Kiến nghị lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt bia rượu, thuốc lá hợp lý hơn

Theo VCCI, số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2024 doanh nghiệp rút khỏi thị trường đạt mức kỷ lục 197.900 doanh nghiệp, tăng 14,7% so với năm 2023. Dự báo năm 2025, kinh tế toàn cầu tiếp tục diễn biến phức tạp, trong khi doanh nghiệp ở nhiều lĩnh vực đang đối diện với tình trạng sức mua suy giảm liên tục, chi phí đầu vào gia tăng.

Kiến nghị lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt bia rượu, thuốc lá hợp lý hơn

Trước tình hình đó, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn các chính sách thuế, gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt được cân nhắc kỹ lưỡng để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho đầu tư, sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ kích cầu tiêu dùng và mở rộng thị trường.

Đối với bia rượu, trong bối cảnh ngành đồ uống đang gặp nhiều khó khăn do tác động của dịch bệnh, các chính sách hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn. Những yếu tố này khiến sản lượng, doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp sụt giảm nghiêm trọng.

Trong khi giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, dẫn đến giá bán tăng, khiến tiêu dùng giảm, gia tăng tồn kho. Nếu thuế tiêu thụ đặc biệt tiếp tục tăng, doanh nghiệp càng khó khăn hơn. Do đó, để đảm bảo sự thích ứng của doanh nghiệp, duy trì nguồn thu ngân sách, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, giãn thời gian áp dụng từ năm 2028, với mức tăng 5% mỗi hai năm. Cụ thể, đối với rượu 20 độ trở lên và bia, từ 1-1-2028 đến 31-12-2029 thuế là 70%; từ 1-1-2030 đến 31-12-2031 thuế là 75%; từ 1-1-2032 trở đi thuế là 80%. Rượu dưới 20 độ, từ 1-1-2028 đến 31-12-2029 thuế là 40%; 1-1-2030 đến 31-12-2031 thuế là 45%; từ 1-1-2032 trở đi thuế là 50%.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), hai phương án điều chỉnh thuế TTĐB đối với thuốc lá đều giữ nguyên mức thuế tương đối 75% và áp dụng thuế tuyệt đối từ năm 2026.

Phương án một, quy định mức thuế tuyệt đối khởi điểm là 2.000 đồng/gói, tăng thêm 2.000 đồng/gói mỗi năm, đạt 10.000 đồng/gói vào năm 2030. Phương án hai, áp dụng mức 5.000 đồng/gói từ năm 2026, tăng 1.000 đồng/bao mỗi năm, đạt 10.000 đồng/gói vào năm 2030. Điều này nhằm nâng tỉ lệ thuế trên giá bán lẻ lên 59,4% so với mức hiện tại là 36,7%. Doanh nghiệp cho rằng mức tăng thuế theo cả hai phương án là quá cao, chưa có tiền lệ, có thể dẫn đến nguy cơ đóng cửa, phá sản của nhiều doanh nghiệp trong nước.

Trước đây, thuế TTĐB đối với thuốc lá được điều chỉnh theo lộ trình ổn định, với mỗi lần điều chỉnh tăng 5%. Việc tăng lên 42% theo phương án một hoặc hơn 100% theo phương án hai vào năm 2026 không chỉ khiến giá bán tăng mạnh mà còn tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu trốn thuế tăng đáng kể. Kinh nghiệm quốc tế của Úc, Malaysia, Indonesia, Philippines, một số nước Châu Âu ghi nhận thuốc lá lậu tăng gấp hơn hai lần sau khi tăng thuế đột ngột. Do đó, doanh nghiệp đề xuất lộ trình điều chỉnh hợp lý hơn.

Theo đó, thuế tuyệt đối khởi điểm vào năm 2026 là 2.000 đồng/gói sau đó tăng 2.000 đồng/gói mỗi hai năm, với mức tối đa là 6.000 đồng/gói vào năm 2030. Riêng VCCI kiến nghị áp dụng mức thuế này từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi.

Cuối cùng, VCCI kiến nghị Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cân nhắc việc điều chỉnh thuế TTĐB trong bối cảnh hiện nay, khi Nghị quyết 192/2025/QH15 đã quyết nghị mục tiêu tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước năm 2025 đạt 8% trở lên. Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm sắp tới. Đầu tư và tiêu dùng là hai yếu tố trọng yếu, có tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Việc điều chỉnh thuế suất TTĐB đột ngột có thể làm giảm sức mua, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và sự phát triển của nền kinh tế. Do đó, VCCI kiến nghị xem xét chưa tăng thuế và bổ sung mặt hàng chịu thuế TTĐB tại thời điểm này. Lộ trình tăng thuế có thể xem xét từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi.

Bên cạnh đó, cân nhắc sửa đổi Luật thuế TTĐB theo hướng quy định mang tính khung, ổn định lâu dài, trong đó chỉ đưa ra nguyên tắc điều chỉnh thuế suất tối đa hoặc thu hẹp mở rộng đối tượng chịu thuế. Đồng thời, giao Chính phủ chủ động xây dựng lộ trình điều chỉnh thuế suất dựa trên tình hình thực tế. Song song đó cần tuyên truyền, giáo dục, kiểm soát quảng cáo, quy định độ tuổi sử dụng sản phẩm có hại cho sức khỏe, tăng cường chống buôn lậu.