Từ cuộc chiến pháp lý
Vinasun không ngừng gọi Grab là “Doanh nghiệp kinh doanh vận tải”. Grab một mực khẳng định họ là doanh nghiệp cung ứng dịch vụ công nghệ, không phải là doanh nghiệp kinh doanh vận tải. Một số lãnh đạo thuộc Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cũng có ý kiến tương tự Vinasun, thậm chí một lãnh đạo Hiệp Hội Vận tải Việt Nam cũng lên tiếng cho rằng Grab taxi là doanh nghiệp kinh doanh vận tải đã vi phạm Luật giao thông đương bộ.
| Cuộc chiến giữa Vinasun và Grab kéo dài từ ngày 3/5/2017 cho đến nay vẫn chưa có hồi kết. |
Hơn nữa, Vinasun còn viện dẫn họ đã đóng thuế nhiều hơn Grab taxi kể từ ngày Grab taxi gia nhập thị trường Việt Nam cho đến nay. Mặc khác, VNS cũng nhận định, những khuyến mãi “vô tội vạ” của Grab Taxi làm ảnh hưởng không nhỏ đến doanh số kinh doanh của VNS. Theo đó, VNS đã đề nghị Tòa án tuyên phạt bị đơn Grab taxi bồi thường cho VNS số tiền gần 42 Tỷ đồng.
Nếu Tòa án TP.HCM phán quyết Grab taxi thua kiện, hệ lụy sẽ không nhỏ xảy ra đối với doanh nghiệp này. Từ đây, họ sẽ bị “một cổ - hai tròng” vì vừa được xem là doanh nghiệp công nghệ và cũng là doanh nghiệp kinh doanh vận tải. Dĩ nhiên, Grab taxi sẽ không còn tồn tại ở thị trường Việt Nam.
Có thể, ở một góc độ nào đó mà chúng ta quên đi khái niệm “Doanh nghiệp đổi mới sáng tạo”. Đổi mới sáng tạo ở đây là gì? Là một doanh nghiệp tạo ra một thị trường mới, khách hàng mới với một sản phẩm, dịch vụ mới nhằm phục vụ tốt hơn cho đối tượng khách hàng là người tiêu dùng. Dĩ nhiên, doanh nghiệp đó sẽ tạo nên một Văn hóa tiêu dùng mới nhằm thay đổi hành vi tiêu dùng của các đối tượng khách hàng tại thị trường mục tiêu.
Khái niệm, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo không còn lạ gì tại Việt Nam. Nhà nước và Chính phủ luôn tạo điều kiện, cũng như khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp “Đổi mới sáng tạo” trong công cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Grab taxi vẫn đang thực hiện điều đó. Họ đã tạo nên một nền tảng khách hàng mới cho riêng họ, một thị trường riêng; Thậm chí, họ còn thay đổi được hành vi tiêu dùng của khách hàng tồn tại từ rất lâu.
Không ai gọi Facebook, Twitter hay Weibo là Tờ báo Online cả. Mặc dầu, mỗi ngày các trang mạng này sản xuất hàng triệu tin tức. Không ai gọi Amazon hay Alibaba là Hãng thương mại bán lẻ mặc dù mỗi ngày họ giao hàng triệu đơn hàng. Họ dùng công nghệ thay đổi cách làm truyền thống thì thật khó để nói họ đang cạnh tranh với loại hình kinh doanh truyền thống.
Đến cuộc chiến cạnh tranh thị phần
Kinh doanh vận tải là thị trường cạnh tranh hoàn hảo (perfect market competition) không người sản xuất hay người cung ứng dịch vụ và kể cả người tiêu dùng nào có khả năng khống chế thị trường. Nó luôn tuân thủ quy luật cung - cầu của thị trường và ngành kinh doanh vận tải không phải là ngành kinh doanh độc quyền tại Việt Nam. Do đó, việc quản lý loại hình kinh doanh taxi công nghệ nên có cơ chế riêng đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Điều cốt yếu trong cuộc chiến thương mại giữa Vinasun và Grab taxi đó là các văn bản pháp lý áp dụng cho loại hình kinh doanh taxi công nghệ chưa được kiện toàn và mang tính thể chế thống nhất. Tại thị trường Việt Nam, hoạt động quản lý Grab taxi còn khá lỏng lẻo nên chăng phải siết chặt hơn thay vì cấm loại hình kinh doanh này hoặc thay đổi bản chất hoạt động của doanh nghiệp cung ứng phần mềm taxi công nghệ?
Trên thực tế, taxi truyền thống vẫn có thể tồn tại và phát triển tốt song song với doanh nghiệp kinh doanh taxi công nghệ. Thay vì tập trung vào đối thủ, các hãng taxi truyền thống hãy tập trung vào khách hàng, tập trung thay đổi chất lượng dịch vụ, giảm thiểu các chi phí quản lý và tinh giản bộ máy nhân sự cồng kềnh. Bản chất của kinh doanh dịch vụ vận tải taxi không phải là ngành nghề kinh doanh độc quyền nên sức cạnh tranh của nó rất khốc liệt. Tôi cho rằng việc đánh mất thị phần kinh doanh là lỗi của doanh nghiệp vì chưa tạo dựng được nét văn hóa kinh doanh riêng biệt tạo nên thương hiệu bền vững trong tâm trí khách hàng.
Vinasun gia nhập thị trường kinh doanh dịch vụ taxi từ rất lâu (năm 2003) trước khi Grab taxi xuất hiện tại Việt Nam vào năm 2014. Lãnh đạo doanh nghiệp này không phải không biết sự xuất hiện của Grab taxi sẽ đe dọa thị phần của doanh nghiệp. Thay vì phải phát triển cách gọi xe truyền thống sang gọi xe bằng ứng dụng công nghệ và nâng cao năng lực quản trị cho cán bộ công nhân viên, tập trung vào lượng lớn khách hàng trung thành (hệ số patelo) và xây dựng văn hóa kinh doanh hoàn hảo thì Grab taxi không phải là đối thủ đáng gờm của họ.
Nếu Vinasun thắng kiện trước Grab taxi trong cuộc chiến thương mại này đồng nghĩa với việc Grab taxi sẽ đối diện với vài vụ kiện tương tự từ các hãng kinh doanh dịch vụ taxi truyền thống khác. Hơn nữa, Grab còn kinh doanh dịch vụ Grab bike. Biết đâu, một ngày nào đó một tổ chức xe ôm truyền thống sẽ kiện Grab giống như cách Vinasun đã làm. Và Grab sẽ mất hút tại thị trường kinh doanh vận tải Việt Nam.
ThS. Nguyễn Phạm Hữu Hậu - T.L