Những năm gần đây, vấn đề an toàn thực phẩm là mối quan tâm lớn của xã hội, đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng ngày càng mở rộng và phức tạp. Nếu như khâu sản xuất thường được chú trọng kiểm soát thì vận chuyển và bảo quản chính là hai mắt xích quan trọng sau sản xuất vẫn được xem là “khoảng trống” tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Thực tế cho thấy, không ít vụ việc thực phẩm bị hư hỏng, nhiễm bẩn, giảm chất lượng xảy ra trong quá trình lưu kho, vận chuyển do điều kiện bảo quản không phù hợp, phương tiện không đảm bảo vệ sinh hoặc thiếu kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm theo yêu cầu.
Đặc biệt, sự phát triển mạnh của thương mại điện tử càng làm gia tăng áp lực đối với công tác bảo đảm an toàn thực phẩm trong khâu vận chuyển và bảo quản. Thực phẩm có thể phải đi qua nhiều trung gian, kho bãi, phương tiện vận chuyển khác nhau trước khi đến tay người tiêu dùng. Chỉ cần một mắt xích không được kiểm soát chặt chẽ cũng có thể khiến toàn bộ lô hàng mất an toàn, gây thiệt hại kinh tế cho doanh nghiệp và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
Việc vận chuyển thực phẩm nên đảm bảo an toàn theo tiêu chuẩn. (Ảnh minh họa)
Trong khi đó, trên thực tế, mức độ tuân thủ yêu cầu về vệ sinh, điều kiện bảo quản giữa các đơn vị vận tải, kho bãi còn thiếu đồng bộ, phụ thuộc nhiều vào ý thức và năng lực của từng doanh nghiệp. Trước yêu cầu ngày càng cao về quản lý an toàn thực phẩm theo chuỗi, việc xây dựng các chuẩn mực chung để kiểm soát rủi ro trong vận chuyển và bảo quản trở nên hết sức cần thiết. Đây cũng chính là bối cảnh ra đời của tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/TS 22002-5:2023. Tiêu chuẩn này được xây dựng trên cơ sở chấp nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO/TS 22002-5, nhằm hỗ trợ các tổ chức thiết lập và duy trì điều kiện nền tảng cần thiết để kiểm soát an toàn thực phẩm trong suốt quá trình lưu kho và vận chuyển.
Về bản chất, TCVN ISO/TS 22002-5:2023 không phải là một hệ thống quản lý độc lập, mà là tiêu chuẩn quy định các yêu cầu chung đối với chương trình tiên quyết (PRP) – nền tảng quan trọng của hệ thống quản lý an toàn thực phẩm theo ISO 22000. Tiêu chuẩn được áp dụng cho các tổ chức tham gia vào hoạt động vận chuyển và bảo quản thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, bao bì và vật liệu tiếp xúc thực phẩm, bất kể quy mô hay hình thức hoạt động.
Mục tiêu cốt lõi là phòng ngừa, giảm thiểu mối nguy an toàn thực phẩm có thể phát sinh trong quá trình bảo quản và vận chuyển, thay vì chỉ xử lý sự cố khi đã xảy ra.
Theo yêu cầu chung của tiêu chuẩn, tổ chức phải xác định và thiết lập các chương trình tiên quyết phù hợp đặc thù hoạt động của mình. Điều này bao gồm việc đảm bảo điều kiện cơ sở hạ tầng, kho bãi, phương tiện vận chuyển đáp ứng yêu cầu vệ sinh và không gây nhiễm chéo cho thực phẩm. Các yếu tố như kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, tình trạng sạch sẽ của kho và phương tiện cũng như việc phân tách hợp lý giữa các loại hàng hóa khác nhau phải được xem xét và quản lý chặt chẽ.
Tiêu chuẩn cũng nhấn mạnh yêu cầu kiểm soát trong quá trình xếp dỡ, lưu trữ và vận chuyển nhằm tránh làm hư hỏng bao bì, biến đổi chất lượng hoặc làm phát sinh các mối nguy sinh học, hóa học và vật lý. Các tổ chức cần xây dựng quy trình vận hành rõ ràng để đảm bảo thực phẩm được xử lý đúng cách, không tiếp xúc với nguồn gây ô nhiễm và luôn duy trì trong điều kiện phù hợp với yêu cầu của từng loại sản phẩm.
Bên cạnh đó, TCVN ISO/TS 22002-5:2023 yêu cầu các tổ chức phải duy trì hệ thống hồ sơ, tài liệu liên quan đến hoạt động bảo quản và vận chuyển. Việc ghi chép, lưu trữ thông tin đầy đủ không chỉ giúp kiểm soát quá trình vận hành mà còn đóng vai trò quan trọng trong truy xuất nguồn gốc và điều tra nguyên nhân khi xảy ra sự cố an toàn thực phẩm. Đây là yếu tố ngày càng được coi trọng trong quản lý chuỗi cung ứng hiện đại.
Một yêu cầu quan trọng khác của tiêu chuẩn là việc đánh giá định kỳ và cải tiến liên tục các chương trình tiên quyết. Các tổ chức cần thường xuyên xem xét mức độ phù hợp và hiệu quả của các biện pháp kiểm soát đã áp dụng, kịp thời điều chỉnh khi có thay đổi về sản phẩm, quy trình hoặc điều kiện vận hành. Cách tiếp cận này giúp nâng cao tính chủ động trong phòng ngừa rủi ro và đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng khắt khe về an toàn thực phẩm.
Có thể thấy, trong bối cảnh chuỗi cung ứng thực phẩm ngày càng phức tạp, TCVN ISO/TS 22002-5:2023 đóng vai trò như một “khung chuẩn” giúp doanh nghiệp hệ thống hóa yêu cầu về vận chuyển và bảo quản an toàn thực phẩm. Việc áp dụng tiêu chuẩn không chỉ góp phần giảm thiểu rủi ro, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý, tăng tính minh bạch và tạo nền tảng để hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế.