Doanh nghiệp, ngân hàng phát hành tiền số: Cơ hội cho mọi người?

Facebook vừa ra mắt tiền số Libra là một Stablecoin neo giá vào nhiều đồng tiền pháp định khác nhau và có chức năng giúp người dùng Facebook trên toàn thế giới chuyển tiền xuyên biên giới và thanh toán online.

Lý do ra đời

Tại Venezuela, người dân quen thuộc với việc phải đẩy xe cút kít đựng hàng đống tờ tiền Bolívar để mua các nhu yếu phẩm hàng ngày, vì đồng tiền này bị mất giá nghiêm trọng do lạm phát. Tháng 2/2018, Venezuela phát hành đồng tiền số Petro để thay thế Bolívar. Tiền số Petro được bảo trợ bởi nguồn dự trữ dầu, gas, vàng và kim cương của Venezuela.

Tháng 2/2019, ngân hàng lớn nhất của Mỹ, JP Morgan trở thành ngân hàng đầu tiên trên thế giới phát hành và thử nghiệm thành công đồng tiền số JPM Coin có giá trị đại diện cho đồng USD.

Hiện tại, JMP Coin có giá trị neo theo USD (1 JPM Coin = 1 USD) và được bảo chứng bởi các tài khoản dự trữ tại JP Morgan Chase N.A. Nói cách khác JMP Coin tận dụng lợi thế tốc độ giao dịch nhanh chóng của mạng blockchain, trong khi vẫn bảo đảm giá trị ổn định với USD do có sự bảo trợ của JP Morgan.

Mới đây nhất, 18/6, mạng xã hội lớn nhất hành tinh Facebook công bố đồng tiền số Libra với ước mơ chuyển tiền dễ dàng như gửi tin nhắn. Đồng Libra có thể được dùng để cho vay, làm các dịch vụ tín dụng, chuyển tiền, thanh toán, thương mại... và có thể coi là cách tiếp cận dịch vụ tài chính cho tất cả mọi người.

Libra được mô tả là đồng tiền số không được vận hành bởi Facebook. Thay vào đó, nó nằm dưới sự kiểm soát của một hiệp hội phi lợi nhuận được hỗ trợ bởi hàng loạt công ty và tổ chức, bao gồm các tên tuổi lớn như: Ebay, Visa, Mastercard và Paypal. Tuy nhiên, Facebook có kế hoạch thu lợi từ đồng tiền này thông qua một công ty con mới thành lập có tên gọi Calibra. Đây sẽ là bộ phận chịu trách nhiệm xây dựng các ví tiền kỹ thuật số để lưu trữ và trao đổi tiền tệ.

Như vậy, có thể thấy điểm chung của các đồng tiền số được phát hành bởi JP Morgan, Facebook, chính phủ Venezuela và giá trị của chúng đều được neo theo một đồng tiền tệ, tài sản hoặc hàng hóa nào đó, còn gọi là Stablecoin (đồng tiền ổn định).

JP Morgan Chase đã phát hành tiền số JPM Coin. Mỗi ngày, bộ phận ngân hàng bán buôn (wholesale banking) của JP Morgan Chase di chuyển lượng tiền lên tới 6.000 tỷ USD trên phạm vi toàn cầu cho khách hàng doanh nghiệp.

Những lợi ích

Các đồng tiền số Petro, JPM Coin và Libra có rất nhiều điểm mạnh mà các đồng tiền thuật toán truyền thống và startup về blockchain không thể cạnh tranh được.

Thứ nhất, bước tiến mạnh của nền kinh tế tài chính, vốn phụ thuộc nặng nề vào tiền tệ và khả năng lưu thông của đồng tiền. JMP Coin đánh mạnh vào mảng B2B (Business to Business - doanh nghiệp tới doanh nghiệp) với khả năng chuyển tiền ngay tức thời. Bằng cách này, các rào cản trong lưu thông tiền tệ từ phí giao dịch đến rủi ro tỷ giá sẽ bị loại bỏ hoàn toàn. Libra cũng cùng chung mục tiêu với JPM Coin, nhưng khách hàng rộng hơn nhiều. Libra sẽ được tích hợp trong Facebook Messenger và WhatsApp với hơn 1 tỷ người dùng.

Nhờ những đồng tiền số này, các dòng tiền trên thế giới sẽ lưu thông với tốc độ nhanh hơn, ít phí hơn và thuận tiện hơn.

