Ngành thực phẩm đang đối mặt với nhiều áp lực
Tại hội thảo “Truyền thông ngành thực phẩm TP.HCM: Nhận diện khủng hoảng và giải pháp phát triển bền vững”, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP.HCM (FFA) cho biết, trong bối cảnh mạng xã hội phát triển vượt bậc, truyền thông đã trở thành “con dao hai lưỡi” với ngành thực phẩm. Có lẽ chưa bao giờ ngành thực phẩm lại lại phải đối mặt với áp lực truyền thông lớn như giai đoạn hiện nay.
Dẫn chứng, bà Chi nói: “Chúng ta đều nhớ vụ tin đồn trứng gà giả cách đây không lâu đã làm lao đao cả ngành chăn nuôi, hay vụ thịt heo tiêm chất tăng trọng, rau củ nhuộm phẩm màu lan tràn mạng xã hội. Nghiêm trọng nhất là vụ việc nhiều người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm kẹo Kera - không chỉ vi phạm pháp luật mà còn làm xói mòn lòng tin của người tiêu dùng vào hàng ngàn sản phẩm khác vốn hoàn toàn nghiêm túc”.
Chia sẻ tại hội thảo, bà Phạm Khánh Phong Lan - Giám đốc Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM cũng cho rằng, đứng dưới góc nhìn của người dân, khi xem báo đài đưa tin, bà cũng bức xúc vì ai mà không sợ thực phẩm bẩn. Nhưng bà Lan cũng cho rằng chúng ta cần xem xét cả quá trình. Bởi, trên thực tế đã có nhiều vụ việc, chỉ vì một thông tin chưa được xác thực lan truyền trên mạng xã hội, dẫn đến làn sóng tẩy chay, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp. Dù sau đó có minh oan, thì đã gây hậu quả và rất khó khắc phục.
“Truyền thông sai lệch không chỉ làm tổn hại uy tín một đơn vị, mà còn ảnh hưởng đến cả chuỗi sản xuất - cung ứng, làm lung lay niềm tin xã hội vào ngành thực phẩm”- bà Lan nói.
Cũng theo Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, sự lạm dụng truyền thông đã gây lên một cơn bão truyền thông lớn để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng kéo dài cho ngành thực phẩm. Các hậu quả kéo dài lâu dần đã khiến cho các doanh nghiệp thực phẩm lao đao trên thị trường, không chỉ những doanh nghiệp nhỏ bị ảnh hưởng mà còn cả những doanh nghiệp lớn cũng bị ảnh hưởng.
Đồng quan điểm, Chủ tịch Hội Quảng cáo Việt Nam, Chủ tịch Hội Quảng cáo TP.HCM Nguyễn Thanh Đảo cũng nhận định, khủng hoảng truyền thông ngành thực phẩm hiện nay không còn là hiện tượng đơn lẻ mà đã mang tính hệ thống. Từ những vụ quảng cáo sai sự thật, thông tin thiếu kiểm chứng bởi KOL, KOC, đến sự lan truyền tin giả trên mạng xã hội và một số cơ quan truyền thông thiếu trách nhiệm, tất cả đã tạo ra hiệu ứng domino, làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và cả hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế.
Cần hoàn thiện hành lang pháp lý phù hợp với thực tiễn
Từ thực trạng nhức nhối này, cơ quan quản lý và chuyên gia đã cùng đưa ra nhiều kiến nghị. Theo đó, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng đề nghị các cơ quan báo chí chính thống cần tăng cường vai trò kiểm chứng thông tin, đồng hành cùng các cơ quan chức năng và doanh nghiệp để bảo vệ sự thật và quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.
Hay như Chủ tịch Hội Quảng cáo TP.HCM cũng đưa ra kiến nghị, Nhà nước cần khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý phù hợp với thực tiễn truyền thông số hiện đại, đồng thời cần sớm xem xét thông qua Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) và Luật Quảng cáo (sửa đổi)
Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần sớm ban hành một Bộ Quy tắc Truyền thông Trách nhiệm dành riêng cho lĩnh vực thực phẩm và đồ uống.
Trong đó, trách nhiệm của KOLs/KOCs khi tham gia quảng bá sản phẩm phải được quy định một cách rõ ràng, cụ thể, bao gồm các chế tài hành chính đủ mạnh, trách nhiệm dân sự và hình sự nếu quảng cáo sai sự thật.
Cùng với đó, TP.HCM cần xem xét thiết lập một cơ quan đầu mối chuyên trách về kiểm định thông tin liên quan đến thực phẩm, phản hồi nhanh chóng và công khai minh bạch dữ liệu cho báo chí, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Về phía Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM, bà Phong Lan cũng chia sẻ rằng ngành thanh tra, kiểm tra an toàn thực phẩm hiện đang gặp không ít khó khăn trong thực tế. Việc lấy mẫu, kiểm tra đột xuất tại doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế do vướng mắc về pháp lý và điều kiện tổ chức thực thi.
Do đó, Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM đang kiến nghị bổ sung, sửa đổi một số quy định trong Luật Thanh tra để có thể nâng cao hiệu quả kiểm soát, xử lý trong thời gian tới. Theo bà, nếu không có công cụ pháp lý đủ mạnh và cơ chế vận hành linh hoạt, thì dù có nỗ lực đến đâu, việc kiểm tra, giám sát cũng khó đạt được hiệu quả như mong đợi.
“Tôi kêu gọi sự hợp tác chặt chẽ, thấu hiểu lẫn nhau giữa cơ quan quản lý, báo chí và doanh nghiệp - những mắt xích không thể tách rời trong hệ sinh thái an toàn thực phẩm. Sự phối hợp hiệu quả giữa truyền thông và quản lý không chỉ giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát, mà còn góp phần xây dựng niềm tin vững chắc cho xã hội về một ngành thực phẩm minh bạch, an toàn và phát triển bền vững”, bà Phạm Khánh Phong Lan nói.