Hai khu bảo tồn thiên nhiên lớn của Việt Nam sẽ có hai hồ trữ nước ngọt dung tích trên 1 tỷ m3 thuộc vùng đệm?

Ngày 30/6, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật phối hợp với Hội Khoa học, Kinh tế và Quản lý TP. HCM đã tổ chức Hội thảo khoa học “Nước ngọt cho Đồng bằng sông Cửu Long”.

Hội thảo được tổ chức nhằm thảo luận về các giải pháp đảm bảo nguồn nước ngọt cho Đồng bằng sông Cửu Long trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hạn mặn ngày càng gay gắt. Đây là vấn đề cấp bách, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, đời sống của người dân và sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực.

Theo GS. TS Nguyễn Văn Phước, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP. HCM, Đồng bằng sông Cửu Long đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Nhờ tiềm năng to lớn về nông nghiệp và thủy sản, khu vực này đã và đang đóng góp 53% tổng sản lượng lương thực, 65% tổng sản lượng thủy sản nuôi trồng và 70% trái cây cho cả nước.

Mặc dù đóng vai trò quan trọng, Đồng bằng sông Cửu Long hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn về nguồn nước. Việc xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn sông Mekong đang làm giảm lượng nước chảy về hạ lưu, dẫn đến nguy cơ khan hiếm nước ngọt cho khu vực. Bên cạnh đó, tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngày càng gia tăng do hoạt động sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt và xả thải công nghiệp. Biến đổi khí hậu với nước biển dâng cao và tình trạng xâm nhập mặn ở các nhánh sông lớn cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nước và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường khu vực.

Xuất phát từ nhu cầu cấp bách hiện nay, nhóm nghiên cứu Dự án "Nước ngọt cho Đồng bằng sông Cửu Long", do TS Võ Văn Hải, Phó Chủ tịch Hội Khoa học, Kinh tế và Quản lý TP. HCM làm chủ nhiệm, đã tiến hành nghiên cứu các phương án và đề xuất nhằm đóng góp vào việc xây dựng và phát triển bền vững khu vực này.

Sau quá trình nghiên cứu, nhóm đề xuất xây dựng hồ chứa nước ngọt tại khu vực vùng đệm xung quanh Vườn quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông - Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp, có dung tích hữu ích 1,5 tỷ m3 nước, với 3 phương án chi phí từ 30.000 tỷ đồng đến 60.000 tỷ đồng. Tại Hậu Giang, nhóm đề xuất xây dựng hồ chứa nước tại khu vực vùng đệm xung quanh Khu bảo tồn thiên nhiên Lung Ngọc Hoàng, huyện Phụng Hiệp, với dung tích hữu ích 1 tỷ m3 nước và 3 phương án chi phí từ 18.000 tỷ đồng đến 68.000 tỷ đồng.

Vườn quốc gia Tràm Chim nằm trong vùng trũng Đồng Tháp Mười, từng được biết đến như "túi nước" lớn của Đồng bằng sông Cửu Long. Việc xây dựng hồ chứa nước ngọt tại đây sẽ hỗ trợ việc điều tiết dòng chảy mùa khô và cung cấp nước cho các tỉnh Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long và Bến Tre thông qua hệ thống kênh liên tỉnh kết nối với các kênh Hồng Ngự - Long An, An Hòa, Đồng Tiến, Phú Hiệp. Đồng thời, việc mở rộng diện tích trong khu vực 5 xã vùng đệm cũng được thực hiện thuận lợi do mật độ dân số thấp (281 người/km2) và chi phí đền bù giải tỏa, tái định cư không quá cao.

Việc xây dựng hồ chứa nước tại vùng đệm Khu bảo tồn thiên nhiên Lung Ngọc Hoàng, nằm trên khu vực của 3 xã Phương Bình - Phương Phú - Tân Phước (huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang), cũng mang lại nhiều lợi ích cho việc chứa nước và điều tiết nước đối với các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và một phần của tỉnh Kiên Giang và Thành phố Cần Thơ thông qua hệ thống kênh Quản Lộ - Phụng Hiệp, Lái Hiếu, sông Cái Lớn và nhiều kênh rạch khác. Đơn giản chỉ cần nạo vét và mở rộng một số kênh rạch để tăng hiệu quả dòng chảy trong việc tích trữ nước vào mùa lũ và điều tiết nước trong mùa khô.

Ngoài ra, việc xây dựng hồ chứa nước tại Lung Ngọc Hoàng cũng đóng góp vào việc bảo vệ khu bảo tồn cảnh quan thiên nhiên tại đây, một vùng đất quan trọng với vai trò lớn trong sinh sản và dự trữ thủy sản cho Đồng bằng sông Cửu Long.