Tận dụng lực đẩy của KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để nâng cao năng suất chất lượng

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng từng nhấn mạnh: “Chúng ta có thể tăng trưởng tới 7% bằng các động lực truyền thống. Nhưng để tăng trưởng lên 10% thì phải tìm động lực mới. Và 3% tăng trưởng thêm đó phải đến từ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”.

Theo Bộ trưởng, nếu như nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, FDI và công nghiệp lắp ráp đã giúp Việt Nam đạt mức thu nhập trung bình, thì để vươn lên thành quốc gia phát triển, phải dựa vào nội lực: chính là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây cũng là bộ ba động lực then chốt giúp kinh tế tư nhân vươn lên, đóng vai trò tiên phong trong phát triển đất nước.

Dây chuyền tự động hóa trong nhà máy, sử dụng robot ABB để tăng năng suất, đảm bảo chất lượng sản phẩm, giảm lỗi và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Ảnh minh họa

Thực tế tại nhiều địa phương miền Trung cụ thể là Thanh Hóa, sự đồng hành của khoa học công nghệ đang mang lại hiệu quả rõ rệt cho cộng đồng doanh nghiệp. Hiện tỉnh có 31 doanh nghiệp khoa học công nghệ, thuộc nhóm dẫn đầu cả nước. Từ sản xuất đến hành chính công, chuyển đổi số được ứng dụng mạnh mẽ: hồ sơ bệnh án điện tử trong y tế, sổ liên lạc điện tử trong giáo dục, dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 trong quản lý nhà nước. Những cải tiến này không chỉ giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả vận hành mà còn tạo đà để doanh nghiệp vươn xa.

Tiêu biểu là các doanh nghiệp tại Khu Kinh tế Nghi Sơn như Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Hoa Sen, Tân Á Đại Thành, VAS Nghi Sơn… đã đầu tư dây chuyền hiện đại, số hóa quy trình sản xuất và giám sát chất lượng bằng phần mềm chuyên dụng. Tự động hóa và số hóa đã giúp họ tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, đồng thời tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Trong nông nghiệp, mô hình trồng rau thủy canh của Hợp tác xã Trí Đức, tại xã Xuân Du, huyện Như Thanh là ví dụ điển hình. Ứng dụng hệ thống tưới tự động, cảm biến giám sát và phần mềm điều hành giúp hợp tác xã tăng năng suất 30-40%, giảm chi phí sản xuất và đạt chuẩn VietGAP. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của khoa học công nghệ trong nông nghiệp công nghệ cao.

Sở Khoa học và Công nghệ Thanh Hóa cũng đang triển khai 172 nhiệm vụ khoa học cấp tỉnh, trong đó có tới 30% nhiệm vụ tập trung hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao công nghệ và nâng cao năng suất. Điển hình như Công ty CP Chế biến nông sản Trung Thành (huyện Nông Cống), nhờ đầu tư thiết bị tự động hóa, sản phẩm dứa đóng hộp Trường Tùng của doanh nghiệp đã đạt chuẩn OCOP 4 sao, xuất khẩu thành công sang nhiều thị trường quốc tế.

Tại Quảng Ngãi, điển hình là Công ty CP Lọc hóa dầu Bình Sơn đã luôn chú trọng đổi mới sáng tạo, phát huy các sáng kiến cải tiến kỹ thuật, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến để tối ưu hóa quá trình vận hành sản xuất của nhà máy.

Lãnh đạo Công ty CP Lọc hóa dầu Bình Sơn cho biết, trong bối cảnh thị trường xăng dầu trong nước và quốc tế có nhiều biến động và cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc ứng dụng các giải pháp, cải tiến khoa học công nghệ được công ty đặt lên hàng đầu. Công ty luôn khuyến khích cán bộ, người lao động đẩy mạnh nghiên cứu, hiến kế các giải pháp nâng cao năng suất, chất lượng dựa trên nền tảng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Nhờ đó, đã đạt được nhiều thành tựu vượt bậc, đáp ứng yêu cầu sản xuất, kinh doanh của công ty.

Xác định việc nâng cao năng suất, chất lượng là điều kiện tiên quyết giúp công ty phát triển bền vững, thời gian qua, Công ty CP Đường Quảng Ngãi đã tích cực xây dựng các đề án, chương trình nghiên cứu khoa học công nghệ; vận hành, tối ưu hóa các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến.

Theo ông Tôn Ngọc Hà - chuyên viên Phòng kiểm tra chất lượng sản phẩm (KCS), phụ trách Hệ thống quản lý, công cụ cải tiến Công ty CP Đường Quảng Ngãi, đơn vị đã áp dụng nhiều hệ thống cải tiến như hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015; hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001:2015; hệ thống quản lý an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn ISO 22000:2018 và các công cụ cải tiến năng suất như 5S, LEAN, TPM… Cùng với đó, định kỳ hằng tháng, công ty tiếp thu các sáng kiến, cải tiến kỹ thuật của cán bộ, người lao động giúp các nhà máy khắc phục được các lỗi xảy ra trong quá trình sản xuất, hạn chế được lãng phí, nâng cao năng suất làm việc và hiệu quả sản xuất.

Ứng dụng công cụ như 5S, LEAN, TPM giúp doanh nghiệp cải tiến năng suất chất lượng. Ảnh minh họa

Đà Nẵng cũng là điểm sáng trong ứng dụng khoa học công nghệ. Chỉ trong năm 2024, thành phố đã chi hơn 9,3 tỷ đồng để hỗ trợ 77 lượt doanh nghiệp đổi mới máy móc, quy trình sản xuất. Một số dự án tiêu biểu như: Máy phân cỡ tôm thông minh của Công ty CP XNK Thủy sản Miền Trung; Hệ thống cân hóa chất tự động của Công ty CP Cao su Đà Nẵng; Máy lốc thép của Công ty CP Cơ khí Hà Giang Phước Tường; Máy nướng bánh từ trường của Công ty CP Công nghệ QCM… Nhờ đó, năng suất lao động và chất lượng sản phẩm đều được nâng lên rõ rệt.

Không chỉ có doanh nghiệp lớn, các công ty vừa và nhỏ cũng tích cực nhập cuộc. Công ty TNHH MTV Cà phê Mayaca (quận Liên Chiểu) đã đầu tư hơn 700 triệu đồng vào máy rang và sàng định lượng (177 triệu đồng được hỗ trợ từ đề án khuyến công), giúp tăng gấp đôi sản lượng năm 2024.

Một xu hướng đáng chú ý là sự hợp tác giữa doanh nghiệp với trường đại học. Trường Đại học Đông Á hiện hỗ trợ Công ty CP sản xuất thiết bị điện STC Electric nghiên cứu, thử nghiệm và thương mại hóa sản phẩm. Giám đốc công ty, ông Nguyễn Mạnh Cường cho biết: “Việc phối hợp với nhà trường giúp chúng tôi tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo chất lượng đầu ra”.

Có thể thấy, khi doanh nghiệp chủ động tìm đến khoa học công nghệ, chính sách hỗ trợ kịp thời sẽ là bệ đỡ, tạo nên những đột phá về năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh quốc tế - đúng như kỳ vọng của người đứng đầu ngành thông tin và truyền thông về “động lực tăng trưởng mới cho Việt Nam trong kỷ nguyên số”.