Trong những năm qua, công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC) ở Việt Nam đã có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn tồn tại không ít thách thức. Thực tế tại nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp, kho bãi, văn phòng và nhà cao tầng, hệ thống chữa cháy vẫn chủ yếu dựa trên thiết bị di động như bình chữa cháy loại tay – phổ thông, hoặc hệ thống sprinkler phun nước tự động.
Việc bố trí bình chữa cháy cố định, đặc biệt dạng sol-khí để xử lý đám cháy sớm trong các không gian kín hoặc có thiết bị điện tử nhạy cảm vẫn còn hạn chế. Nhiều nhà xưởng hoặc kho chứa thiết bị điện tử, máy chủ, tài liệu giá trị cao vẫn chưa được trang bị hệ thống chữa cháy bằng khí hóa học hoặc sol-khí phù hợp.
Những đám cháy lan nhanh trong kho hàng, văn phòng máy chủ, trung tâm dữ liệu hoặc hệ thống sản xuất tự động thường rất khó kiểm soát, bởi nguồn cháy có thể là thiết bị điện, cáp, vật liệu tổng hợp dễ cháy lan và hệ thống nước hoặc bọt thông thường không phải lúc nào cũng hiệu quả hoặc thích hợp (vì có thể gây thiệt hại phụ trợ như hư hỏng thiết bị).
Bên cạnh đó, việc lựa chọn loại bình chữa cháy cố định, hệ thống khí và vật liệu hỗ trợ cháy còn gặp khó khăn về tiêu chuẩn kỹ thuật, sự đa dạng về chủng loại, cũng như hiện trạng chưa được kiểm tra – bảo dưỡng định kỳ. Ở một số cơ sở, bình chữa cháy cố định bằng khí hoặc dạng sol-khí được lắp đặt nhưng chưa phù hợp với môi trường hoặc chưa được thiết kế đúng theo yêu cầu kỹ thuật (ví dụ thể tích phòng, độ kín, tốc độ xả khí, lưu lượng khí phải đạt để dập cháy).
Bình chữa cháy dạng sol-khí nên đáp ứng TCVN 14498:2025 giúp đảm bảo chất lượng, an toàn. Ảnh minh họa
Một số nhà quản lý cơ sở vẫn thiếu nhận thức rằng trong môi trường có máy chủ, kho chứa dữ liệu, phòng điều khiển, sử dụng bình chữa cháy bằng nước hoặc bọt có thể gây thiệt hại lớn hơn cháy do ảnh hưởng tới thiết bị điện tử trong khi hệ thống sol-khí nếu thiết kế đúng sẽ dập được đám cháy mà ít gây tổn hại tài sản. Ngoài ra, trong quá trình bảo quản, nhiều thiết bị PCCC cố định bị rỉ, khí bị rò rỉ, hoặc không đủ áp lực, dẫn tới hiệu quả dập cháy không đảm bảo.
Việc thiếu một tiêu chuẩn rõ ràng về bình chữa cháy cố định bằng sol-khí dạng cô đặc gây ra tình trạng mỗi cơ sở, mỗi đơn vị PCCC lại áp dụng theo nội quy riêng, hoặc nhập thiết bị theo tiêu chuẩn quốc tế mà chưa được Việt Nam hóa, dẫn tới khó khăn trong thẩm duyệt, kiểm tra chất lượng và đánh giá hiệu quả.
Trong bối cảnh luật PCCC và cứu nạn cứu hộ được cập nhật và nhu cầu bảo vệ nhiều loại hình công trình từ trung tâm dữ liệu, kho hàng, nhà máy điện tử đến tòa nhà văn phòng cao tầng ngày càng cao, việc đưa vào sử dụng tiêu chuẩn quốc gia cho bình chữa cháy cố định bằng sol-khí dạng cô đặc là rất cần thiết. Như vậy, việc ban hành TCVN 14498:2025 trở nên cấp thiết để giúp các cơ sở, nhà thầu, đơn vị bảo trì và cơ quan quản lý nhà nước có căn cứ kỹ thuật thống nhất để lựa chọn, kiểm tra và vận hành hệ thống này.
Tiêu chuẩn này xác định yêu cầu kỹ thuật áp dụng cho bình chữa cháy cố định sử dụng chất chữa cháy sol-khí (solvent-gas) dạng cô đặc, được thiết kế để dập cháy trong các khu vực kín hoặc có thiết bị nhạy cảm. Phạm vi áp dụng bao gồm các hệ thống cố định không phải bình cầm tay và đặc biệt phù hợp với các phòng máy, kho chứa dữ liệu, phòng điện, trung tâm điều khiển và các khu vực cần hạn chế tác động phụ từ phun khí hoặc hóa chất. Tiêu chuẩn quy định vật liệu, kích thước, áp lực, tốc độ xả, bố trí bình và đường ống dẫn khí, điều kiện môi trường hoạt động, kiểm tra định kỳ và bảo dưỡng liên quan.
Theo tiêu chuẩn này, thiết bị phải được thiết kế sao cho khi kích hoạt, khí chữa cháy dạng sol-khí cô đặc có thể nhanh chóng lan tỏa trong khu vực cần bảo vệ, đạt nồng độ tối thiểu để dập đám cháy trong thời gian quy định, đồng thời đảm bảo không gây hại nghiêm trọng cho người và thiết bị. Các bình chữa cháy tự động tạo sol-khí có phương thức kích hoạt thủ công và không nhằm mục đích để sử dụng thay thế cho các hệ thống chữa cháy bằng sol-khí. Sử dụng nhiều thiết bị để bảo vệ các khu vực có nguy cơ cháy lớn hơn so với tính năng kỹ thuật của một thiết bị.
Việc vận hành đúng tiêu chuẩn giúp tăng hiệu quả chữa cháy, giảm thiệt hại do cháy lan, bảo vệ tài sản và con người trong khu vực công nghệ cao hoặc kho chứa giá trị lớn. Tiêu chuẩn TCVN 14498:2025 tạo nền tảng để cơ quan thẩm duyệt PCCC có cơ sở đánh giá, các đơn vị thiết kế và thi công có hướng dẫn rõ ràng và các chủ đầu tư có căn cứ để nghiệm thu và vận hành. Nhờ đó, tính đồng bộ, an toàn và hiệu quả của hệ thống bình chữa cháy cố định bằng sol-khí dạng cô đặc được nâng cao, góp phần thực hiện tốt công tác phòng cháy chữa cháy trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0 và đô thị hóa mạnh mẽ.