Hoàn thiện quy chuẩn sữa dạng lỏng: Hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng

Hội thảo tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân sản xuất và kinh doanh sản phẩm sữa khu vực phía Nam, đối tượng chịu tác động trực tiếp của Quy chuẩn được tham gia ý kiến nhằm sửa đổi, bổ sung Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia đối với sản phẩm sữa. Mục tiêu của việc xây dựng QCVN đối với sản phẩm sữa dạng lỏng nhằm vừa đảm bảo hài hòa với các tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc tế, phù hợp với tiến bộ khoa học công nghệ cũng như trình độ phát triển, đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp, vừa đáp ứng xu hướng tiêu dùng đòi hỏi chất lượng ngày càng cao của thị trường.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật hệ thống quy chuẩn kỹ thuật đối với ngành sữa.

Căn cứ Luật An toàn thực phẩm, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, các Nghị định hướng dẫn Luật, căn cứ chức năng, nhiệm vụ quản lý ngành lĩnh vực công nghiệp thực phẩm và tại các hội thảo trước, với sự tham gia tích cực của đại diện Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các hiệp hội ngành hàng, đơn vị kiểm nghiệm, doanh nghiệp sữa và chuyên gia khoa học; nhiều nội dung quan trọng đã được thống nhất, như: sự cần thiết phải sửa đổi QCVN 5-1:2010/BYT; bổ sung khái niệm “sữa hoàn nguyên”, “sữa hỗn hợp”; quy định tỷ lệ tối thiểu 90% sữa tươi nguyên liệu trong các sản phẩm sữa tươi thanh trùng/tiệt trùng và sữa tươi tách béo; cùng với đó là yêu cầu bổ sung nội dung về truy xuất nguồn gốc trong quy chuẩn.

Thứ trưởng Trương Thanh Hoài cho biết, Bộ Công Thương đã tiếp thu ý kiến đóng góp tại các hội thảo trước và hoàn thiện dự thảo quy chuẩn. Hội thảo tại TP. Hồ Chí Minh lần này tiếp tục là bước quan trọng để lấy ý kiến rộng rãi từ các bên liên quan trước khi trình ban hành. Các nhóm sản phẩm sữa chế biến khác như sữa bột, sữa lên men, sữa chua, phô mai… sẽ được xây dựng quy chuẩn riêng theo lộ trình.

Toàn cảnh hội thảo

Theo đó, quy chuẩn mới sẽ được xây dựng theo nguyên tắc minh bạch, công khai, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa người tiêu dùng, doanh nghiệp và xã hội; đồng thời tham chiếu tiêu chuẩn Codex quốc tế, các quy định của khu vực và quốc tế, phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam. 

Đại diện Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) đề xuất giữ nguyên cụm từ “thực phẩm chức năng” như trong dự thảo trước, thay vì thay thế bằng “thực phẩm bảo vệ sức khỏe”. Theo Vinamilk, thuật ngữ “thực phẩm chức năng” bao quát đầy đủ hơn và phù hợp với quy định công bố hiện hành.

Đại diện Công ty CP Sữa Việt Nam đóng góp ý kiến

Về mặt kỹ thuật, đại diện Vinamilk kiến nghị đơn giản hóa các quy định, tránh trùng lặp trong các chỉ tiêu đạm giữa các nhóm sản phẩm như sữa thanh trùng, sữa tách béo... Đặc biệt, doanh nghiệp cho rằng nên gộp quy định về sữa tách béo để tăng tính linh hoạt trong sản xuất, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Với hơn 300 sản phẩm đang lưu hành và xuất khẩu, Vinamilk cũng đề nghị kéo dài thời gian chuyển tiếp lên 12 tháng, thay vì 6 tháng như dự thảo, nhằm đảm bảo quá trình điều chỉnh bao bì, công thức diễn ra thuận lợi.

Đại diện Tập đoàn TH cũng bảo lưu các góp ý từ các hội thảo trước, đồng thời bổ sung thêm một số điểm mới. Về mặt định nghĩa, TH đề nghị tách riêng khái niệm giữa các loại sữa để dễ áp dụng và triển khai trong thực tế. Với chỉ tiêu tỷ trọng trong sữa tươi thanh trùng và tiệt trùng, TH cho rằng cần đánh giá lại nếu sản phẩm có bổ sung thêm đường hoặc các chất khác, bởi khi đó tỷ trọng không còn phản ánh đúng chất lượng sữa nguyên chất.