Thứ hai, giải quyết được vấn đề niềm tin và sự chấp nhận của người dân. Đồng Petro của Venezuela được bảo trợ bởi chính phủ nước này bằng các tài sản và kim loại quý. Libra có sự hỗ trợ đằng sau của nhiều tổ chức tài chính lớn cùng với lượng người dùng khổng lồ nên nó có thể chiếm được niềm tin và sự phổ cập trong thời gian ngắn. JPM Coin được bảo chứng bởi các tài khoản dự trữ trong JP Morgan, ngân hàng hàng đầu thế giới nên vấn đề niềm tin cũng được giải quyết nhanh chóng.

Trong khi đó, các đồng tiền số truyền thống như Bitcoin, Ethereum, Litecoin... không được sự ủng hộ của nhiều công ty, cũng như chưa được công nhận bởi bất kỳ chính phủ nào nên khả năng thanh toán hạn chế hơn, số người (dám) sử dụng cũng ít hơn, tốc độ chấp nhận của thị trường cũng chậm hơn. Thêm nữa, giá trị các đồng tiền số này không được neo cố định theo bất kỳ một tài sản hay đồng tiền nào, chỉ được quyết định thuần bởi cung cầu, nên biến động của chúng là cực kỳ cao. Chức năng thanh toán cũng vì thế mà bị hạn chế.

Thứ ba, một cách cơ bản, chúng nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Nếu phát triển thành công, đồng Libra sẽ giúp hàng triệu người ở các nước đang phát triển tiếp cận được ngân hàng cũng như các dịch vụ tài chính chỉ cần chiếc smartphone có kết nối internet. Ngược lại, tiền số truyền thống cho tới nay vẫn chưa cho thấy giá trị sử dụng của chúng bên cạnh mục đích là một công cụ để đầu cơ.

Nhiều hạn chế

Tiền số Petro, JPM Coin và Libra phải chịu sự kiểm soát nặng nề từ tổ chức phát hành. Điều này dường như đi ngược lại với mục đích ban đầu của tiền thuật toán - tạo ra một hệ thống tiền tệ phi tập trung, giao quyền kiểm soát hoàn toàn cho người sử dụng mà Bitcoin với mạng blockchain là đồng tiền tiên phong.

Trong hệ thống của Bitcoin, người sử dụng không cần phải có niềm tin, bởi toàn bộ được vận hành bởi blockchain, một mạng lưới với thuật toán chính xác và không thể đảo ngược. Nhưng cũng chính vì không được kiểm soát, Bitcoin có giá trị biến động rất cao, rất khó để dùng trong thanh toán. Ngoài ra tính ẩn danh của Bitcoin còn bị lợi dụng để rửa tiền và nhiều hoạt động tội phạm quốc tế.

Tiền số Petro, JPM Coin và Libra chịu sự ràng buộc và phụ thuộc vào tổ chức phát hành. Đặc biệt khi niềm tin vào Facebook bị giảm sút nặng nề sau hàng loạt các sự cố về bảo mật, việc giao các thông tin tài chính cá nhân cho mạng xã hội lớn nhất hành tinh vẫn là một dấu hỏi lớn (kể cả khi Facebook hứa không truy cập vào các thông tin này và bán chúng cho các công ty quảng cáo).

Tóm lại, người sử dụng vẫn phải đánh đổi giữa sự tự do - biến động cao của tiền số truyền thống; với sự thuận tiện - chịu kiểm soát của tiền số từ chính phủ, doanh nghiệp. Tiền số truyền thống và tiền số từ chính phủ, doanh nghiệp sẽ tồn tại song song với nhau, cùng với những cơ hội và nguy cơ của riêng chúng. Câu hỏi còn lại là sử dụng nền tảng nào sẽ được đặt vào tay người sử dụng.

Dương Huy - Nhật Hoài

Nên đọc

Facebook sẽ gặp nạn ở Ireland?

The Face lại gây bất ngờ khi mời chuyên gia marketing hàng đầu thế giới huấn luyện thí sinh trước vòng chung kết The Face

Mỹ: Kẻ thù ác liệt nhất của Facebook là ai?

Tập 6 The Face: Minh Hằng tự nhận team là thảm họa, Võ Hoàng Yến nổi nóng