Việc phát triển xanh, chuyển đổi năng lượng, giảm phát thải là xu hướng tất yếu, không thể đảo ngược mà Việt Nam không thể đứng ngoài, cũng là một cơ hội để phát triển, tái cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng xanh, sạch và bền vững.
Đây cũng là nội dung chính của Hội thảo “Thúc đẩy phát triển năng lượng Xanh: Hiện trạng và giải pháp thực hiện,” do Viện Kinh tế Việt Nam phối hợp Tạp chí Doanh nghiệp và Thương mại tổ chức sáng nay (8/8), tại Hà Nội.
Phát biểu tại Hội thảo, TS Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam cho biết, năng lượng xanh còn được gọi là năng lượng tái tạo, là loại năng lượng được tạo ra từ các nguồn tài nguyên tự nhiên không giới hạn hoặc tái tạo được trong quá trình ngắn so với thời gian mà nó được sử dụng.
TS Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam
Theo TS Phạm Anh Tuấn, năng lượng xanh không chỉ giúp đảm bảo nhu cầu năng lượng của mỗi quốc gia, mà còn là một giải pháp quan trọng nhằm ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu đang diễn ra trên toàn cầu.
Ngày 1/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn 2050 (Chiến lược tăng trưởng xanh). Chiến lược tăng trưởng xanh tập trung vào khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng xanh.
"Tuy nhiên, việc chuyển dịch sang năng lượng xanh, năng lượng tái tạo không hề dễ dàng. Các hệ thống cung cấp năng lượng xanh đòi hỏi những khoản đầu tư rất lớn. Cùng với đó, công nghệ trong việc sản xuất và lưu trữ năng lượng xanh vẫn còn nhiều hạn chế, khó khăn trong việc đảm bảo cung ứng năng lượng ổn định" - TS Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.
Ông Phạm Anh Tuấn dẫn chứng của Hiệp hội năng lượng Việt Nam, nhu cầu vốn đầu tư cho ngành điện giai đoạn 2021-2030 lên tới hơn 130 tỷ USD, nhưng trong hơn 3 năm qua mới đạt khoảng 30 tỷ USD. Như vậy trong hơn 6 năm còn lại còn cần hơn 100 tỷ USD nữa đầu tư cho ngành điện, là thách thức rất lớn.
Trong khi đó, hạ tầng hệ thống điện chưa đáp ứng được với sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực năng lượng tái tạo; thiếu nguồn linh hoạt, chưa tự chủ sản xuất được thiết bị phát điện, thiết bị chuyển đổi và nối lưới làm tăng giá thành sản xuất điện, thiếu hệ thống lưu trữ năng lượng tin cậy. Các dự án điện LNG cũng gặp nhiều vướng mắc về chính sách khi triển khai thực hiện.
Chia sẻ tại hội thảo, GS.TS Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, để góp phần thúc đẩy phát triển năng lượng xanh, ngay từ bây giờ chúng ta phải quy hoạch đất trồng, tập trung vào sản xuất và sử dụng nhiên liệu tái tạo, tập trung vào nhiệt điện sinh khối và cần quan tâm đến vấn đề tồn trữ năng lượng vì chúng ta có thế mạnh về thủy điện.
Ngoài ra, chúng ta đang định hướng về điện mặt trời, điện gió. Nếu tổ chức năng lượng, công nghệ không phát triển thì giá trị điện mặt trời mang lại cho hệ thống điện không cao. Đồng thời, chúng ta cũng cần tập trung vào công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon.
Còn theo Phó giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thường Lạng, Giảng viên cao cấp, Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) Việt Nam đã có nhiều chính sách liên quan đến hydro xanh, như chiến lược tăng trưởng Xanh, chiến lược phát triển năng lượng, quy hoạch điện 8…, đặc biệt thế giới cũng đã phát triển lĩnh vực này, đơn cử Trung Quốc đã phát triển hydrogen xanh và xe bus dùng khí gas thay cho dầu mỏ thông thường.
Từ dẫn chứng này, ông Lạng cho rằng để doanh nghiệp có thể triển khai thì việc đầu tiên là phải có chính sách quy định một cách rõ ràng mạch lạc (ví dụ quy định ôtô điện, xe máy điện, thiết bị sử dụng tiết kiệm năng lượng…) phải có hệ thống cơ chế chính sách quy định và có chuẩn mực rõ ràng.
Tiếp đến là cần có mô hình rõ ràng, cụ thể xây dựng khoa học để có một quy trình, bởi từ mô hình mới ra được quy trình và từ quy trình mới ra được bước đi, thì doanh nghiệp nhìn một mô hình rõ ràng và một quy trình mạch lạc, chắc chắn áp dụng rõ hơn.
Thảo luận tại hội thảo, các chuyên gia cũng chia sẻ các luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp mang tính then chốt, đột phá của quá trình chuyển dịch năng lượng hóa thạch sang năng lượng xanh, năng lượng tái tạo và tạo lập hệ sinh thái đầy đủ, đồng bộ cho quá trình chuyển dịch nói trên.
Bên cạnh đó cũng đề cập đến tiềm năng, xu hướng một số và lĩnh vực, ngành xanh, tạo động lực thúc đẩy chuyển đổi xanh ở Việt Nam (Hydrogen, xe điện, thị trường tín chỉ carbon, tài chính xanh...).
Đồng thời cũng xác định những bất cập, hạn chế, điểm nghẽn, nút thắt về cơ chế, chính sách và tổ chức quản lý cần phải tháo gỡ và xác định đúng những căn nguyên của vấn đề đang cản trở quá trình chuyển dịch năng lượng xanh và kinh tế xanh hiện nay.