Cây tiền tỷ của người Xê Đăng trên đỉnh Ngọc Linh

Trên đỉnh Ngọc Linh đồng bào dân tộc Xê Đăng trồng sâm Ngọc Linh dưới tán rừng nguyên sinh nhiều vô kể. Nhiều người sở hữu vài chục ngàn cây, mỗi lần thu hoạch họ có trong tay chục tỷ đồng.

Tỷ phú sâm

Nhắc đến ông Hồ Văn Du ở nóc Măng Lùng, thôn 2, xã Trà Linh (Nam Trà My, Quảng Nam) khắp huyện nghèo này ai cũng biết. Ông có tiếng tăm về trồng sâm, đồng thời có những giai thoại tiêu không sợ hết tiền. Bởi ông là chủ sở hữu cả ngàn gốc sâm, có giá trị cả trăm tỷ đồng.

Ông Hồ Văn Du chăm sóc cây sâm Ngọc Linh

Vượt qua con đường mòn độc đạo qua những cánh rừng cổ thụ, nơi đó từng mái nhà san sát của người Xê Đăng cư trú. Hơn 1 ngày đường cuốc bộ, chúng tôi có mặt ở nhà ông Du. Nơi thâm sơn cùng cốc, nhà ông Du lát gạch hoa, sân đổ xi măng rất hoành tráng, quả là bất ngờ.

Ông Du chia sẻ: Vật liệu xây dựng đưa lên đây có giá cao gấp 5 - 10 lần so với ở trung tâm huyện. Như 1m2 gạch hoa bán ở thị trấn Tắk Pó 150.000 đồng thì đến đây phải 1,5 triệu đồng/m2; một bao xi măng có giá 500.000 đồng. Nói xong phần xây dựng trong nhà, ông đưa chúng tôi ra ngoài vườn chỉ vào căn nhà tắm. Xung quanh được đổ bằng bê tông, sắt thép và phía trên lắp hệ thống nóng lạnh năng lượng mặt trời.

Tổng chi phí hết 200 triệu đồng. Chưa hết ngạc nhiên về việc đầu tư xây dựng nhà cửa, tôi bất ngờ về việc ông thuê người giúp việc, mỗi tháng trả 1,5 triệu đồng. Do đó, mọi công việc trong gia đình, vợ chồng, con cái ông không phải đụng đến. Cơm có người bưng, nước có người rót....

Tôi hỏi: Gạch, xi măng đắt như vậy, sao không làm bằng gỗ cho rẻ? Ông cười: Bán vài kg sâm là đủ mà. Ông xách bình rượu ngâm sâm mời khách uống. Nhấp chén rượu ông kể, những ngày chưa ai đặt chân lên đây trồng sâm, ông đã sở hữu nhiều diện tích rừng. Ở đó, ông trồng hàng ngàn cây sâm Ngọc Linh.

Ấy là vào năm 1980, khi mới 18 tuổi, ông Du được Ty Y tế Quảng Nam - Đà Nẵng tuyển dụng để cùng với cán bộ đi khảo sát thành lập vườn sâm nhà nước. Nhờ thuộc lòng rừng núi Ngọc Linh qua những chuyến săn bắt thú rừng và biết những khu vực cây sâm tự nhiên. Để có được Trạm Dược liệu Trà Linh của ngày hôm nay, ông Du đã đóng góp rất nhiều.

Những vườn sâm Ngọc Linh trên đỉnh núi

Khi di thực sâm tự nhiên về trạm dược liệu, ông lại cùng các công nhân tiến hành làm đất, lên luống để trồng theo đúng kỹ thuật tại khu vực có độ cao gần 2.000m dưới tán rừng già. Nhờ vậy, những năm sau đó, sâm Ngọc Linh tự nhiên bám rễ trổ bông và cho những hạt giống đạt chất lượng. Cả nhóm công nhân ai cũng vui mừng vì sau bao nhiêu gian khổ, cây sâm đã chấp nhận ở chung với con người, từ đây đã giải quyết bài toán bảo tồn, phát triển nguồn giống dược liệu quý.

Ngoài công việc của nhà nước còn bao nhiêu thời gian, ông phát triển trồng sâm cho gia đình. Đến nay ông có hơn 50.000 gốc sâm từ 1 - 10 năm tuổi. Tùy vào độ tuổi, tính trung bình ông có trong tay hơn hơn 100 tỷ đồng.

Mua nhà, có tiền cho con ăn học

Ở Trà Linh, ngoài ông Du, còn có nhiều đại gia khác. Họ có hàng ngàn cây sâm trồng trên núi, hàng ngày thuê người canh giữ. Gặp ông Hồ Văn Bông, ở thôn 2, xã Trà Linh hỏi về trồng sâm, ông cho biết: Gia đình có gần 10.000 gốc sâm từ 1 - 10 tuổi. Những năm qua, ông bán hơn 1.000 cây sâm loại 6 năm tuổi, giá trị 1 kg chừng 40 triệu đồng. Cứ 25 - 30 cây được 1kg.

Một củ sâm Ngọc Linh 6 năm tuổi

“Số tiền đó, mình vừa mua một ngôi nhà ở trung tâm huyện với giá trị hơn nửa tỷ đồng để cho 4 người con xuống huyện ăn học, còn vợ chồng mình vẫn sống trên đỉnh núi trồng sâm. Bọn trẻ cần cái chữ chứ ở trên núi bám vào cây sâm thì không được. Mọi công việc thuê người khác làm hết”, ông Bông chia sẻ.

Theo ông Bông, củ sâm được khai thác sớm giá trị thấp, còn ông thường để lâu năm mới thu hoạch. Như vậy, giá trị đem lại rất cao. Hiện tại sâm Ngọc Linh loại 10 năm tuổi có giá bán hơn 70 triệu đồng/kg. Như vậy với số lượng gần 10.000 cây đang có trong tay trị giá gần vài chục tỷ đồng thì việc mua nhà ở huyện mà mua ở thành phố cũng dễ như trở bàn tay.

Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv) là loại sâm quý thuộc họ nhân sâm (Araliaceae), còn gọi là sâm Việt Nam, sâm Khu 5, củ ngải rọm con, hay cây thuốc giấu… được tìm thấy tại vùng núi Ngọc Linh thuộc huyện Nam Trà My, Quảng Nam và 2 huyện Đăk Glei, Tu Mơ Rông, Kon Tum. Phần thân rễ của cây sâm Ngọc Linh chứa 52 hợp chất saponin, trong đó có 26 hợp chất saponin không có trong các loại sâm khác.

Theo Đắc Thành (Nông Nghiệp)