Triển khai kinh tế số có thể mang lại cho Việt Nam 74 tỷ USD vào năm 2030

3 ưu tiên

Ngày 18/10/2021, Trung tâm đổi mới sáng tạo (ĐMST) Quốc gia (NIC), Bộ KH&ĐT phối hợp với Tập đoàn Google tổ chức Hội thảo “Tiềm năng kinh tế số (KTS) Việt Nam” nhằm đánh giá tổng quan về thực trạng KTS Việt Nam hiện nay, khả năng phát triển trong tương lai và những cơ chế, chính sách thúc đẩy sự phát triển KTS.

Phát biểu tại buổi Hội thảo, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông cho biết: “Với nhiều quốc gia trên thế giới, KTS đang trở thành đặc trưng và xu hướng phát triển quan trọng. Đối với Việt Nam, trong bối cảnh bị tác động nghiêm trọng bởi đại dịch COVID-19 đã cho thấy, chúng ta cần đẩy nhanh quá trình phát triển KTS trên nền tảng khoa học và công nghệ, ĐMST nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế”.

Nhấn mạnh vai trò thúc đẩy hệ sinh thái ĐMST, nền KTS tại Việt Nam, ông Vũ Quốc Huy Giám đốc NIC cho biết, trong thời gian qua, NIC đã phối hợp với các đối tác như Google, Amazon… tổ chức các chương trình, tập huấn trực tuyến và nâng cao năng lực công nghệ, ứng dụng thương mại điện tử, chuyển đổi số cho nguồn nhân lực và DN Việt Nam như: Retail University, Phát triển nguồn nhân lực cho DN về lập trình viên, kỹ năng số (AI, Machine Learning, game mobile …).

“Trong thời gian tới, NIC sẽ tiếp tục đồng hành bằng việc xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ ĐMST cho DN nhằm tạo môi trường thuận lợi nhất cho DN phát triển về công nghệ số. Đồng thời, các ý kiến đưa ra tại buổi Hội thảo sẽ là nội dung để NIC đề xuất lãnh đạo Bộ KH&ĐT xây dựng cơ chế chính sách thúc đẩy KTS tại Việt Nam”- ông Huy cho hay. 

Theo chuyên gia Kinh tế trưởng và Quản lý Chương trình Kinh tế vĩ mô, thương mại và đầu tư, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) Jacques Morisset, để hướng tới nền kinh tế không cần tiếp xúc và trở thành nền kinh tế bậc cao, Việt Nam cần tập trung 3 ưu tiên để khai thác chuyển đổi số: Nâng cấp kỹ năng số cho người lao động, khuyến khích các DN ĐMST và tăng cường khả năng tiếp cận và chất lượng thông tin.

Những điểm sáng trong cuộc khủng hoảng COVID-19 được ông Jacques Morisset phân tích có thể kể đến như: 60% các DN sử dụng các nền tảng và công cụ trực tuyến; Chính phủ điện tử cung cấp trên 2.000 thủ tục trực tuyến đã làm đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi số ở Việt Nam...

Cơ hội và thách thức

Theo Báo cáo “Tiềm năng KTS Việt Nam” công bố tại Hội thảo, nếu được tận dụng tối đa trong nền kinh tế, công nghệ số có thể đem lại hơn 1,733 triệu tỷ đồng (74 tỷ USD) cho Việt Nam vào năm 2030. Khoản tiền này tương đương 27% GDP của Việt Nam trong năm 2020. Dự kiến, các lĩnh vực được hưởng lợi nhiều nhất là sản xuất, nông nghiệp và thực phẩm, giáo dục và đào tạo.

Báo cáo chỉ ra rằng Việt Nam có nhiều cơ hội để hưởng lợi từ nền KTS. Đó là: Dân số trẻ, có học thức và am hiểu công nghệ tại Việt Nam chiếm 70% công dân dưới 35 tuổi, tỷ lệ biết đọc và viết ở nhóm 15-35 tuổi trên 98% (cao hơn tỷ lệ trung bình toàn cầu là 91%) và khoảng hơn 70% dân số sử dụng điện thoại thông minh. Đồng thời, Việt Nam có nền kinh tế Internet tăng trưởng nhanh thứ hai Đông Nam Á (sau Indonesia).

