“Kho báu” lớn thứ hai thế giới
Nam châm đất hiếm là ngành sản xuất chiến lược do là yếu tố cốt yếu trong sản xuất xe điện, tua-bin gió, vũ khí, điện thoại thông minh. Hiện Trung Quốc là nước thống trị về nam châm và kim loại đất hiếm để làm ra sản phẩm này. 92% sản lượng nam châm trên toàn cầu do Trung Quốc cung cấp; nước này cũng chiếm ưu thế trong khai thác, chế biến quặng.
Tuy nhiên, với các mỏ đất hiếm chưa được khai thác cùng với ngành công nghiệp chế biến đang phát triển, Việt Nam hiện được định vị như một đối thủ đáng gờm đối với uy thế của Trung Quốc trong ngành sản xuất chiến lược này. Chẳng hạn, dự án của SGI tại Việt Nam đặt mục tiêu đến 2025 đạt sản lượng 5.000 tấn nam châm neodymium (nam châm đất hiếm được tạo ra từ hợp chất của Neodymi, sắt, Bo) cao cấp mỗi năm, đủ cho 2 triệu xe điện.
Reuters cho biết, Star Group Industrial (SGI - của Hàn Quốc, chuyên sản xuất nam châm) và Baotou INST Magnetic (Trung Quốc) sẽ tham gia vào việc chuyển dây chuyền lắp ráp khỏi Trung Quốc như nhiều công ty thuộc lĩnh vực điện tử, ôtô khác. Điều này diễn ra trong bối cảnh hạn chế thương mại ngày càng gia tăng, thậm chí đã có khách hàng yêu cầu doanh nghiệp phải dịch chuyển.
SGI đang đầu tư 80 triệu USD vào một nhà máy mới tại Việt Nam. Việc sản xuất sẽ bắt đầu từ 2024. Nhà máy này sẽ tăng gần gấp đôi sản lượng hiện tại là 3.000 tấn một năm từ các nhà máy ở Hàn Quốc, Trung Quốc. Công ty cho biết họ lấy phần lớn đất hiếm từ Trung Quốc nhưng đang tìm kiếm nguồn thay thế ở Việt Nam và Australia, đồng thời có kế hoạch phát triển một cơ sở chế biến tại Việt Nam.
Baotou INST Magnetic dự kiến bắt đầu hoạt động vào đầu tháng tới tại một nhà máy thuê ở phía bắc Việt Nam sau khi được địa phương chấp thuận vào tháng 6. Đây là công ty nam châm lớn chuyên về thiết kế mạch, được thêm vào danh sách nhà cung ứng của Apple vào 2021. Việc mở rộng hoạt động sang Việt Nam của công ty này theo yêu cầu của khách hàng nhằm đa dạng hóa hoạt động kinh doanh trong bối cảnh căng thẳng thương mại ngày càng gia tăng.
Luxshare và Foxconn cũng nằm trong số các nhà cung cấp chính của Apple sản xuất các sản phẩm có nam châm tại Việt Nam, như máy tính bảng iPad và máy tính xách tay MacBook.
Giới chức Mỹ đang ngày càng thể hiện sự quan tâm tới tiềm năng đất hiếm của Việt Nam. Hàn Quốc hồi tháng 6 vừa qua cũng vừa ký một thỏa thuận quan trọng với Việt Nam để thúc đẩy việc khai thác đất hiếm nhằm tăng cường chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng cho các doanh nghiệp Hàn Quốc. Các nhà sản xuất nam châm cũng bị thu hút tới Việt Nam vì chi phí lao động thấp và khả năng tiếp cận nhiều hiệp định thương mại tự do.
Hãng tin Reuters dẫn lời những người trong ngành cho hay các nhà sản xuất này muốn tiến gần hơn đến các khách hàng có trụ sở tại Việt Nam, chẳng hạn như các nhà sản xuất ô tô và các công ty điện tử, vốn đang ngày càng cảnh giác với việc phụ thuộc quá nhiều vào nguồn cung từ Trung Quốc.
Tiềm năng thu hút doanh nghiệp toàn cầu
Khi các ngành công nghiệp toàn cầu vật lộn với sự phức tạp của các hạn chế thương mại và tìm cách bảo đảm chuỗi cung ứng, tiềm năng của Việt Nam trong việc định hình lại bối cảnh địa chính trị trong lĩnh vực nam châm đất hiếm ngày càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.
Việt Nam có kế hoạch mở rộng quy mô sản xuất đất hiếm vào cuối thập kỷ này và đang tăng cường năng lực lọc dầu. Bộ năng lượng Mỹ ước tính nước ta sẽ chiếm 3% thị phần toàn cầu trong lĩnh vực này.
SGI là Công ty cung cấp nam châm cho nhà sản xuất xe điện Việt Nam VinFast và Hyundai Motor của Hàn Quốc cho biết họ đang đầu tư 80 triệu USD vào nhà máy mới tại Việt Nam với việc sản xuất sẽ bắt đầu từ năm 2024.
Nhà máy này sẽ tăng gần gấp đôi sản lượng hiện tại của công ty là 3.000 tấn/năm từ các nhà máy ở Hàn Quốc và Trung Quốc. Công ty cho biết họ lấy phần lớn đất hiếm từ Trung Quốc nhưng đang tìm kiếm nguồn thay thế ở Việt Nam và Úc và có kế hoạch phát triển một cơ sở chế biến tại Việt Nam.
Baotou INST Magnetic dự kiến bắt đầu hoạt động vào đầu tháng tới tại một nhà máy thuê ở miền Bắc sau khi được địa phương chấp thuận vào tháng 6. Đây là một công ty nam châm lớn chuyên về thiết kế mạch, đã được thêm vào danh sách nhà cung cấp của Apple vào năm 2021. Việc mở rộng hoạt động sang Việt Nam của công ty này theo yêu cầu của khách hàng nhằm đa dạng hóa hoạt động kinh doanh khỏi Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng thương mại ngày càng gia tăng.
Trong số các nhà sản xuất nam châm ở Việt Nam, Shin-Etsu Chemical của Nhật Bản đã mở rộng cơ sở trong năm nay sau khi quyết định tăng gấp đôi công suất hàng năm ở Việt Nam lên 2.200 tấn vào năm 2017, theo tuyên bố của công ty và thông tin chi tiết trên trang web tư vấn của Obayashi.
Vào tháng 4, Công ty Vật liệu Chiến lược của Australia đã ký thỏa thuận với một nhà máy lọc dầu của Việt Nam cam kết cung cấp đất hiếm để xuất khẩu sang Hàn Quốc.
Theo một nguồn tin giấu tên, Reuters cho biết, Việt Nam là nước duy nhất ngoài Trung Quốc có tất cả giai đoạn của chuỗi cung ứng nam châm, từ khai thác đất hiếm đến sản xuất hạ nguồn.