Hồ nước ngọt sâu trong vùng núi có thể chứa 22% nguồn cung cấp nước ngọt của toàn hành tinh

Hồ nước ngọt 25 triệu năm tuổi

Nằm sâu trong vùng núi Siberia hùng vĩ của Nga, hồ Baikal như một viên ngọc quý ẩn mình giữa thiên nhiên hoang sơ. Nổi tiếng với danh hiệu "hồ nước ngọt sâu nhất và lớn nhất thế giới", Baikal không chỉ sở hữu vẻ đẹp tráng lệ mà còn ẩn chứa những bí ẩn thu hút du khách từ khắp nơi trên hành tinh.

Hồ Baikal được hình thành bởi một khe nứt khổng lồ trong lục địa Á-Âu, tạo nên độ sâu ấn tượng lên đến 1.642m. Dung tích nước khổng lồ của hồ Baikal chứa đến 22% nguồn nước ngọt không đóng băng trên Trái Đất, vượt xa so với bất kỳ hồ nước nào khác. Nhờ vậy, Baikal được mệnh danh là "kho dự trữ nước ngọt" của thế giới.

Các nhà khoa học và thám hiểm Nga đã bị lóa mắt trước quy mô tuyệt đối của Baikal trong nhiều thế kỷ. Nỗ lực đầu tiên được ghi nhận để đo độ sâu của hồ được thực hiện vào năm 1797 bởi các công nhân của nhà máy Kolyvano-Voskresensky ở Altai, Smetanin và Kopylov, ghi lại độ sâu 1238m (khoảng 4.000 feet).

Vào thế kỷ 19, các cuộc thám hiểm quy mô lớn hơn được tiến hành dưới sự chỉ đạo của FKDrizhenko. Tuy nhiên, phương pháp đo chủ yếu gần bờ khiến kết quả chưa chính xác. Cuộc khảo sát này ghi nhận độ sâu tối đa ở trung tâm Baikal từ 1.450-1.552m. Kỹ thuật đo dây được tiếp tục sử dụng trong cuộc thám hiểm vào những năm 1930, ghi nhận độ sâu tối đa là 1.741m.

Bắt đầu từ những năm 1950, các nhà khoa học Liên Xô đã áp dụng công nghệ đo tiếng vang - phương pháp tiên tiến hơn nhiều. Máy đo tiếng vang hoạt động bằng cách đo thời gian sóng âm truyền qua nước và phản xạ trở lại, mang lại kết quả chính xác hơn nhiều. Nhờ công nghệ này, độ sâu tối đa của Baikal được xác định là 1.620m.

Năm 1992, Bộ Quốc phòng Liên Xô biên soạn bản đồ đo độ sâu toàn diện của Baikal, sử dụng dữ liệu đo tiếng vang. Kết quả cho thấy độ sâu tối đa của hồ là 1.642m, con số được công nhận cho đến ngày nay.

Độ sâu lớn nhất được ghi nhận là ở phần trung tâm của hồ. Theo một quy tắc thực nghiệm được đặt ra bởi nhà tự nhiên học và nhà văn người Mỹ nổi tiếng Henry Thoreau, độ sâu lớn nhất của hồ thường nằm ở giao điểm của chiều dài và chiều rộng lớn nhất của nó, điều này cũng chính xác trong trường hợp của hồ Baikal.

Hồ Baikal không chỉ nổi tiếng là hồ nước ngọt lớn nhất thế giới mà còn là hồ nước lâu đời nhất với lịch sử tồn tại tới 25-30 triệu năm. Không những vậy, do vị trí địa lý đặc biệt, khu vực hai bên hồ Baikal nằm ở độ cao vượt quá 2.000m, tạo nên một bồn địa vô cùng sâu thẳm. Chính điều này đã góp phần tạo nên lượng nước khổng lồ của Baikal, lên tới hơn 23.000km3, gấp nhiều lần so với các hồ lớn ở Bắc Mỹ cộng lại.

Tuy chỉ có diện tích bề mặt bằng một nửa hồ Michigan và đứng thứ 7 trong số các hồ lớn nhất thế giới, độ sâu ấn tượng của Baikal đã biến nó trở thành một kỳ quan thiên nhiên độc nhất vô nhị.

"Mỏ vàng" cho khoa học

Theo một nghiên cứu được thực hiện vào năm 1990, thung lũng rạn nứt tạo nên hồ Baikal kéo dài thêm 7.000m dưới đáy hồ. Vết nứt này đã được lấp đầy bởi lớp trầm tích dày đặc qua hàng triệu năm, khiến cho tổng độ sâu của hồ Baikal có thể lên tới 9km.

Điều này biến hồ Baikal thành vết nứt lục địa sâu nhất trên hành tinh, vượt xa so với những hồ nước sâu khác trên thế giới. Độ sâu ấn tượng này là kết quả của quá trình kiến tạo địa chất phức tạp, với sự tách giãn của các mảng kiến tạo trong hàng triệu năm.

Lớp trầm tích dày đặc dưới đáy hồ Baikal là kho tàng lưu giữ những bí ẩn về lịch sử Trái Đất. Các nhà khoa học tin rằng bằng cách nghiên cứu lớp trầm tích này, họ có thể tìm hiểu về khí hậu, môi trường và sự sống trên Trái Đất trong quá khứ.

Độ sâu của hồ Baikal không chỉ mang giá trị khoa học mà còn góp phần tạo nên vẻ đẹp độc đáo cho nơi đây.  Bất chấp độ sâu đáng kinh ngạc của hồ, nước của nó có hàm lượng oxy cao, có nghĩa là các sinh vật phát triển mạnh ở mọi độ sâu trong hồ. Trên thực tế, hồ Baikal là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật hơn bất kỳ hồ nào khác trên thế giới - hơn 3.600 loài - nhiều loài trong số đó không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác.