Thủ tướng Canada Justin Trudeau gọi Hiệp định này là "một thỏa thuận đúng đắn" và CPTPP đánh dấu "ngày của nền thương mại tiến bộ trên thế giới". Trong hai hôm 22-23/1, các quan chức thương mại của 11 nước đã hội đàm tại Tokyo để giải quyết các vấn đề còn vướng mắc giữa các bên.
Việt Nam có những vướng mắc gì?
| 12 Bộ trưởng cùng cựu Thủ tướng New Zealand John Key sau một buổi đàm phán TPP hồi tháng 2/2016 khi Hoa Kỳ vẫn còn là một thành viên (Ảnh: Getty) |
Theo báo Thanh Niên, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh nói hôm 23/1 rằng phía Mexico đã yêu cầu Việt Nam cải cách vấn đề thành lập công đoàn công sở. Nhưng ông Tuấn Anh lập luận rằng Việt Nam cần thời gian nhất định để thực thi các điều kiện này.
Vì vậy theo thỏa thuận sau đàm phán, Việt Nam sẽ có khoảng 5 năm "miễn trừ trừng phạt thương mại" và thêm hai năm "rà soát pháp lý".
"Với nỗ lực của nước chủ nhà Việt Nam cùng với sự tích cực của Nhật, thì các nước CPTPP cũng đã đi đến thống nhất và ghi nhận những điểm khác biệt về cơ chế giám sát dệt may, tranh chấp lao động và công đoàn, sở hữu trí tuệ, khác biệt văn hóa".
Thêm vào đó, theo ông, CPTPP có thể sẽ giúp Việt Nam tăng trưởng thêm khoảng 2% GDP.
| Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh (trái) và Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản Toshimisu Motegi sau cuộc họp báo về TPP trưa 11/11/2017 tại Đà Nẵng (Ảnh: Getty) |
Vẫn mở cửa chào đón Hoa Kỳ?
Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi nói CPTPP hay TPP-11 sẽ là "động lực vượt qua chủ nghĩa bảo hộ" đang nổi lên ở một số nơi trên thế giới. Ông nói rằng Nhật Bản sẽ giải thích tầm quan trọng của thỏa thuận này với Washington với hy vọng có thể thuyết phục Hoa Kỳ tham gia trở lại.
Thủ tướng Úc Malcom Turnbull nói vào tuần trước rằng, thỏa thuận mới vẫn sẽ vẫn mở cửa chào đón sự tái gia nhập của Hoa Kỳ. Kể từ khi Hoa Kỳ rút khỏi TPP, Nhật Bản thay thế vai trò dẫn dắt thúc đẩy các bên đạt đến thỏa thuận.
Đây cũng là một chiến thắng cho chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe, người cho rằng Hiệp định này sẽ thúc đẩy phát triển và cải cách cho Nhật Bản.
| Các nước thành viên CPTPP yêu cầu Việt Nam chăm lo đến người lao động (Ảnh: HOANG ĐINH NAM) |
Ông Abe cũng cho rằng CPTPP là biểu tượng của sự cam kết cho một thị trường thương mại tự do và đa phương trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump ưu tiên chính sách "Nước Mỹ trên hết" (First American).
TPP thành CPTPP như thế nào?
Hồi tháng 1/2017, ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Trump ra quyết định rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp định TPP của 12 nước thành viên thuộc Thái Bình Dương. TPP, trở thành TPP-11 và đổi tên thành CPTPP tại Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra tại Việt Nam vào đầu tháng 11/2017.
CPTPP, đầy đủ là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, đã thay thế Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). TPP 'được soạn thảo rất dở', theo giáo sư Jenik Radon.
| Giáo sư Jenik Radon: TPP 'được soạn thảo rất dở' (Ảnh: Reuters) |
Hiện tại có 11 thành viên từ các nước: Canada, Úc, Brunei, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapo re và Việt Nam. Khi đó các Bộ trưởng thương mại đã gần như thống nhất về các nguyên tắc cơ bản và quyết định đi đến thỏa thuận dù không có Hoa Kỳ.
Nhưng vì các yêu cầu về các chính sách bảo vệ việc làm và môi trường của Canada, khiến buổi đàm phán cuối cùng không thành công. Nhưng hôm 23/1, Reuters dẫn lời ông Motegi nói, Việt Nam và Canada sẽ trao đổi thư từ với các bên liên quan về các vấn đề trên tại buổi ký kết.
Lê Miên Tường