Lỗ hổng 10 năm Ngân hàng Nhà nước chưa “bịt”

TS. Nguyễn Trí Hiếu cho biết: "Tôi xin khẳng định lần nữa trong 30 năm làm việc ở Mỹ, tôi chưa từng thấy ngân hàng làm mất tiền khách hàng, đặc biệt mất cả triệu đô như trường hợp Eximbank".

Hơn 1 tháng trôi qua sau khi vụ việc bà Chu Thị Bình, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú bị lãnh đạo Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) lấy cắp 245 tỷ đồng được công bố rộng rãi, Eximbank vẫn “kiên trì” quan điểm không trả tiền ngay mà chờ phán quyết của tòa án.

Động thái này của Eximbank khiến dư luận bất bình và mất niềm tin vào hệ thống ngân hàng. Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng - người có tới 30 năm hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng ở Mỹ, về những câu chuyện liên quan tới ngân hàng làm mất tiền của khách.

Từng làm việc trong lĩnh vực ngân hàng ở Mỹ trong khoảng thời gian dài, ông đã từng thấy ngân hàng làm mất tiền của khách chưa? Nếu làm mất, họ sẽ nhanh chóng trả hay chây ỳ như Eximbank?

Tôi đã làm việc trong ngành ngân hàng Mỹ suốt 30 năm, từ năm 1979 tới 2009. Trong khoảng thời gian dài đó, tôi chưa từng chứng kiến ngân hàng làm mất tiền của khách. Nếu có, chỉ là trường hợp thẻ tín dụng của khách hàng bị lạm dụng.

Có trường hợp, khách phát hiện tài khoản được sử dụng thanh toán trong khi họ vẫn cầm thẻ. Khi nhận thông tin, nếu ngân hàng xác định đây là việc xâm phạm tài khoản, lấy cắp thẻ tín dụng, chữ ký… chứ không liên quan đến hành động phạm pháp của khách hàng thì ngân hàng sẽ trả tiền tức thì cho khách.

Tôi xin khẳng định lần nữa trong 30 năm làm việc ở Mỹ, tôi chưa từng thấy ngân hàng làm mất tiền khách hàng, đặc biệt mất cả triệu đô như trường hợp Eximbank.

Vậy theo luật, nếu làm mất tiền của khách hàng, ngân hàng sẽ phải làm gì thưa ông?

- Chính sách của các ngân hàng ở nước ngoài là phải bồi thường tức thì trong vòng 72 tiếng nếu khách hàng không liên quan đến vụ việc. Ví dụ, khách không cấu kết nhân viên để cướp tiền ngân hàng, không tạo điều kiện để việc phạm pháp xảy ra. Ngân hàng phải trả tiền cho khách trước sau đó mới điều tra có những biện pháp để lấy lại số tiền, kể cả việc ra tòa.

Khách hàng có thể kiện Eximbank và người đại diện Eximbank chây ỳ chưa trả tiền khách hàng hay không thưa ông?

- Khách có thể kiện ngân hàng, cá nhân người lạm dụng chức vụ của mình, lừa đảo khách hàng. Khi khách hàng ký gửi tài sản, họ làm việc với ngân hàng chứ không ký với cá nhân ai cả nên ngân hàng có trách nhiêm bảo quản tài sản. Ngân hàng không làm tròn nhiệm vụ thì phải kiện ngân hàng chứ không kiện người ra quyết định không trả. Những người quyết định như thế là quyết định trên danh nghĩa của ngân hàng.

Phục vụ tại gia là một trong những nguyên nhân khiến người của Eximbank dễ dàng thực hiện hành vi lấy cắp tiền. Ở Mỹ, ngân hàng có được phép phục vụ tại gia không thưa ông?

- Ở Mỹ, các ngân hàng không được phép cử nhân viên đến phục vụ khách hàng tại gia. Tất cả giao dịch tiền mặt, tiền gửi phải được thực hiện trong khuôn viên ngân hàng và trong giờ làm việc. Đây là cách ngân hàng Mỹ hạn chế được nhiều giao dịch trục lợi.

Ở Việt Nam thì các ngân hàng vẫn thoải mái cho phép nhân viên phục vụ tại gia. Như vậy là không theo thông lệ quốc tế và sai nguyên tắc. Vấn đề này đã được nhắc tới suốt 10 năm qua rồi nhưng NHNN chưa có ý kiến gì. Vì NHNN không quy định nên các ngân hàng tùy tiện.

Hiện tại, có ngân hàng có cho phép nhân viên phục vụ tại gia, có ngân hàng không. Cho phép việc này, Eximbank đã để xảy ra sự việc lãnh đạo lấy cắp 245 tỷ đồng tại Eximbank. Lỗ hổng đó nằm ở cơ quan quản lý Nhà nước.

Theo ông, Ngân hàng Nhà nước nên quy định vấn đề nhân viên ngân hàng có được phép phục vụ tại gia?

- Đáng lẽ ra, NHNN phải có quy định cho phép hay không cho phép việc này. Nếu cho phép thì cho phép như thế nào, điều kiện kèm theo là gì. Ví dụ quy định bao nhiêu người phải có mặt, thủ tục như thế nào, trách nhiệm của ngân hàng, khách hàng ra sao, quy định giao dịch tiền mặt như thế nào…?

Ở Mỹ, nếu giao dịch tiền mặt thực hiện ngoài khuôn viên ngân hàng, hãng bảo hiểm sẽ không bồi thường khi sự cố xảy ra. Ví dụ, khách hàng giao tiền mặt cho nhân viên tại nhà. Trên đường nhân viên mang tiền về ngân hàng, nếu xảy ra cháy nổ, cướp bóc, hãng bảo hiểm sẽ không đền. Vì vậy, ngân hàng không dám phục vụ giao dịch tiền gửi tại tư gia.

Vậy là Mỹ không có khách hàng VIP như ở Việt Nam thưa ông?

- Các ngân hàng Mỹ có phát triển hệ thống khách hàng VIP. Khách VIP nhận được nhiều chính sách đặc biệt, ưu đãi đặc biệt. Tuy nhiên, bất cứ khách hàng VIP nào cũng đều không được ngân hàng phục vụ tại gia. Đây là cách ngân hàng Mỹ bảo vệ khách hàng cũng như bảo vệ chính bản thân mình.

Xin cảm ơn ông!

 Vy Vy

Nên đọc

Ngân hàng Nhật sa lầy ở Eximbank

Qua vụ Eximbank, nhiều người dân e ngại gửi tiết kiệm

Bao giờ Eximbank giữ uy tín, trả lại tiền cho khách hàng VIP?

Nhân viên bị bắt khiến cổ phiếu Eximbank giảm mạnh