Tiêu chuẩn, quy chuẩn trong việc sản xuất các ống dẫn nước, thiết bị truyền dẫn nước

Quá trình xử lý nguồn nước và đưa nước đã xử lý của nhà máy đến tay người dùng phải đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn theo quy định, không được chứa bất kỳ chất độc hại nào gây rủi ro cho sức khỏe. Tuy nhiên trong thực tế, những bất thường về nguồn nước sạch vẫn có thể xảy ra do quy trình xử lý nước có vấn đề, hoặc từ những nguyên nhân “giấu mặt” mà chúng ta không nhìn thấy được. Một trong số đó là việc sử dụng đường ống dẫn nước kém chất lượng. Nước sạch sinh hoạt chảy qua ống kém chất lượng sẽ trở thành nguồn nước ô nhiễm, trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.

Khi vật liệu tiếp xúc với nước uống, tạp chất có thể thôi nhiễm vào nước, làm biến đổi tính chất của nước. Do đó vật liệu hoặc sản phẩm tiếp xúc trực tiếp với nước uống có thể gây ra rủi ro đáng kể đối với sức khỏe con người hoặc có thể làm ảnh hưởng đến mùi và vị của nước uống. Nếu hệ thống cấp nước không được thiết kế, được duy trì hoặc kiểm soát chặt chẽ.

Tiêu chuẩn, quy chuẩn trong việc sản xuất các ống dẫn nước, thiết bị truyền dẫn nước 

Trong hệ thống phân phối và truyền tải nước sinh hoạt, nước tiếp xúc với vật liệu chứa và dẫn nước, nhiều loại trong số đó được lắp đặt, sử dụng vĩnh viễn trong suốt vòng đời. Những thứ này có thể ảnh hưởng đến chất lượng nước bằng cách giải phóng các hợp chất không mong muốn hoặc chất độc gây nhiễm bẩn, hoặc làm giảm mùi vị nước và gây mùi hôi. Tại các quốc gia phát triển như châu Âu, các sản phẩm khi tiếp xúc trực tiếp với nguồn nước nóng và lạnh phục vụ sinh hoạt ngay cả những thành phần nhỏ như gioăng cao su đều phải được kiểm tra để xác nhận sản phẩm an toàn và tuân thủ quy chuẩn. Đối với vật liệu kim loại rất dễ xác định, vì chúng chứa một hoặc nhiều kim loại theo tỷ lệ nhất định. Vật liệu hữu cơ như nhựa và cao su được tạo ra từ nhiều chất khác nhau (monome và các chất phụ gia như chất ổn định). Vật liệu xi măng thường chứa nhiều các chất không phải khoáng chất trộn lẫn trong sản phẩm hoặc phụ gia thêm vào. Ngoài các các chất được thêm vào một cách có chủ đích, có những chất là sản phẩm phản ứng và tạp chất có mặt trong các vật liệu cuối cùng.

Chia sẻ về các tiêu chuẩn, quy chuẩn trong việc sản xuất các ống dẫn nước, các thiết bị truyền dẫn nước nhằm đảm bảo chất lượng nước, Ths.Nguyễn Thị Tâm – Giám đốc Trung tâm Thiết bị, Môi trường & An toàn Lao động - Viện Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết: Các quốc gia trên thế giới đều có tiêu chuẩn quy định các yêu cầu tối thiểu về ảnh hưởng sức khỏe đối với các chất ô nhiễm và tạp chất hóa học bị thôi nhiễm vào nước uống từ các sản phẩm, thành phần và vật liệu sử dụng trong hệ thống nước uống. Các tiêu chuẩn được sử dụng tại một số quốc gia như: Mỹ sử dụng NSF/ANSI 61: Drinking Water System Components – Health Effects; Tại Châu Âu, chỉ thị Drinking Water Directive (DWD) Council Directive 98/83/EC sử dụng các tiêu chuẩn như EN 1420; EN 12873; EN 13052; EN 14395; EN 14944; EN 15664, Singapore áp dụng bộ tiêu chuẩn quốc gia SS375 được xây dựng trên cơ sở bộ tiêu chuẩn của Anh BS 6920,…Các thành phần vật liệu sản phẩm quy định có thể bao gồm: Vật liệu làm lớp bảo vệ (như xi măng, sơn, màng phủ); Vật liệu nối và bịt kít (các gioăng, keo xảm khe, chất bôi trơn); Các thiết bị cơ khí (đồng hồ nước, van, bộ lọc); Đường ống và các sản phẩm liên quan (ống, ống mềm, phụ kiện); Vật liệu xử lý nước (bộ lọc, nhựa trao đổi ion); Thiết bị hệ thống van vòi (van vòi nước, vòi uống nước); Vật liệu phi kim loại khác.

Tại Việt Nam các nhà sản xuất ống chất dẻo hiện nay đang sử dụng QCVN 12-1:2011/BYT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn vệ sinh đối với bao bì, dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm bằng nhựa tổng hợp; QCVN 12-3:2011/BYT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn vệ sinh đối với bao bì, dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm bằng kim loại để đánh giá yêu cầu an toàn khi tiếp xúc với nước uống thường. Tuy nhiên đây là các quy định và phương pháp thử nghiệm áp dụng cho bao bì và dụng cụ tiếp xúc với thực phẩm, chứ không phải phương pháp đánh giá an toàn khi tiếp xúc với nước uống.

QCVN 16/2019-BXD quy định các yêu cầu cơ học đối ống cấp nước đã kiểm soát được một phần việc sử dụng nguyên liệu tái chế. Trong hệ thống tiêu chuẩn quốc gia liên quan tới ống nước sử dụng để dẫn nước uống đều có yêu cầu “tất cả các vật liệu khi tiếp xúc lâu dài hoặc tạm thời với nước sinh hoạt phải không gây ảnh hưởng có hại đến chất lượng nước uống được quy định trong các quy chuẩn quốc gia”. Chất lượng nước sinh hoạt được quy định tại QCVN 01-1:2018/BYT - Chất lượng nước sạch sinh hoạt; Hiện nay, để đánh giá thôi nhiễm các chất độc hại vào nước sinh hoạt mới chỉ có TCVN 6253:2003 (ISO 8795:2001) - Hệ thống ống nhựa dùng để vận chuyển nước sinh hoạt - Đánh giá sự hoà tan - Xác định giá trị hoà tan của ống nhựa, phụ tùng nối và đầu nối; Các thành phần liên quan khác chưa có tiêu chuẩn thử nghiệm.

Đối với việc kiểm tra tuyến ống truyền tải nước sạch, trao đổi với phóng viên đại diện Công ty Cổ phần đầu tư nước sạch sông Đà (VIWASUPCO) cho biết: Công ty đã lắp đặt hệ thống quan trắc online tự động, liên tục chất lượng nước sạch từ Bể pha cho đến Big C - Vành đai 3 Hà Nội. Dữ liệu được truyền về bộ phận sản xuất để theo dõi cũng như truyền về sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hà Nội để theo dõi giám sát. Chất lượng nước luôn duy trì tuân theo QCVN 01-1:2018/BYT (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt). Hàng ngày tuần tra, giám sát bảo vệ đường ống truyền tải nước sạch. Lắp đặt các đồng hồ đo áp lực trên tuyến ống truyền tải nước sạch và truyền dữ liệu online, liên tục về bộ phận giám sát để kịp thời phát hiện và xử lý các sự cố liên quan đến tuyến ống. Định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng các thiết bị giám sát chất lượng nước online để đảm bảo nước sạch được cung cấp đảm bảo theo các quy chuẩn quy định hiện hành.