Để tiếp tục ghi nhận và phản ánh các ý kiến đa chiều từ các chuyên gia, các đối tượng chịu tác động trực tiếp, gián tiếp nhằm đóng góp hoàn thiện dự thảo Luật. Ngày 08/8/2024 Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chủ trì, phối hợp với Hiệp hội Bia-Rượu-NGK Việt Nam (VBA) tổ chức hội thảo “Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) và ngành đồ uống”.
Hội thảo diễn ra với sự có mặt của các đại diện đến từ Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc Hội, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, các bộ ngành liên quan, các chuyên gia kinh tế, y tế, luật pháp, xã hội, các hiệp hội và đặc biệt là các đối tượng chịu tác động trực tiếp của Dự thảo luật.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Tổng thư ký, kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI Đậu Tuấn Anh cho biết, đa phần doanh nghiệp đều đồng tình với nghĩa vụ phải nộp thuế, nhưng việc đánh thuế như thế nào lại phải phải gắn với tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, cơ quan soạn thảo và Quốc hội cần cân nhắc, nhìn trong bối cảnh thực tế của ngành hàng đồ uống hiện đang rất khó khăn. Việc đánh thuế cần lộ trình phù hợp.
Theo ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội bia nước giải khát Việt Nam cho biết: Trước những đề xuất tăng thuế cao cũng như bổ sung mặt hàng mới vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt cần được xem xét cẩn trọng, đánh giá thật kỹ lưỡng toàn diện trong điều kiện ở Việt Nam, tham vấn các ý kiến chuyên gia, nhà khoa học để có chính sách đảm bảo hài hòa các lợi ích nhất.
Ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội bia nước giải khát Việt Nam
Để tiếp tục góp ý hoàn thiện dự án Luất thuế TTĐB (sửa đổi), chúng tôi mong muốn tại hội thảo sẽ nhận được các ý kiến đa chiều từ các chuyên gia, doanh nghiệp trong ngành đồ uống, các ngành phụ trợ, các đối tượng chịu tác động trực tiếp, gián tiếp đóng góp từ nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau. Nhất là mặt hàng mới được bổ sung như Nước giải khát có đường đang còn nhiều ý kiến tranh luận về các bằng chứng khoa học.
Lần sửa đổi thuế TTĐB gần nhất là vào năm 2014 theo đó, thuế suất các sản phẩm đồ uống có cồn đã tăng liên tục trong 3 năm 2016-2018. Theo Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), việc điều chỉnh tăng thuế suất các mặt hàng rượu bia trong thời gian tới là cần thiết và phù hợp chủ trương của Đảng và nhà nước. Tuy nhiên cần hướng đến chính sách thuế TTĐB hài hòa các mục tiêu và phù hợp bối cảnh cụ thể. Việc tăng thuế TTĐB cao, liên tục có thể không mang lại hiệu quả cao như mục tiêu của thuế TTĐB đề ra. Có thể việc tăng thuế làm tăng giá bán, có thể hạn chế sản xuất rượu bia, tuy nhiên chưa hẳn đã đạt được mục tiêu giảm tiêu dùng mặt hàng rượu bia do thực tế việc tăng thuế cao có thể dẫn đến hàng nhập lậu tăng, người tiêu dùng có thu nhập phân khúc cao chuyển sang uốngrượu, bia nhập lậu. Người tiêu dùng ở nông thôn, có thu nhập thấp có nhiều khả năng chuyển cơ chế tự cung, tự cấp và bán lấy lãi bằng cách dân tự nấu rượu, tự pha chế, không nộp thuế TTĐB, không đảm bảo chất lượng sản phẩm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhân dân.
Xem xét phương án giãn thời gian tăng thuế suất có lộ trình để các doanh nghiệp có điều kiện xây dựng phương án, chuyển đổi sản xuất kinh doanh, không bị xáo trộn quá lớn. Ví dụ năm đầu tăng thuế suất 5%, các năm tiếp theo thuế suất sẽ tăng theo lộ trình vài năm thay vì 1 năm. Khi có chính sách hợp lý thì sẽ hài hòa hơn các mục tiêu đặt ra của thuế TTĐB, tăng thuế không quá đột ngột và có lộ trình để các tổ chức kinh doanh có thời gian chuyển đổi, không ảnh hưởng quá lớn đến các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thương mại, dịch vụ ăn uống, đến thị trường và người lao động trong chuỗi cung ứng liên hoàn này.
Còn theo PGS. TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế thì nguyên tắc của việc đánh thuế là cần đảm bảo cân bằng, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và người nộp thuế. Theo các chuyên gia, nguyên tắc quan trọng này đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước nhưng không được để cho người nộp thuế lâm vào tình trạng khốn cùng. Thực hiện nguyên tắc này, nhà nước sẽ không tạo ra những cú sốc tăng thuế cho doanh nghiệp, xã hội, cho người lao động. Nếu tổng số thuế phải trả quá lớn, đời sống người dân lao động không được đảm bảo; nền kinh tế sẽ bị trì trệ một cách gián tiếp; nguy cơ trốn thuế rất tiềm tàng… Với tỷ lệ tăng quá cao và tiến độ tăng thuế liên tục hàng năm trong các phương án do Bộ Tài chính đề xuất hiện nay chắc chắn sẽ dẫn đến sự sụt giảm về sản lượng nặng nề, hậu quả là Chính phủ sẽ thất thu thuế. Do đó cần xem xét cân nhắc kỹ việc tăng thuế trong bối cảnh kinh tế hiện tại của Việt Nam tránh gây “sốc” cho doanh nghiệp, mà vẫn đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước.
Toàn cảnh hội thảo
Với việc “Bổ sung nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml, vào đối tượng chịu thuế TTĐB”, chuyên gia dinh dưỡng PGS. TS. Nguyễn Thị Lâm- Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng- chia sẻ, có nhiều nguyên nhân dẫn đến thừa cân béo phì mà đồ uống có đường không phải là nguyên nhân chính. Các thực phẩm có chứa đường và đồ ngọt nói chung chỉ cung cấp khoảng 3,6% tổng năng lượng đưa vào cơ thể.
PGS. TS. Nguyễn Thị Lâm khuyến nghị, thay vì áp Thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường, để giảm tình trạng thừa cân béo phì, đặc biệt là ở trẻ em, chúng ta cần tăng cường truyền thông giáo dục tại nhà trường về dinh dưỡng cân đối, hợp lý phòng chống thừa cân béo phì. Sử dụng hợp lý các nguồn thực phẩm, kiểm soát chế độ ăn không dư thừa. Tăng cường các hoạt động thể chất...
Theo các chuyên gia, với đề xuất của Bộ Tài chính: tăng thuế Thuế TTĐB cao đối với rượu, bia và bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế Thuế TTĐB, Báo cáo đánh giá tác động của Ban soạn thảo mới chỉ đề cập tới con số tăng thu ngân sách mà chưa có các đánh giá định lượng mức độ ảnh hưởng, tác động cụ thể tới giảm sản lượng, doanh thu của doanh nghiệp là bao nhiêu, ảnh hưởng tới lao động, an sinh xã hội như thế nào, tác động tới các ngành hàng liên quan trong chuỗi cung ứng, dịch vụ ra sao…
Hiệp hội Bia Rượu Nước giải khát Việt Nam cho rằng, đối với hai phương án lấy ý kiến lần này cần xem xét, đánh giá cẩn trọng và có lộ trình, xem xét lùi thời điểm áp dụng, giãn tiến độ và giảm mức tăng thuế suất đối với ngành rượu, bia trên cơ sở đánh giá toàn diện các tác động trong điều kiện thực tế ở Việt Nam.