Việc thành lập thị trường carbon Việt Nam đóng vai trò là công cụ quan trọng cho nỗ lực của Chính phủ nhằm giảm lượng khí thải của quốc gia, phù hợp với Thỏa thuận Paris. Nghị định 06/2022/ND-CP của Chính phủ đã đề ra lộ trình thiết lập thị trường carbon trong nước đến năm 2027. Trách nhiệm chung trong nỗ lực này thuộc về Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE) và Bộ Tài chính (MOF).
Việt Nam có kế hoạch khởi động cơ sở hạ tầng cho việc thí điểm giao dịch tín chỉ carbon vào năm 2025. Tuy nhiên, việc tạo ra thị trường carbon và thực hiện chương trình mua bán khí thải (ETS) đặt ra nhiều thách thức đáng kể. Trong số những thách thức này, việc đảm bảo chất lượng và độ chính xác của dữ liệu khí nhà kính (GHG) thực sự là mối lo ngại.
Đối với các quốc gia trên toàn thế giới, bao gồm Úc và EU, đã có các khuôn khổ pháp lý và tiêu chuẩn bền vững bao gồm phát thải khí nhà kính và công bố liên quan đến khí hậu. Việt Nam đã có khuôn khổ pháp lý cần thiết, ví dụ như Nghị định 06/2022/ND-CP của Chính phủ, yêu cầu một số công ty phải báo cáo lượng phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, việc thiếu tiêu chuẩn bền vững sẽ làm giảm chất lượng của dữ liệu KNK.
Điều quan trọng là phải thiết lập một tiêu chuẩn mô tả các yêu cầu báo cáo về phát thải KNK. Tiêu chuẩn này có thể được rút ra từ các chuẩn quốc tế như Nhóm công tác đặc biệt về công bố thông tin tài chính liên quan đến khí hậu (TCFD), Ủy ban tiêu chuẩn bền vững quốc tế (ISSB), Sáng kiến báo cáo toàn cầu (GRI) hoặc Ủy ban tiêu chuẩn kế toán bền vững (SASB).
Ngoài ra, tiêu chuẩn cần nêu rõ mức độ cần thiết của báo cáo phát thải khí nhà kính và xác định xem có nên đưa tất cả các phạm vi phát thải (Phạm vi 1, 2 hoặc 3) vào hay không, giống như cách tiếp cận theo từng giai đoạn được áp dụng ở Úc. Việt Nam có quyền lựa chọn áp dụng hoàn toàn một tiêu chuẩn quốc tế hoặc tùy chỉnh nó cho phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình.
Tại Australia, Dự luật sửa đổi Luật Kho bạc 2024 (Cơ sở hạ tầng thị trường tài chính và các biện pháp khác) đã được giới thiệu tại Hạ viện vào ngày 27 tháng 3 năm 2024. Sau khi được Hạ viện và Thượng viện thông qua, các công ty được chọn của Australia sẽ được yêu cầu báo cáo Phát thải khí nhà kính bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 năm 2025. Việc này sẽ được thực hiện theo cách tiếp cận từng giai đoạn, với việc báo cáo Phạm vi 1 và 2 trở thành bắt buộc ngay lập tức, sau đó là đưa dần dần vào Phạm vi 3, một năm sau khi báo cáo Phạm vi 1 và 2.
Chính phủ Australia đã ủy quyền cho Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Australia (AASB) xây dựng tiêu chuẩn bền vững cho các tập đoàn Australia. Dựa trên các nguyên tắc do Lực lượng đặc nhiệm về công bố tài chính liên quan đến khí hậu (TCFD) nêu ra, AASB đang xây dựng một khuôn khổ vượt ra ngoài phạm vi hướng dẫn của TCFD. Hiện tại, tính đến tháng 4 năm 2024, tiêu chuẩn phụ về tính bền vững của AASB đang trong giai đoạn tham vấn của quá trình phát triển này.
| Tiến sĩ Liên Dương là Kế toán viên công chứng và Phó giáo sư tại Trường Kế toán, Kinh tế và Tài chính, Đại học Curtin, Australia. Cô cũng giữ chức vụ Phó Chủ tịch Hiệp hội Học giả và Chuyên gia Việt Úc (https://vasea.org.au/about-vasea/), giám sát danh mục ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) và Phát triển bền vững. Phó giáo sư Dương đã huy động thành công hơn 2,4 triệu đô la Australia từ nguồn tài trợ cạnh tranh từ cả chính phủ Úc và các cơ quan công nghiệp cho các dự án đào tạo năng lực về báo cáo khí nhà kính, chính sách biến đổi khí hậu, thị trường carbon và chuyển đổi năng lượng. Các dự án gần đây của cô nhắm đến các quan chức chính phủ Việt Nam từ 16 bộ và tổ chức chính phủ, bao gồm Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Tập đoàn Điện lực Việt Nam. |