Tuy nhiên một loạt rào cản được đề cập đến bao gồm: các quy định pháp lý, khả năng kết nối kỹ thuật số, thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng số.

Nghiên cứu do Liên minh Internet Á Châu (AIC) thực hiện cũng cho thấy các quy định về nội địa hoá dữ liệu và bảo vệ dữ liệu kết nối chậm, tốc độ băng thông rộng trung bình ước tính chậm hơn đáng kể so với các nước khác trong khu vực Đông Nam Á (chậm hơn khoảng 10 lần so với Singapore, chỉ bằng 1/3 Malaysia và 1/2 Thái Lan).

“Việc không dành nhiều quan tâm đến tác động của công nghệ số trong các lĩnh vực truyền thống ở Việt Nam như sản xuất, sẽ dẫn đến rủi ro bỏ qua các các tác động chuyển đổi của công nghệ. Công nghệ số được áp dụng vào các ngành truyền thống có tiềm năng cách mạng hóa cách thức hoạt động của DN…”- Báo cáo nhấn mạnh

Đâu là công nghệ chủ chốt cho Việt Nam?

Báo cáo “Tiềm năng KTS Việt Nam” đã chỉ ra 8 công nghệ chủ chốt có tiềm năng đóng góp vào nền kinh tế số Việt Nam. Đó là: (1) Internet di động; (2) Điện toán đám mây; (3) Dữ liệu lớn; (4) Trí tuệ nhân tạo (AI); (5) Công nghệ tài chính (fintech); (6) Internet vạn vật (IoT) và viễn thám; (7) Robot tiên tiến và (8) Chế tạo đắp lớp (Additive Manufacturing).

Các mô hình kinh doanh mới sẽ giúp tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí năng suất cho DN. Các công nghệ này có thể tạo nên giá trị kinh tế đáng kể đối với các DN và Chính phủ Việt Nam, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP.

Ngoài ra, báo cáo cũng cho thấy việc áp dụng kỹ thuật số cũng rất thiết yếu để Việt Nam ứng phó và phục hồi trong cuộc khủng hoảng COVID-19 và sau đại dịch. Bằng cách hỗ trợ DN kết nối với khách hàng thông qua công nghệ số và giảm thiểu tắc nghẽn hậu cần (logistics) do gián đoạn chuỗi cung ứng, công nghệ có thể giúp DN kiểm soát các tác động nghiêm trọng của COVID-19. Ước tính khoảng 70% tổng cơ hội kỹ thuật số của Việt Nam (tương đương giá trị 1,216 triệu tỷ đồng khoảng 52 tỷ USD) có thể xuất phát từ những ứng dụng công nghệ như vậy.

Ba trụ cột hành động để Việt Nam nắm bắt tối đa cơ hội số của đất nước

Báo cáo “Tiềm năng KTS Việt Nam” đã chỉ ra 3 trụ cột hành động để Việt Nam nắm bắt tối đa cơ hội số của đất nước

Thứ nhất, phát triển hệ sinh thái công nghệ trong nước. Các quy định chuyển giao công nghệ quốc tế và cải tiến cơ sở hạ tầng số đã và đang góp phần thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng số trong nước. Việt Nam có thể tiến xa hơn trong việc giải quyết những khoảng trống về phạm vi bao phủ của cơ sở hạ tầng số, cũng như rào cản pháp lý mà các nhà lập trình trong nước đang phải đối mặt, giúp họ kinh doanh dễ dàng hơn.

Thứ hai, nâng cao kỹ năng số cho người lao động và sinh viên. Chính phủ cần tập trung mạnh mẽ vào việc trang bị cho nhân lực hiện tại và lực lượng lao động tương lai các kỹ năng số cần thiết để tiếp cận các cơ hội kỹ thuật số, thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng số dành riêng cho từng lĩnh vực, tăng cường cơ hội học nghề liên quan Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM), đồng thời chú trọng hơn vào “kỹ năng mềm” trong chương trình giảng dạy từ mẫu giáo đến lớp 12.

Thứ ba, phát triển một môi trường thuận lợi cho thương mại số. Điều này đòi hỏi thúc đẩy dòng dữ liệu xuyên biên giới mở, nới lỏng chính sách hạn chế về dữ liệu, khuyến khích khả năng tương tác của các khuôn khổ kỹ thuật số và giảm thiểu xung đột biên giới.