Tăng lợi nhuận ròng từ 1,3 - 6,2 triệu đồng/ha
Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Viện lúa quốc tế (IRRI) và UBND thành phố Cần Thơ tổ chức lễ khởi động cánh đồng 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Hợp tác xã Thuận Tiến, xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh. Đây là địa phương đầu tiên trong vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) khởi động đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" (Đề án 1 triệu ha lúa).
Đề án 1 triệu hécta lúa chất lượng cao mang lại mùa bội thu cho người nông dân
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất lúa gạo chính của Việt Nam với sản lượng lúa luôn ổn định ở mức 24 - 25 triệu tấn/năm, chiếm trên 50% sản lượng lúa và 90% lượng gạo xuất khẩu của cả nước. Trước đây, lượng lúa giống gieo bình quân của nông dân Đồng bằng sông Cửu Long rất lớn, rơi vào khoảng 100 - 150 kg/ha. Tham gia cánh đồng 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải với việc áp dụng cơ giới hóa sạ hàng giúp giảm lượng giống gieo sạ xuống còn 60 kg/ha, giảm lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, giảm đổ ngã và thất thoát sau thu hoạch.
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa, Bộ thực hiện công bố quy trình canh tác lúa chất lượng cao và phát thải thấp được các nhà khoa học và tổ chức quốc tế công nhận.
Ông Nguyễn Ngọc Hè – Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ cho biết, sau một thời gian thí điểm thực hiện Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”, đến nay, mô hình đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của Đề án 1 triệu ha. Đó là sử dụng giống xác nhận với lượng 60kg/ha, sạ hàng bằng máy kết hợp vùi phân; áp dụng quản lý nước ướt khô xen kẽ, bón phân theo vùng chuyên biệt; quản lý dịch hại tổng hợp, thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, thu gom rơm ra khỏi đồng làm nấm rơm hoặc làm phân bón hữu cơ.
Mô hình đã giảm sử dụng lượng lúa giống từ 140kg/ha xuống còn 60kg/ha, giảm số lần bón phân từ 3-4 lần/vụ xuống còn 2 lần/vụ, giảm tối thiểu 20% lượng phân bón vô cơ; giảm đáng kể lượng nước tưới, giảm rủi ro dịch bệnh, giảm cây lúa bị đổ ngã và giảm tổn thất sau thu hoạch...“Kết quả mô hình là nền tảng, cơ sở để ngành nông nghiệp Cần Thơ nhân rộng đến toàn bộ các vùng tham gia thực hiện Đề án 1 triệu ha như đã cam kết”, ông Hè nói.
TS Nguyễn Văn Hùng, chuyên gia cao cấp của Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) cho biết, việc giảm lượng lúa giống còn 60kg/ha tương đương giảm được chi phí về giống 1,2 triệu đồng/ha, phân bón giảm 0,7 triệu đồng/ha; năng suất đạt từ 6,3-6,5 tấn/ha, trong khi cách thức sạ lan và sạ hàng không vùi phân chỉ đạt từ 5,8-6,1 tấn/ha (năng suất thực tế của ruộng mô hình còn cao hơn nữa nhờ tránh tổn thất do đổ ngã). Về hiệu quả kinh tế, lúa thực hiện đề án tăng lợi nhuận ròng từ 1,3 - 6,2 triệu đồng/ha. Còn về giảm phát thải khí nhà kính, mô hình giảm từ 2-6 tấn CO2/ha so với ruộng đối chứng…
Tạo ra một môi trường sản xuất lúa bền vững
Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL được triển khai tại 12 tỉnh ĐBSCL (trừ tỉnh Bến Tre), chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (năm 2024-2025) tập trung củng cố các diện tích đã có của Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) là 180.000ha. Giai đoạn 2 (năm 2026-2030), xác định rõ vùng trọng tâm để lập dự án đầu tư phát triển vùng lúa chuyên canh chất lượng cao và giảm phát thải mới, chủ yếu đầu tư cho những vùng diện tích mới trên cơ sở hoàn thiện cơ sở hạ tầng, tổ chức lại sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị.
Ông Cao Đức Phát – Chủ tịch HĐQT IRRI, nguyên Bộ trưởng Bộ NN-PTNT cho biết, Đề án 1 triệu ha đề ra mục tiêu hướng tới năm 2030 vùng ĐBSCL có 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao phát thải thấp. Với kết quả thực hiện thí điểm hôm nay, kỳ vọng mô hình được lan tỏa ra khắp vùng ĐBSCL, giúp nông dân có thu nhập và cuộc sống tốt hơn. Đồng thời thực hiện cam kết của Việt Nam với quốc tế trong giảm phát thải khí nhà kính, góp phần cùng với thế giới trong chống biến đổi khí hậu…
Hiện nay, nông dân, các nhà khoa học cũng như ngành nông nghiệp đang kỳ vọng rất lớn đối với 5 mô hình thí điểm. Bởi khi các mô hình thí điểm mang lại hiệu quả thiết thực thì sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa để Đề án thành công.
Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) - Lê Thanh Tùng cho biết, thế giới ngày càng quan tâm đến giá trị hạt gạo nhiều hơn. Giá trị đó không chỉ nằm ở kỹ thuật canh tác mà còn là trách nhiệm của người sản xuất. Đề án Phát triển bền vững 1 triệu hécta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng ĐBSCL đến năm 2030, ngoài mục tiêu tổ chức lại sản xuất lúa của toàn vùng còn tạo ra một môi trường sản xuất lúa bền vững, tạo thói quen sản xuất lúa có trách nhiệm với môi trường cho nông dân qua việc giảm sử dụng phân bón, thuốc, tạo ra sản phẩm chất lượng đáp ứng nhu cầu thị trường.
Bên cạnh những yếu tố tiêu chí của đề án, một yếu tố quan trọng khác là sự liên kết rất chặt chẽ giữa các doanh nghiệp đầu vào, vật tư nông nghiệp và các doanh nghiệp thu mua gạo cho nông dân, liên kết chân thực hơn và có trách nhiệm hơn, thực hiện đúng cam kết của các bên. Đó là những yếu tố thành công của mô hình ban đầu mà chúng ta thấy rằng là có thể lan tỏa cho địa bàn Cần Thơ và các cái tỉnh khác khi triển khai thực hiện đề án của địa phương.