Chuyển đổi số thúc đẩy công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn

Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Phan Tâm cho biết, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ VHTT&DL chủ trì xây dựng Đề án chuyển đổi số lĩnh vực văn hóa. Đây là một văn bản tổng thể, chuyên sâu, toàn diện về chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa.

Phần nội dung mang tính chiến lược trong Đề án chuyển đổi số lĩnh vực văn hóa cần được xây dựng dựa trên ba cơ sở lớn. Đó là bám sát các quan điểm, định hướng của Đảng và Nhà nước về phát triển văn hóa, gắn với các mục tiêu của Chương trình chuyển đổi số quốc gia, Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế.

Đồng thời, chuyển đổi số xuất phát từ đặc thù của lĩnh vực văn hóa: vừa bảo tồn, gìn giữ giá trị truyền thống vừa phát triển, sáng tạo các sản phẩm, dịch vụ văn hóa mới để đáp ứng nhu cầu đa dạng, cá nhân hóa của công chúng trong môi trường số. Điều này khác biệt rất rõ so với nhiều lĩnh vực khác vốn chủ yếu hướng tới tối ưu hóa quy trình hoặc nâng cao năng suất.

Chuyển đổi số thúc đẩy công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế trong kỷ nguyên số

Cùng với đó, tận dụng tối đa cơ hội mà công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain… mang lại, để mở rộng không gian sáng tạo, gia tăng khả năng tiếp cận và tương tác, trải nghiệm văn hóa mới, cũng như thúc đẩy công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Thứ trưởng Phan Tâm cho biết, các văn kiện của Đảng đã làm rõ các mục tiêu cốt lõi mà Đảng đã đặt ra cho sự nghiệp phát triển văn hóa Việt Nam trong thời đại chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng bao gồm: bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc; giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa Việt Nam trong thời đại hội nhập. Đồng thời tăng cường sức mạnh mềm của quốc gia thông qua văn hóa, đưa văn hóa Việt Nam lan tỏa mạnh mẽ ra thế giới.

Về nguyên tắc và phương châm cho chuyển đổi số lĩnh vực văn hoá, Thứ trưởng Phan Tâm cho rằng:

Thứ nhất, bảo đảm tính thống nhất giữa bảo tồn và phát triển trong môi trường số: Chuyển đổi số văn hóa phải đồng thời đạt hai mục tiêu: giữ gìn nguyên bản, hồn cốt của di sản và tạo ra những hình thức tiếp cận, khai thác mới phù hợp thời đại. Điều này đòi hỏi chuẩn hóa dữ liệu, thiết lập cơ chế khai thác hợp pháp, bảo vệ bản quyền và phát triển các mô hình kinh tế dựa trên di sản số.

Chuyển đổi số phải dựa trên nguyên tắc giữ vững bản sắc và giá trị cốt lõi, đồng thời làm gia tăng sức hấp dẫn, lan tỏa và sức cạnh tranh của văn hóa Việt Nam, giúp di sản sống bền vững trong lòng dân tộc và vươn tầm quốc tế.

Thứ hai, kết hợp hài hòa giữa công nghệ tiên tiến và tri thức bản địa: Ứng dụng công nghệ trong văn hóa phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, tôn trọng giá trị tri thức bản địa và kết nối với nguồn lực sáng tạo toàn cầu, tạo ra sản phẩm và dịch vụ văn hóa vừa hiện đại, vừa đậm bản sắc.

Công nghệ không chỉ là công cụ, mà còn là động lực tiếp sức để tri thức bản địa trở thành nguồn lực sáng tạo, mở rộng khả năng bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam.

Thứ ba, lấy người dân và cộng đồng sáng tạo làm trung tâm: Chuyển đổi số văn hóa chỉ bền vững khi cộng đồng tham gia thực chất vào bảo tồn, khai thác và phát triển giá trị văn hóa. Người dân vừa là chủ thể sáng tạo, vừa là đối tượng thụ hưởng và là lực lượng lan tỏa trong môi trường số.

Mọi chính sách và nền tảng số phải đặt quyền làm chủ và lợi ích của cộng đồng lên hàng đầu, bảo đảm sự công bằng và khuyến khích sáng tạo.

Thứ tư, tạo đột phá từ liên kết và chia sẻ dữ liệu văn hóa: Liên kết và chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương, tổ chức và doanh nghiệp là điều kiện tiên quyết để hình thành hệ sinh thái số về văn hóa, thúc đẩy sáng tạo và bảo tồn.

Hạ tầng dữ liệu mở và liên thông là chìa khóa để khơi thông dòng chảy sáng tạo, tạo điều kiện hình thành sản phẩm, dịch vụ văn hóa mới, đồng thời bảo đảm quyền sở hữu và khai thác hợp pháp.

Thứ năm, khuyến khích mô hình kinh tế số trong văn hóa: Chuyển đổi số là cơ hội hình thành các mô hình kinh tế mới dựa trên tài sản văn hóa số, tạo nguồn lực bền vững cho bảo tồn và phát triển.

Khai thác hiệu quả giá trị văn hóa thông qua công nghệ số để tạo nguồn thu, từ đó quay trở lại đầu tư cho bảo tồn và phát huy, hình thành vòng tuần hoàn phát triển bền vững của văn hóa.

Thứ sáu, bảo đảm an toàn, an ninh và chủ quyền số trong văn hóa: Chuyển đổi số văn hóa phải gắn liền với an toàn thông tin, an ninh mạng và bảo vệ chủ quyền số, đặc biệt với dữ liệu và nội dung mang tính chiến lược, nhạy cảm.

Bảo vệ toàn vẹn dữ liệu và hình ảnh văn hóa Việt Nam trong không gian số là nhiệm vụ chiến lược, gắn liền với bảo vệ an ninh quốc gia và bản sắc dân tộc.

Chuyển đổi số là con đường tất yếu để công nghiệp văn hóa Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, phát triển bền vững và đóng góp xứng đáng vào nền kinh tế quốc gia. Nếu biết tận dụng thời cơ và đầu tư đúng hướng, công nghiệp văn hóa hoàn toàn có thể trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong kỷ nguyên số, góp phần nâng tầm vị thế văn hóa và con người Việt Nam trên trường quốc tế.