnh sang hậu kiểm. Ứng dụng công nghệ số, hộ chiếu số, nhãn điện tử, AI, Blockchain, IoT… trong quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc.

Phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập quốc tế. Tăng cường phân công, phân cấp quản lý, nâng cao năng lực đội ngũ kiểm soát viên chất lượng. Ngoài ra, luật mới bổ sung quyền và nghĩa vụ cho tổ chức xã hội nghề nghiệp, tạo điều kiện để các tổ chức này tham gia đào tạo, phản biện xã hội, giám sát thực thi pháp luật, bảo vệ quyền lợi hội viên và người tiêu dùng.

Việc sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa là bước đi tất yếu nhằm xây dựng hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại, phù hợp thông lệ quốc tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và bảo vệ tốt hơn quyền lợi người tiêu dùng.

Triển khai Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Trình bày tham luận tại hội thảo, ThS. Lê Văn Lương, Chi cục trưởng Chi cục TĐC tỉnh Hưng Yên, UVBCH đã nói về Triển khai Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi, bổ sung) theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở tỉnh Hưng Yên.

ThS. Lê Văn Lương, Chi cục trưởng Chi cục TĐC tỉnh Hưng Yên

Trong bối cảnh Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa chuẩn bị có hiệu lực, Hưng Yên đã sớm vào cuộc với nhiều giải pháp đồng bộ. Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tỉnh đã tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn cho doanh nghiệp và cán bộ quản lý về hệ thống quản lý chất lượng, tiêu chuẩn – quy chuẩn, ghi nhãn hàng hóa, truy xuất nguồn gốc, cũng như các quy định mới liên quan.

Song song, công tác hướng dẫn doanh nghiệp áp dụng QCVN và tiêu chuẩn quốc tế được đẩy mạnh, đặc biệt ở các ngành then chốt như mũ bảo hiểm, đồ chơi trẻ em, thiết bị điện – điện tử, thép, sản phẩm LED…

Hoạt động kiểm tra, thanh tra chất lượng hàng hóa trên địa bàn được duy trì thường xuyên, góp phần nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, ổn định chất lượng sản phẩm lưu thông và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Các cơ quan chức năng cũng tăng cường khảo sát, lấy mẫu thử nghiệm và cảnh báo chất lượng hàng hóa kịp thời. Hưng Yên đặt mục tiêu trong thời gian tới sẽ đổi mới phương thức tuyên truyền pháp luật, mở rộng tập huấn tới 100% xã, phường theo mô hình chính quyền hai cấp;

Tăng cường ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn với nhóm hàng nông sản, thực phẩm, công nghiệp thiết yếu; Siết chặt hậu kiểm, quản lý công bố tiêu chuẩn cơ sở; Xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phục vụ doanh nghiệp. Với nền tảng kinh tế mạnh, hạ tầng đồng bộ và sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh, Hưng Yên hướng tới trở thành địa phương đi đầu trong triển khai các quy định mới, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa, thúc đẩy phát triển bền vững.

Áp dụng công bố tiêu chuẩn tại doanh nghiệp

Chia sẻ về việc triển khai xây dựng và áp dụng, công bố tiêu chuẩn tại doanh nghiệp theo quy định mới tại Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (sửa đổi, bổ sung), Ông Bùi Xuân Lực, Tổ trưởng Tổ Quản lý Chất lượng thuộc Ban Quản lý Chất lượng của Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn, cho biết, trong hơn 16 năm vận hành, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất (BSR) đã cung ứng hơn 101 triệu tấn xăng dầu và sản phẩm lọc hóa dầu, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và ổn định thị trường. 

Ông Bùi Xuân Lực, Tổ trưởng Tổ Quản lý Chất lượng thuộc Ban Quản lý Chất lượng của Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn

Trước yêu cầu ngày càng khắt khe của QCVN 01:2022/BKHCN, lộ trình áp dụng Euro V và xu hướng hội nhập quốc tế, BSR đã triển khai hệ thống tiêu chuẩn chất lượng đồng bộ, vượt mức yêu cầu pháp luật.

BSR áp dụng nghiêm ngặt các QCVN, TCVN và tiêu chuẩn quốc tế (EN 228, EN 590, ASTM), duy trì phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO/IEC 17025, vận hành hệ thống quản lý tích hợp ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001, ISO 50001, cùng nhiều công cụ cải tiến như Kaizen, 5S, LEAN, Six Sigma. Tất cả sản phẩm đều đạt chuẩn, 100% số lô xuất bán không bị trả lại, chất lượng ổn định nhiều năm liền.

Bên cạnh sản phẩm truyền thống, BSR đã sản xuất thành công xăng sinh học E10, nhiên liệu hàng không bền vững SAF, dầu diesel sinh học B5, nhựa Bio-PP…, đáp ứng xu hướng xanh và bền vững. Doanh nghiệp cũng đầu tư mạnh vào cải tiến công nghệ, số hóa quản lý, đào tạo nhân lực chuyên sâu và hợp tác quốc tế để mở rộng thị trường.

BSR kiến nghị điều chỉnh QCVN 01:2022/BKHCN nhằm linh hoạt hơn trong quy định hàm lượng Olefin của xăng và điểm chảy của diesel, phù hợp điều kiện khí hậu từng vùng. Với chiến lược này, BSR khẳng định vị thế tiên phong trong công tác tiêu chuẩn hóa sản phẩm lọc dầu, hướng tới đáp ứng đầy đủ yêu cầu trong nước và quốc tế.

Nhiều đại biểu tham gia thảo luận đã đưa ra ý kiến về tính khả thi của các quy định mới, đặc biệt là việc áp dụng tại các địa phương.

Bà Đặng Thị Kim Hiên - Bí thư chi bộ, Phó Chủ tịch Hội, Tổng biên tập Tạp chí Chất lượng và cuộc sống

 Một số ý kiến đề xuất cần có hướng dẫn chi tiết, kịp thời, tránh chồng chéo với các văn bản pháp luật khác; đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn để doanh nghiệp hiểu rõ quyền và nghĩa vụ khi áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.

Hội thảo cũng ghi nhận nhiều chia sẻ từ doanh nghiệp về những vướng mắc trong việc tiếp cận thông tin tiêu chuẩn mới, kinh phí và nguồn lực để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.

Các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực quản trị chất lượng, đầu tư đổi mới công nghệ, đồng thời tận dụng các cơ hội mà hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn mới mang lại, như mở rộng thị trường xuất khẩu, nâng cao sức cạnh tranh và uy tín sản phẩm.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm

Việc phổ biến và triển khai Luật sửa đổi, bổ sung không chỉ đơn thuần là bước hoàn thiện kỹ thuật lập pháp, mà còn là lời khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc xây dựng một hạ tầng chất lượng quốc gia hiện đại, minh bạch và hội nhập.

Khi các quy định mới đi vào cuộc sống, doanh nghiệp, địa phương và các tổ chức xã hội nghề nghiệp sẽ có thêm nền tảng pháp lý vững chắc để đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản trị, tối ưu quy trình sản xuất và bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng. Đó chính là chìa khóa để hàng hóa Việt Nam không chỉ chinh phục thị trường trong nước mà còn tự tin vươn xa, khẳng định thương hiệu và vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.