Dân chật vật không thể mua nhà, BĐS thành 'sân chơi' của giới đầu cơ

Sáng ngày 9/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức phiên họp thứ 38, thảo luận về báo cáo kinh tế - xã hội năm 2024 và kế hoạch cho năm 2025.

Tại phiên họp, nhiều lo ngại về thị trường bất động sản (BĐS) đã được Ủy ban Kinh tế nêu trong báo cáo thẩm tra.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - ông Vũ Hồng Thanh cho rằng mặc dù thị trường BĐS đã có những tín hiệu phục hồi, nhưng vẫn đối mặt với không ít khó khăn.

Ông nhấn mạnh rằng "cơ cấu sản phẩm bất động sản thiếu cân đối, khiến giá bán căn hộ sơ cấp (do chủ đầu tư mở bán) và thứ cấp liên tục bị đẩy lên cao".

Theo số liệu từ CBRE, trong quý III/2024, giá căn hộ sơ cấp tăng trung bình gần 9% theo quý và 26% theo năm.

Đáng chú ý, hơn 75% nguồn cung mới trong quý này đến từ phân khúc cao cấp với giá từ 60 triệu đồng/m2(chưa bao gồm VAT và phí bảo trì).

Chỉ có hai dự án được chào bán với mức giá khoảng 55-60 triệu đồng/m2 trong quý III. Sự tăng giá của các dự án sơ cấp cũng kéo theo giá bán chung cư cũ tăng mạnh, với mức tăng 41% theo năm, đạt 51 triệu đồng/m2.

Tương tự, đất nền tại các quận nội thành và ven đô Hà Nội cũng tăng đáng kể, đặc biệt là tại các huyện có thông tin chuẩn bị lên quận.

Số liệu từ CBRE cho thấy, giá nhà liền thổ tăng 16% trong quý III và gần 27% theo năm, đạt 235 triệu đồng/m2.

Mặt bằng giá cao của các dự án mới cũng đẩy giá chuyển nhượng của các dự án cũ tăng "ăn theo," với giá thứ cấp trung bình của nhà liền thổ đạt 167 triệu đồng/m2, tăng gần 7% theo năm.

Ông Vũ Hồng Thanh tiếp tục bày tỏ lo ngại: "Giá nhà tăng quá cao khiến người dân có nhu cầu thực về nhà ở khó có khả năng tiếp cận. Ngay cả với nhà ở xã hội, họ cũng không thể mua do thủ tục phức tạp, tình trạng đầu cơ và chênh giá lớn với mức chủ đầu tư mở bán".

Nguyên nhân chính khiến giá nhà tăng đột biến là do nguồn cung căn hộ khan hiếm. Số lượng dự án bị hạn chế trong khi nhu cầu, đặc biệt từ các gia đình trẻ, rất lớn.

Về nhà ở xã hội, cơ quan thẩm tra chỉ ra rằng loại hình này chủ yếu được mua bán, cho thuê bởi những người giàu hoặc người nước ngoài, thay vì các đối tượng có nhu cầu thực sự được hưởng chính sách nhà ở.

Báo cáo từ Bộ Xây dựng nêu rõ, nhiều người nước ngoài hiện đang thuê và sinh sống tại các dự án nhà ở xã hội tại Bắc Giang và Bắc Ninh - 2 trung tâm công nghiệp lớn ở phía Bắc.

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ cần tiến hành thanh tra toàn diện về việc phát triển nhà ở xã hội trong những năm qua, từ đó đưa ra các giải pháp mạnh mẽ đối với các vi phạm.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng chỉ ra một lo ngại khác của thị trường bất động sản là tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá đang tái diễn, gây tác động tiêu cực đến mặt bằng giá và thị trường nhà ở.

Ông Thanh cho biết: "Tình trạng lũng đoạn, thổi giá, tạo sóng, đầu cơ đất đai đẩy giá đất lên cao khiến việc mua bán hầu như chỉ diễn ra trong giới đầu cơ. Trong khi đó, người dân và doanh nghiệp lại khó tiếp cận vì giá đất vượt xa khả năng chi trả của họ".

Ủy ban Kinh tế cũng chỉ ra rằng, tỷ lệ lấp đầy sau khi phân lô, bán nền tại nhiều vùng ngoại thành của các thành phố lớn rất thấp, chỉ khoảng 5%.

Điều này có nghĩa là trong 100 lô đất được phân lô, chỉ có 5 lô được sử dụng, còn lại 95 lô bị bỏ hoang, gây lãng phí nguồn lực xã hội.

Thêm vào đó, tồn kho bất động sản dở dang đang ở mức cao, với hàng nghìn căn nhà bị bỏ hoang trong nhiều năm, trong khi người dân có nhu cầu mua nhà thực sự lại phải trả giá cao do sự thao túng của giới đầu cơ.

Ủy ban Kinh tế cảnh báo rằng tình trạng này sẽ để lại những hậu quả xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội. Báo cáo thẩm tra nhấn mạnh: "Đã đến lúc phải coi đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt của xã hội, thay vì là hàng hóa để mua đi bán lại kiếm lời. Cần có giải pháp xử lý triệt để tình trạng này".

Thực tế, trong hơn một tháng qua, nhiều phiên đấu giá đất tại các huyện ven Hà Nội đã gây xôn xao thị trường, nhiều người cho rằng các nhóm đầu cơ đang biến BĐS thành "sân chơi" của mình với những màn "sang tay" đẩy giá nhằm trục lợi.

Một số phiên đấu giá thu hút hàng nghìn hồ sơ tham dự, gấp nhiều lần số lô đất được chào bán.

Tại huyện Hoài Đức, hàng trăm nhà đầu tư đã tham gia phiên đấu giá kéo dài xuyên đêm, đẩy giá trúng thầu của hơn chục lô đất lên trên 100 triệu đồng/m2, trong đó, lô cao nhất có giá trúng thầu lên đến hơn 133 triệu đồng/m2, gấp 18 lần mức giá khởi điểm.

Trong báo cáo gửi Chính phủ cuối tháng 9, Bộ Xây dựng nhận định rằng hiện tượng trả giá rất cao cho một số lô đất rồi bỏ cọc đang tạo ra mặt bằng giá ảo, thao túng thị trường.

Việc mua đi bán lại nhiều lô đất nhằm thu lợi bất chính đang diễn ra phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản và kinh tế - xã hội.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất công khai danh tính những người đấu giá đất rồi bỏ cọc, nhằm hạn chế việc trục lợi, thổi giá và lũng đoạn thị trường.

Để thị trường bất động sản phát triển bền vững và người dân có thể tiếp cận nhà ở, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ đưa ra các giải pháp căn cơ, tăng cường quản lý, giám sát và đẩy mạnh nguồn cung cho thị trường, nhằm ổn định thị trường và củng cố niềm tin cho nhà đầu tư và người dân.

Ngoài ra, các Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023 và Kinh doanh bất động 2023 sản đã có hiệu lực từ ngày 1/8, sớm hơn 5 tháng so với kế hoạch ban đầu, nhưng đến nay vẫn còn 13 địa phương chưa ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhận xét rằng, việc nhiều địa phương chậm ban hành văn bản hướng dẫn đã khiến chính sách không thể phát huy tác dụng, gây trì trệ trong việc tháo gỡ vướng mắc cho thị trường bất động sản.

Ông đề nghị Chính phủ cần khẩn trương yêu cầu các địa phương đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành 3 luật liên quan đến bất động sản, tránh để tình trạng chậm trễ kéo dài thêm.