Đại diện Tập đoàn TH đóng góp ý kiến

TH cũng đồng tình với Vinamilk về việc gộp quy định cho các sản phẩm tách béo, bởi tùy theo mục đích sản xuất và nhu cầu thị trường, hàm lượng chất béo có thể linh hoạt. Ngoài ra, doanh nghiệp này cũng kiến nghị kéo dài thời gian chuyển tiếp lên 12 tháng do nhiều loại bao bì vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài với thời gian đặt hàng dài.

Thông qua Hội thảo, Ban soạn thảo QCVN, cơ quan quản lý nhà nước, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp và các hiệp hội chuyên ngành đã cùng trao đổi, làm rõ các nội dung dự kiến được ban hành trong QCVN sữa dạng lỏng, góp phần nâng cao chất lượng và ATTP sản phẩm sữa Việt Nam trong nước và xuất khẩu.

Phát biểu kết luận tại Hội thảo, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài ghi nhận đây là hội thảo lần thứ 4 và về cơ bản, các ý kiến đều thống nhất với nội dung dự thảo quy chuẩn.

Thứ trưởng đề nghị Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công và Viện Công nghiệp Thực phẩm tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý để hoàn thiện dự thảo. Đối với những đơn vị còn ý kiến bổ sung, cần sớm gửi văn bản để tổng hợp và nghiên cứu.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài phát biểu kết luận tại hội thảo

Về phạm vi áp dụng, Thứ trưởng đồng tình với đề xuất sử dụng cụm từ “thực phẩm chức năng” thay vì “thực phẩm bảo vệ sức khỏe”, nhằm đảm bảo bao quát và phù hợp thực tiễn. Liên quan đến quy định về khối lượng sữa tươi trong sữa thanh trùng, tiệt trùng và sữa tách béo, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị chuyên môn xem xét kỹ lưỡng tính cần thiết và tính khả thi của quy định này.

Một số ý kiến đề xuất gộp quy định giữa sữa tách béo và sữa gầy, hoặc tách sữa hoàn nguyên khỏi sữa pha trộn, cũng sẽ được Bộ nghiên cứu kỹ trước khi hoàn thiện dự thảo. Ngoài ra, việc xác định tỷ lệ phần trăm sữa thật trong sản phẩm cần rõ ràng, tránh hiểu nhầm giữa “màu trắng dạng lỏng” và khái niệm sữa theo quy chuẩn.

Thứ trưởng cũng đặc biệt lưu ý việc cập nhật các tiêu chuẩn kiểm nghiệm theo thông lệ quốc tế, sử dụng các mã tiêu chuẩn mới mà nhiều quốc gia tiên tiến đã áp dụng. Viện Công nghiệp Thực phẩm - đơn vị chủ trì soạn thảo, cần cập nhật đầy đủ để đảm bảo quy chuẩn phù hợp với thực tế sản xuất, cũng như bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về vấn đề bao bì, Thứ trưởng nhấn mạnh đây là điểm nghẽn lớn khi doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào nguồn nhập khẩu. Bộ Công Thương sẽ xem xét chính sách thúc đẩy nội địa hóa sản xuất bao bì trong dài hạn, nhằm đảm bảo tự chủ.

Đối với truy xuất nguồn gốc, Thứ trưởng khẳng định nhóm sản phẩm sữa phải thực hiện bắt buộc. Bộ Công Thương đang xây dựng thông tư về truy xuất, kết nối dữ liệu với hệ thống quốc gia, trong đó yêu cầu lưu trữ đầy đủ dữ liệu kiểm nghiệm, nguyên liệu đầu vào, quá trình sản xuất và thành phẩm, hướng tới áp dụng công nghệ blockchain trong kiểm soát chất lượng.

Về thời gian chuyển tiếp, hiện dự thảo quy định 6 tháng, nhưng trên cơ sở đề xuất của doanh nghiệp, Thứ trưởng cho biết sẽ xem xét để đảm bảo triển khai hiệu quả khi thông tư chính thức có hiệu lực.

Kết thúc hội thảo, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nhấn mạnh, hội thảo lần thứ 4 về sữa dạng lỏng tiếp tục nhận được các ý kiến thể hiện sự tâm huyết đối với ngành sữa Việt Nam, mong muốn sản phẩm sữa của Việt Nam có chất lượng tốt nhất, phục vụ nhu cầu thiết yếu và những đòi hỏi ngày càng khắt khe của thị trường trong nước và quốc tế đối với sản phẩm sữa chế biến.

Bộ Công Thương sẽ tiếp thu các ý kiến và báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định và tiếp tục xin ý kiến sau khi chỉnh sửa, bổ sung những nội dung phù hợp với định hướng phát triển chiến lược ngành sữa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045.