ISO 9001:2015: Đòn bẩy nâng cao năng suất, chất lượng và uy tín doanh nghiệp

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, các rào cản thuế quan dần được xóa bỏ, thay vào đó là các rào cản kỹ thuật và yêu cầu về chất lượng ngày càng khắt khe, doanh nghiệp Việt Nam nhận ra rằng chỉ dựa vào giá rẻ hoặc nguồn lao động dồi dào là chưa đủ. Cạnh tranh toàn cầu hiện nay không chỉ diễn ra về giá, mà còn về độ tin cậy, tính đồng nhất của sản phẩm, thời gian giao hàng, và sự linh hoạt trong đáp ứng yêu cầu khách hàng. Do đó, cải tiến quy trình quản lý và sản xuất trở thành yếu tố sống còn nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh đó, ISO 9001:2015 – tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành nổi lên như một công cụ then chốt. Đây không chỉ là bộ yêu cầu kỹ thuật mà còn là khung tư duy quản trị giúp doanh nghiệp thiết lập quy trình khoa học, đo lường được, dựa trên bằng chứng thay vì cảm tính. Khi áp dụng nghiêm túc, ISO 9001:2015 giúp doanh nghiệp đồng thời đạt bốn mục tiêu: tăng năng suất lao động, giảm lãng phí, nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ, và xây dựng thương hiệu uy tín hơn.

Tiêu chuẩn này đặt ra bảy nguyên tắc quản lý chất lượng: tập trung vào khách hàng; vai trò lãnh đạo; sự tham gia của người lao động; tiếp cận theo quá trình; cải tiến liên tục; ra quyết định dựa trên bằng chứng; và quản lý mối quan hệ với các bên liên quan. Ở cấp thực hành, các nguyên tắc này chuyển hóa thành những yêu cầu cụ thể về hoạch định chất lượng, kiểm soát tài liệu, kiểm soát quá trình sản xuất, đánh giá nội bộ, phân tích dữ liệu và cải tiến. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể kiểm soát chặt chẽ các khâu sản xuất, nâng cao năng lực phản hồi yêu cầu khách hàng, giảm thiểu lỗi và khiếu nại, từ đó củng cố uy tín trên thị trường.

Thực tiễn Việt Nam cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc áp dụng ISO 9001:2015. Tại Công ty Cổ phần ACCURACY (Vĩnh Phúc), chuyên sản xuất linh kiện cơ khí chính xác, ban lãnh đạo xác định “chất lượng là sự sống còn” và đầu tư thiết bị đo lường hiện đại, áp dụng jig/dưỡng kiểm để công nhân tự kiểm tra chất lượng tại từng công đoạn.

Cùng với đó, ACCURACY triển khai đồng bộ các phương pháp quản lý tiên tiến như 5S, TPS học từ Nhật Bản. Kết quả: tỷ lệ sản phẩm lỗi giảm đáng kể, thời gian sản xuất rút ngắn, lãng phí nguyên vật liệu giảm, năng suất nhân công cải thiện rõ rệt. Đây là minh chứng cho việc kết hợp giữa tiêu chuẩn quốc tế và công cụ cải tiến phù hợp giúp nâng cao năng suất chất lượng.

Một ví dụ khác là Công ty Cổ phần AIT Vĩnh Phúc. Doanh nghiệp này không dừng ở ISO 9001:2015 mà còn tích hợp thêm hệ thống quản lý môi trường ISO 14001:2015, đồng thời áp dụng “7 công cụ cải tiến năng suất chất lượng”. Bằng cách chuẩn hóa văn bản, kiểm soát chặt nguồn lực, số hóa quy trình, AIT đã giảm lỗi, nâng cao hiệu quả cung ứng, tăng năng lực sản xuất và cải thiện sự hài lòng khách hàng. Đây là mô hình tiêu biểu cho xu hướng tích hợp các hệ thống quản lý nhằm tối ưu hóa vận hành và nâng cao tính cạnh tranh.

Công ty TNHH Chế tạo Ngũ Kim Nhựa Sơn Cốc, Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) là doanh nghiệp sản xuất linh kiện nhựa và linh kiện rèm sau khi triển khai hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001:2015 đã chứng minh khả năng đáp ứng đúng nhu cầu khách hàng, kiểm soát quy trình sản xuất, đảm bảo chất lượng sản phẩm ổn định. Việc có chứng nhận cũng thể hiện cam kết của công ty trong việc cạnh tranh trong thị trường trong nước và xuất khẩu.

Hay tại Công ty TNHH Kingmaker Việt Nam Kingmaker là doanh nghiệp sản xuất giày dép đặt tại Bình Dương. Công ty được cấp chứng nhận ISO 9001:2015. Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng đã giúp Kingmaker cải thiện quy trình sản xuất, quản lý kiểm soát chất lượng đầu vào đầu ra tốt hơn, góp phần nâng cao uy tín sản phẩm giày dép trên thị trường quốc tế. 

Công ty Cổ phần VINASPC tỉnh Ninh Bình cũng là ví dụ điển hình, doanh nghiệp đã đạt chứng nhận ISO 9001:2015 cho hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng. Việc có chứng chỉ này giúp công ty chuẩn hóa hệ thống quản lý, nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời mở rộng thị phần cả trong nước lẫn quốc tế, đặc biệt là đối với các sản phẩm chuyên biệt.

Không chỉ trong lĩnh vực sản xuất, ISO 9001:2015 còn được triển khai trong dịch vụ và quản lý hành chính. Kết quả khảo sát do Bộ Công Thương thực hiện cho thấy hơn 90% doanh nghiệp khẳng định áp dụng ISO 9001 giúp nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ và cải thiện năng suất lao động. Con số này phản ánh nhận thức ngày càng cao của cộng đồng doanh nghiệp Việt về vai trò của tiêu chuẩn trong việc chuẩn hóa quy trình, giảm sai sót và tăng hiệu quả.

Tuy nhiên, vẫn còn không ít thách thức. Một số doanh nghiệp gặp khó khăn khi thiết lập và duy trì hệ thống tài liệu, chi phí đào tạo nhân sự, đầu tư thiết bị đo kiểm, hoặc thay đổi tư duy quản lý từ “làm theo kinh nghiệm” sang “làm theo số liệu”. Đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa, hạn chế về tài chính và nhân lực chuyên môn khiến việc triển khai triệt để gặp trở ngại; nhiều đơn vị dừng lại ở việc lấy chứng nhận chứ chưa thực sự vận hành cải tiến liên tục; sự gắn kết giữa lãnh đạo và nhân viên còn lỏng lẻo.

Áp dụng ISO 9001:2015 vì vậy không đơn thuần là “lấy giấy chứng nhận” mà là một hành trình cải tiến liên tục. Doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc sẽ gặt hái nhiều lợi ích: năng suất ổn định hơn, ít lỗi sản phẩm, chi phí sản xuất được kiểm soát, khách hàng tin tưởng hơn, thị trường mở rộng hơn. Trong xu thế toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, ISO 9001:2015 chính là “chìa khóa” giúp doanh nghiệp Việt Nam chuẩn bị cho sự phát triển bền vững, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.