Áp dụng Lean nâng cao năng suất chất lượng ngành gỗ

Kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ ngày càng khởi sắc

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trong tháng 3-2025, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ của Việt Nam đạt 1,5 tỷ USD, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong quý I-2025 đạt 3,95 tỷ USD (tăng 11,6% so với cùng kỳ năm 2024).

Trong quý I/2025, Mỹ dẫn đầu thị trường tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam với 53,1% thị phần, theo sau là Nhật Bản (13,2%) và Trung Quốc (10,6%). So với quý I/2024, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ tăng 9,5%, Nhật Bản tăng 21%, trong khi Trung Quốc giảm 15,2%.

Ngành nông nghiệp đặt mục tiêu xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 18 tỷ USD vào năm 2025 và 25 tỷ USD vào năm 2030. Đến năm 2030, 100% diện tích rừng sẽ được cung cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững và 20% diện tích rừng tự nhiên được nâng cao chất lượng.

Tuy nhiên, các chuyên ngành cảnh báo ngành gỗ sẽ đối mặt với nhiều công thức làm cạnh tranh thương mại ngày càng dễ bị kích động và yêu cầu đậm đặc từ các thị trường lớn về tính hợp pháp, sản xuất xanh, và giảm phát thải. Doanh nghiệp cần nâng cao năng suất, chất lượng và sức mạnh cạnh tranh để khai thác thác hiệu quả cơ hội từ thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, theo ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, cảnh báo về những thay đổi chính sách sắp tới của Mỹ, trong đó có khả năng tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Trung Quốc (dự kiến 60%) và các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam (15% - 20%). Nếu chính sách này được thực thi, Việt Nam có thể hưởng lợi nhờ thay thế nguồn cung từ Trung Quốc. Tuy nhiên, rủi ro cũng rất lớn nếu không kiểm soát tốt dòng vốn đầu tư và hàng hóa từ Trung Quốc "đội lốt" Việt Nam để né thuế.

Ông Huỳnh Thế Du, chuyên gia chính sách công từ Đại học Indiana (Mỹ), nhận định chiến tranh thương mại Mỹ - Trung mở ra dư địa lớn cho ngành gỗ Việt tăng trưởng tại thị trường Mỹ. Tuy vậy, ông lưu ý các doanh nghiệp phải đặc biệt cẩn trọng trong vấn đề tuân thủ pháp luật, minh bạch nguồn gốc nguyên liệu và các quy định bảo vệ môi trường để tránh nguy cơ bị áp thuế trừng phạt.

Áp dụng Lean để nâng cao hiệu quả sản xuất

Các doanh nghiệp cũng được khuyến nghị đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Trong đó, phương pháp sản xuất tinh gọn (Lean) được đánh giá là công cụ hữu hiệu giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp trong ngành như Công ty cổ phần Tập đoàn Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành, Công ty Cổ phần Gỗ Minh Dương… đã áp dụng Lean và ghi nhận kết quả tích cực, với năng suất lao động tăng từ 10% đến 25% tùy theo công đoạn. Đồng thời, các doanh nghiệp này đã cơ cấu lại tổ chức theo hướng giảm lãng phí, nâng cao hiệu quả, đồng thời đảm bảo tiến độ và chất lượng sản phẩm giao hàng.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp ngành gỗ khác cũng đã áp dụng các công cụ cải tiến Lean như Công ty Hoằng Dũ, Công ty Vạn Huệ, Công ty Imiti...để tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả tổng thể.

Kinh nghiệm từ các doanh nghiệp cho thấy sự cam kết của ban giám đốc và đội ngũ quản lý là yếu tố quyết định khi triển khai các phương pháp cải tiến năng suất. Đồng thời, việc đồng hành của các chuyên gia tư vấn trong quá trình thực hiện cũng đóng vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp vượt qua vướng mắc kỹ thuật và tổ chức.

Trong bối cảnh nhiều cơ hội mở ra nhưng theo ông Đỗ Xuân Lập vẫn còn tiềm ẩn không ít thách thức, ngành gỗ Việt Nam cần chủ động chuyển mình, tăng cường năng lực nội tại để giữ vững đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững trong thời gian tới.

Theo các chuyên gia, việc áp dụng phương pháp sản xuất tinh gọn là một quá trình dài hạn và cần có sự đồng hành của của nhà nước, bên tư vấn và doanh nghiệp trong các giai đoạn đầu. Khi có đủ kinh nghiệm, các doanh nghiệp sẽ tự bước trên quãng đường còn lại của mình.

Cần có cơ chế khen thưởng thích hợp cho các nhóm tham gia vào dự án Lean nhằm động viên tinh thần của cán bộ, nhân viên, giúp họ ngày càng gắn bó với hoạt động Lean của doanh nghiệp. Cơ chế này là một trong số các yếu tố quan trọng giúp duy trì và nâng cao việc áp dụng các chương trình năng suất chất lượng trong doanh nghiệp.

Do đó, theo ông Đỗ Xuân Lập, trong giai đoạn tiếp theo, cần tập trung đào tạo chuyên sâu các công cụ trong Lean cho đội ngũ cán bộ nhân viên tại các doanh nghiệp để họ có đủ kiến thức, kỹ năng, đạt được chuẩn mực chuyên gia và trở thành các đội ngũ chuyên gia nòng cốt, góp phần triển khai, phát triển chương trình nâng cao năng suất chất lượng trong doanh nghiệp và hỗ trợ, tham gia tích cực vào chương trình năng suất quốc gia trong giai đoạn tới được thành công.