Tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về Quy định cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Sự kiện nằm trong chuỗi các hoạt động triển khai thực hiện công tác truyền thông chính sách năm 2025. Tham dự hội thảo có các đại diện Bộ Y tế: Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Vụ Pháp chế. Cùng với đó có đại diện Tổ chức Y tế thế giới, Tổ chức Chiến dịch Vì trẻ em không thuốc lá, Vital Strategy, các chuyên gia y tế,…

Cục Phó Cục Báo chí, Bộ Văn hoá thể thao và du lịch ThS. Đặng Khắc Lợi phát biểu khai mạc

Thuốc lá từ lâu đã được xem là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu. Các hợp chất độc hại như nicotine, hắc ín và hàng trăm chất gây ung thư trong thuốc lá đã được chứng minh là tác nhân trực tiếp dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư, tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… và để lại những hệ lụy lớn đối với sức khỏe cộng đồng.

Phát biểu khai mạc, Cục Phó Cục Báo chí, Bộ Văn hoá thể thao và du lịch ThS. Đặng Khắc Lợi nhấn mạnh, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - dù được quảng cáo là “ít hại hơn” song thực tế các sản phẩm này có chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện mạnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng các sản phẩm này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên, khi não chưa phát triển hoàn thiện.

Tổ chức Y tế thế giới cũng đã liên tục cảnh báo về việc tất cả các sản phẩm thuốc lá đều có hại, thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử không phải là giải pháp thay thế an toàn hơn cho thuốc lá điếu truyền thống. Các sản phẩm này cũng được thiết kế với kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn và được quảng bá như các sản phẩm công nghệ làm tăng tính hấp dẫn và nhắm thẳng vào giới trẻ, trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với sức khỏe của thanh thiếu niên.

Quang cảnh Hội thảo

Tại Việt Nam, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng đang gia tăng đáng báo động. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13 - 17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13 - 15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong thanh thiếu niên.

Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc Hội là quyết sách mạnh mẽ, kịp thời và hết sức cần thiết. Để Nghị quyết của Quốc hội đi vào cuộc sống và được thực thi hiệu quả, vai trò của báo chí, truyền thông có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Báo chí chính là lực lượng tiên phong trong việc cung cấp thông tin chính xác, khoa học về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Phản ánh tình hình vi phạm, các chiêu trò quảng cáo, kinh doanh trái phép. Đồng thời, tuyên truyền quy định pháp luật đến người dân; góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin, ý thức chấp hành và sự ủng hộ đối với quy định của Nhà nước để bảo vệ thế hệ trẻ.

“Chúng ta đang đứng trước một thách thức lớn khi thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng dược “ngụy trang” dưới nhiều hình thức công nghệ mới, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn, lan truyền qua mạng xã hội với tốc độ rất với nhiều thông tin sai lệch như “ít hại hơn”, “sản phẩm công nghệ”, “xu hướng dành cho giới trẻ”. Trong bối cảnh đó, báo chí cần tiếp tục phát huy vai trò xung kích, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và xây dựng môi trường sống lành mạnh, an toàn cho thanh thiếu niên” – ông Đặng Khắc Lợi nhấn mạnh.

Tại hội thảo, các đại biểu được lắng nghe phần trình bày của đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam TS. Angela Pratt; chia sẻ của đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) về quy định pháp luật hiện hành, khoảng trống pháp lý và kiến nghị chích sách để tăng cường thực thi Nghị quyết số 173/20240QH15 của Quốc hội về cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; Thông tin về tác hại và các ca bệnh điển hình của thuốc lá điện tử, thuốc lá nug nóng sau khi ban hành Nghị quyết 173;… cùng các bài tham luận từ các chuyên gia.

Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam TS. Angela Pratt phát biểu

Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cũng cho biết, tại dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) đang được Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10, có đề xuất cho phép các nhà máy sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để xuất khẩu. Trước đề xuất này, WHO cho rằng cần đảm bảo lệnh cấm được phản ánh đầy đủ trong Luật Đầu tư (sửa đổi) bằng cách đưa việc kinh doanh các sản phẩm này vào danh sách ngành, nghề bị cấm và không có ngoại lệ.

Về việc thực thi chính sách cấm sản phẩm quốc lá mới, Giám đốc Điều hành của Liên minh Phòng chống tác hại thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) TS. Ulysses Dorotheo khuyến nghị giám sát, phơi bày và phản bác sự can thiệp của ngành thuốc lá: làm rõ các thông tin sai lệch, công khai các đơn vị/tổ chức được hậu thuẫn với ngành cũng như mối quan hệ giữa ngành công nghiệp thuốc lá và chính phủ.

Đồng thời, tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức cho công chúng: Phát động chiến dịch nâng cao nhận thức toàn quốc với các thông điệp rõ ràng, dựa trên bằng chứng, nhằm phản bác các luận điệu/ thông tin sai lệch ủng hộ ngành. Xây dựng liên minh phòng chống tác hại thuốc lá vững mạnh, huy động các nhóm y tế, xã hội dân sự và thanh thiếu niên tham gia giám sát thị trường và vận động chính sách. Cùng với đó, thực thi Điều 5.3 của WHO FCTC, tăng cường củng cố phối hợp liên ngành, thiết lập hệ thống báo cáo vi phạm và áp dụng các hình phạt đủ sức răn đe.

Tiến sỹ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) dẫn phân tích, hút thuốc lá điện tử làm tăng sự bắt đầu hút thuốc lá thông thường ở thiếu niên.

Tiến sỹ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai)

Việc hút thuốc lá điện tử ở tuổi 14 làm tăng nguy cơ hút thuốc lá thông thường ở tuổi 17. Các hóa chất trong hơi thuốc lá điện tử có số lượng lớn, gây phát sinh nhiều loại bệnh/ngộ độc mới nổi, thậm chí y học chưa biết và không thể dự đoán. Từ những phân tích trên, ông Nguyên đề xuất cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các loại thuốc lá mới khác ở Việt Nam.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm

Tại hội thảo, các chuyên gia, các nhà quản lý và các đại biểu đã cùng nhau trao đổi, chia sẻ, thảo luận về những tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đến sức khỏe; kinh nghiệm quốc tế về chính sách cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng của các nước trên thế giới và kiến nghị chính sách để tăng cường thực thi Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội về cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng…/.