Thiếu nhân công
Các nhà máy sản xuất của Trung Quốc, nơi cung cấp năng lượng cho phần lớn nền kinh tế thế giới đang phải vật lộn để khởi động lại sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài, đã bị cản trở bởi các hạn chế đi lại, lệnh phong tỏa kiểm dịch để ngăn chặn dịch Covid-19 và hiện vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi trên đất nước này.
Trường hợp điển hình: Tại trung tâm sản xuất Đông Quan Trung Quốc, một nhà máy sản xuất bình xịt và các sản phẩm khác, lực lượng lao động chỉ còn một nửa so với trước đây và đang phải vật lộn để hoạt động mà không có nhân sự chủ chốt.
| Nhà máy sản xuất của Apple tại Trung Quốc cũng phải hoãn lại. |
“Những người chủ chốt của công ty, tất cả đều không đi làm. Người thì bị kẹt ở Hồ Bắc, người thì ở trong một khu vực cách ly” - ông Renaud Anjoran, Giám đốc nhà máy, nói.
Ông Anjoran còn cho biết các nhà sản xuất khác ở Đông Quan cũng đang vật lộn với khó khăn khi chỉ còn một nửa số nhân viên so với bình thường, thậm chí một số nhà máy còn có ít công nhân hơn thế.
Nạn dịch Covid-19 đang xát muối thêm vào nỗi đau từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung và tạo ra những thách thức lớn hơn về hậu cần (logistics) khi các công ty, nhà máy phụ thuộc rất lớn vào số công nhân nhập cư. Các công ty hiện đang phải vật lộn với vô số khó khăn khác nhau tùy theo tỉnh, thành phố.
Hãng sản xuất điện thoại Apple, cũng đã hủy bỏ mục tiêu doanh số hàng quý, nói rằng các nhà máy hoạt động ở Trung Quốc sẽ phải hoãn lại. Hãng sản xuất ô tô Hyundai và Nissan đã phải tạm dừng sản xuất - không chỉ ở Trung Quốc mà còn ở nơi khác - vì thiếu phụ tùng.
Một số công ty nhỏ hơn, đặc biệt là ở Đông Nam Á và phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc, đang phải đưa ra quyết định khó khăn.
Sica, công ty sản xuất của Đài Loan, cũng đột ngột đóng cửa nhà máy tại Thái Lan vào cuối tháng 1, sa thải khoảng 350 công nhân. “Họ không thể sản xuất vì nguyên liệu thô không được gửi từ Trung Quốc” - ông Pairote Panthakarn thuộc văn phòng bảo vệ lao động và phúc lợi của chính phủ ở tỉnh Kanchanaburi, nơi đặt nhà máy, cho biết.
Công ty may mặc Sinoproud Campuchia Garments Co Ltd, có khách hàng bao gồm công ty bán lẻ thời trang Inditex của Zara, nói với Reuters rằng họ có thể giảm quy mô sản xuất vì trữ lượng vải đang xuống thấp.
Tổng Giám đốc Tu Ailan cho biết: “Chúng tôi hy vọng sẽ nhận được sản phẩm vào tháng 3 và nếu chúng tôi không nhận được sản phẩm vào tháng 3, chúng tôi có thể phải cắt giảm và trả cho công nhân một nửa lương”.
Gần một nửa trong số 109 công ty Mỹ trả lời cuộc thăm dò của Phòng Thương mại Mỹ Thượng Hải cho biết việc ngừng hoạt động nhà máy tại Trung Quốc đã ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng của họ, trong khi hầu hết các công ty còn lại dự báo sẽ có tác động trong tháng tới.
Dịch Covid-19, được Giám đốc Điều hành IMF, bà Kristalina Georgieva mô tả là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu, đã làm tổn thương nền kinh tế toàn cầu, theo ước tính của các nhà kinh tế Morgan Stanley là giảm 0,5 điểm phần trăm trong quý đầu tiên với tốc độ tăng trưởng 2,5%. Họ dự đoán GDP của Trung Quốc sẽ chỉ tăng 4,2% trong quý 1 so với một năm trước đó, giảm từ 6% trong quý trước.
Giao thông ách tắc
Ngay cả khi các nhà máy có đủ công nhân, việc vận chuyển vật tư và hàng hóa cũng là một vấn đề đau đầu.
Một đại diện tại nhà máy thép ở tỉnh phía đông tỉnh Sơn Đông cho biết, việc lưu thông giữa các khu vực, thành phố hay các tỉnh là rất khó khăn dẫn đến hoạt động sản xuất bị hạn chế.
“Hiện tại tình hình đang khá hơn, nhưng phục hồi hoàn toàn như trước đây thì có thể cần phải đợi đến cuối tháng này” - giám đốc điều hành nhà máy cho biết.
Tình trạng thiếu công nhân tại các cảng Trung Quốc khiến các cuộc gọi từ các hãng tàu container ít hơn. Tình trạng này có thể dẫn đến chậm hàng tháng việc giao hàng, trong khi một số hãng vận tải hàng không như Lufthansa đã giảm các dịch vụ để đáp ứng với các lo ngại về sức khỏe của phi hành đoàn và nhu cầu không ổn định.
| Hãng sản xuất ô tô Hyundai đã phải tạm dừng sản xuất - không chỉ ở Trung Quốc mà còn ở nơi khác - vì thiếu phụ tùng. |
FedEx Corp nói với Reuters rằng họ bắt đầu thấy nhu cầu tăng chậm vì có những hạn chế khác nhau ở các thành phố khác nhau.
Karen Reddington, Chủ tịch của FedEx Express châu Á Thái Bình Dương, cho biết mức độ của những thách thức do cuộc khủng hoảng Covid-19 mới gây ra lớn hơn nhiều so với SARS vào đầu những năm 2000.
“Trung Quốc có mối liên hệ chặt chẽ hơn nhiều, thực tế là Trung Quốc hiện đại diện cho rất nhiều nền kinh tế thế giới mà tôi nghĩ đó là lý do tại sao, nó dường như có tác động mạnh hơn nhiều vào thời điểm này” - bà Karen nhận định.
Mathieu Montelon, Tổng Giám đốc Bigben Interactive của Pháp, chuyên sản xuất phụ kiện điện thoại thông minh ở tỉnh Đông Nam Quảng Đông, cho biết sự gián đoạn đã làm tê liệt chuỗi cung ứng toàn cầu.
“Ngay cả khi nhà máy hoạt động và nhận đơn đặt hàng, các nhà thầu phụ của họ có thể có vấn đề với chính quyền địa phương khác, vì vậy họ không thể hoạt động, hoặc họ không có công nhân” - ông Mathieu nói.
Ông nói thêm rằng Bigben đang chuyển đổi hỗn hợp các sản phẩm mà họ cung cấp cho các nhà bán lẻ, đẩy mạnh sản xuất hàng hóa ở các quốc gia khác ít bị ảnh hưởng bởi vi rút.
Những công ty khác đang xem xét hành động quyết liệt hơn, đẩy nhanh sự dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc.
Anjoran, nhà điều hành nhà máy ở Đông Quan, đang xem xét thành lập một trung tâm lắp ráp thứ hai ở Mexico để phục vụ khách hàng Mỹ để giảm sự phụ thuộc tối thiểu vào Trung Quốc.
Lê Phan