Tổng thống tân cử Trump sẽ làm gì với di sản ông Obama để lại?

Hệ thống y tế

Khả năng của ông Trump: Đảng Cộng hòa đã tìm cách bác bỏ đạo luật Obamacaire  kể từ thời điểm nó được ông Obama phê duyệt. Ông Trump thì thường xuyên phê phán nó như một thất bại. Và ngay lúc này, Đảng Cộng hòa đang bắt đầu chuẩn bị để xóa bỏ các cải cách này "từ gốc đến ngọn", theo lời Thủ lĩnh phe Đa số Thượng viện - ông Mitch McConnell.

Mặc dù chỉ nắm đa số mong manh ở Thượng viện, Đảng Cộng hòa vẫn có thể đạt được mục tiêu này nhờ vào quyền hạn của Tổng thống và các thủ thuật lập pháp. Nhưng việc tạo ra một kế hoạch thay thế sẽ khó khăn hơn nhiều.  Hiện tại, dường như Đảng Cộng hòa đã quyết định loại bỏ bộ luật trước cả khi xác định rõ ràng hậu quả, nhưng ông Trump đã nhắc nhở các đồng sự tại Quốc hội rằng, đây là một công việc mà họ nên tiến hành thận trọng.

Môi trường

Khả năng của ông Trump: Đóng góp của Mỹ vào Hiệp định Paris vẫn còn khá mơ hồ, khi mà Tổng thống đắc cử Trump đã hứa sẽ rút khỏi bản Hiệp định. Mặc dù quá trình rút lui được dự kiến sẽ kéo dài đến bốn năm, có tin rằng đội ngũ của ông đang tìm cách tăng tốc tiến trình này.

Trong khi đó, những thành tựu khác của Tổng thống Obama sẽ khó bị đảo ngược hơn. Những thay đổi trong các quy định về môi trường sẽ phải trải qua một quy trình phê duyệt kéo dài và chắc chắn sẽ dính vào rất nhiều vụ kiện từ các nhóm vận động bảo vệ môi trường. Quốc hội có thể can thiệp để tăng tốc quy trình, nhưng Đảng Dân chủ có đủ số ghế ở Thượng viện để ngăn chặn điều này, nếu họ đồng tâm hiệp lực.

Thương mại

Khả năng của ông Trump: Ông có thể và sẽ kết liễu bất cứ hy vọng nào Tổng thống Obama có trong việc để lại một di sản lâu dài về thương mại thông qua TPP (Agreement on the Trans-Pacific Partnership) và TTIP (Agreement on Trade and Investment transatlantic).  Hơn thế nữa, Tổng thống mới còn sẵn sàng lật lại di sản của các đời Tổng thống trước, khi ông đã hứa sẽ tái đàm phán Hiệp định Thương mại Tự Do Bắc Mỹ (NAFTA) - được hoàn thiện dưới thời Tổng thống Bill Clinton - hoặc thậm chí rút lui hoàn toàn khỏi hiệp định này.

Lời hứa của Trump về việc áp đặt các mức thuế nhập khẩu hà khắc với một số hàng hóa ngoại nhập cũng sẽ đi ngược lại các cam kết của Mỹ với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), có thể gây xói mòn nền móng của định chế thương mại toàn cầu này.

Ảnh: Reuters

Nền kinh tế

Khả năng của ông Trump: Đảng Cộng hòa cắt giảm thuế khi nắm quyền là điều hiển nhiên như mặt trời mọc đằng Đông vậy. Các cải cách về thuế, nhiều khả năng bao gồm việc quay trở lại mức thuế dưới thời Tổng thống Bush cùng với nhiều thay đổi quan trọng khác, có vẻ như chắc chắn sẽ được thông qua. Đạo luật cải cách tài chính của ông Obama cũng dễ bị làm yếu đi bởi chúng là đối tượng thường được ông Trump nhắm tới trong khi phàn nàn về các quy định của luật.

Mặc dù phe bảo thủ thích chỉ trích các nỗ lực của ông Obama trong việc giúp đỡ các công ty Mỹ là "chọn ra người thắng và kẻ thua", các bằng chứng ban đầu (Carrier, Ford Motors…) cho thấy đó là một truyền thống mà ông Trump nhiều khả năng sẽ tiếp tục, mặc dù có thể đưa ra điều kiện ngặt nghèo với những công ty không làm ông vừa ý.

Quan hệ quốc tế

Khả năng của ông Trump: Ông đã chỉ trích hiệp định hạt nhân với Iran, mặc dù khác với một số đảng viên Cộng hòa, ông hãy còn chưa thề sẽ từ bỏ nó hoàn toàn.  Nhưng ông sẽ sớm nhận ra rằng, tái đàm phán hiệp định đa phương này khó khăn hơn nhiều so với những gì ông vẫn nghĩ. Với Cuba, ông có thể dựa vào quyền hạn của Tổng thống để lật lại toàn bộ những ưu đãi ngoại giao mà ông Obama đã dành cho quốc đảo này, bao gồm giảm bớt lệnh cấm vận và hạn chế đi lại.

Tổng thống đắc cử có vẻ cũng sẽ thích có một mối quan hệ gần gũi hơn với Israel và một nỗ lực mới trong việc cải thiện quan hệ với Nga (tái khởi động). Ở Syria, ông đã chỉ trích các hành động của Tổng thống Obama nhưng chưa đưa ra được một chính sách thay thế nhất quán, nên vẫn không rõ bằng cách nào, hay liệu ông có thay đổi lộ trình ở đây không?

Tuy vậy, thì một điều vẫn là chắc chắn: ít nhất về mặt phát ngôn thì chính quyền của ông Trump sẽ để lại một dấu ấn khác hẳn so với chính sách ngoại giao theo xu thế quốc tế hóa của ông Obama, vốn dựa nhiều vào hợp tác và phối hợp với các đồng minh.

Ảnh: AP

 Tội phạm

Khả năng của ông Trump: Với việc ông Trump thường xuyên vẽ ra một bức tranh u ám về tỷ lệ tội phạm ở Mỹ, ca thán rằng lực lượng bảo vệ pháp luật bị hạn chế quá nhiều bởi "tính đúng đắn về mặt chính trị", và đưa ra ý kiến rằng nếu tù nhân hiện được đối xử quá tốt, có thể mạnh dạn khẳng định rằng ông sẽ theo đuổi một đường hướng khác hẳn trong lĩnh vực an ninh công cộng so với ông Obama.

Dự luật cải cách việc tuyên án - bị treo suốt năm vừa qua, sẽ nằm rất thấp trong thang ưu tiên của Quốc hội hiện tại với đa số Cộng hòa, và những biện pháp hành pháp của ông Obama để hạn chế sở hữu súng nhiều khả năng sẽ bị loại bỏ.

Nhập cư

Khả năng của Trump: Ông Trump rất có khả năng sẽ ngưng chống lại vụ kiện nhằm vào biện pháp hành pháp của ông Obama. Ông cũng có thể đơn phương trục xuất những người nhập cư đã được cấp phép lưu trú dưới thời Obama, mặc dù việc đó sẽ gây nhiều tranh cãi hơn.

Tổng thống đắc cử đã hứa sẽ trục xuất hơn ba triệu người nhập cư không khai báo hiện đang sống trên lãnh thổ Mỹ - bao gồm những du khách ở lại quá thời hạn visa của họ, mặc dù nếu xét đến những gì Obama đã làm, thì đó chỉ là một sự khác biệt về quy mô chứ không phải về bản chất.

Đã có thời điểm ông Trump hứa trục xuất tất cả những người nhập cư bất hợp pháp vào nước Mỹ - hơn 11 triệu theo nhiều dự tính, một hành động không chỉ khác biệt so với chính sách của ông Obama mà còn với bất cứ Tổng thống Mỹ thời hiện đại nào khác.

Sức mạnh của Đảng

Khả năng của ông Trump: Trừ khi có một sự tái sắp xếp lớn về mặt chính trị ở bang California - pháo đài của phe cấp tiến, tình hình sẽ không thể tệ đi quá nhiều cho Đảng Dân chủ ở mức bang. Ngược lại, ở Quốc hội, ông có một cơ hội tương đối trong việc mở rộng đa số của Đảng Cộng hòa vào kỳ bầu cử năm 2018, khi Đảng Dân chủ phải bảo vệ 10 ghế ở những bang mà ông đã thắng năm vửa rồi.

Luôn có khả năng rằng Đảng Cộng hòa sẽ quá tay trong việc thực hiện chương trình tranh cử của mình. Một cuộc suy thoái kinh tế hoặc một thất bại lớn trên lĩnh vực đối ngoại, có thể đánh sụt tỷ lệ ủng hộ ông và mang chiến thắng đến cho cả những ứng cử viên “ngựa ô” của Đảng Dân chủ.

Sự bền vững của liên minh chính trị của ông Trump - tầng lớp lao động da trắng bất mãn, người theo đạo Tin Lành và các khối cử tri Cộng hòa truyền thống, cũng là một dấu hỏi mở. Trong khi Đảng Cộng hòa có thể nghĩ rằng tương lai đang nằm trong tay họ, không ai có thể nói trước di sản mà ông Trump sẽ để lại sau thời gian ở Phòng Bầu dục sẽ là gì. Dân Mỹ vẫn hy vọng rằng Tổng thống sắp nhậm chức Trump sẽ thành công trong 4 năm nhiệm kỳ đầu tại Nhà Trắng vì ông có trong tay một ê kíp giỏi.

                                                                                                         Lê Miên Tường (Theo BBC News, 1/2017)