Tài nguyên nước tại Việt Nam đang chịu áp lực ngày càng lớn từ nhiều yếu tố: dân số tăng nhanh, đô thị hóa và công nghiệp hóa mạnh mẽ, biến đổi khí hậu toàn cầu, cùng với sự gia tăng nhu cầu sử dụng nước trong sản xuất, dịch vụ và sinh hoạt hàng ngày. Nhiều khu vực trong cả nước, đặc biệt là các tỉnh miền Trung và Đồng bằng sông Cửu Long, thường xuyên gặp tình trạng khan hiếm nước vào mùa khô, trong khi vào mùa mưa lại phải đối mặt với lũ lụt, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn cung nước và cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, ô nhiễm nguồn nước tại các lưu vực sông chính ngày càng nghiêm trọng do nước thải công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt chưa được xử lý triệt để, dẫn đến chi phí xử lý và cung cấp nước tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh.
Trong bối cảnh đó, hiệu quả sử dụng nước trở thành một yêu cầu cấp thiết. Không chỉ giúp giảm lãng phí và bảo vệ tài nguyên quý giá, việc quản lý nước hiệu quả còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho các tổ chức, doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế hội nhập và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng khắt khe.
Trước đây, nhiều doanh nghiệp vẫn vận hành theo mô hình truyền thống “cấp – sử dụng – thải”, chưa có hệ thống quản lý toàn diện để tối ưu hóa lượng nước sử dụng, tái sử dụng hay kiểm soát tổn thất. Điều này dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn nước, tăng chi phí vận hành, và gây áp lực lớn lên môi trường xung quanh. Ở cấp quản lý nhà nước, công tác đo đếm, giám sát, kiểm soát và báo cáo việc sử dụng nước cũng chưa đồng bộ và thiếu hệ thống, khiến việc quản lý và lập kế hoạch sử dụng nước trên toàn quốc chưa thực sự hiệu quả.
Việc xây dựng hệ thống quản lý sử dụng nước hiệu quả theo tiêu chuẩn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí. Ảnh minh họa
Chính vì những lý do này, việc xây dựng và áp dụng một tiêu chuẩn quốc gia về hệ thống quản lý sử dụng nước hiệu quả như TCVN 14408:2025 là cần thiết. Tiêu chuẩn này sẽ tạo ra khung pháp lý và hướng dẫn vận hành đồng bộ, giúp các tổ chức và doanh nghiệp triển khai các biện pháp sử dụng nước thông minh, tối ưu hóa chi phí, bảo vệ môi trường và góp phần vào phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14408:2025 về Hệ thống quản lý sử dụng nước hiệu quả – Yêu cầu và hướng dẫn sử dụng” và áp dụng cho các tổ chức, doanh nghiệp thuộc cả khu vực công và tư, mong muốn thiết lập, triển khai, duy trì và cải tiến hệ thống quản lý sử dụng nước một cách có hệ thống nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên nước.
Cụ thể, các tổ chức cần xác định nhu cầu sử dụng nước, mức tổn thất, thải và tái sử dụng; thiết lập chỉ tiêu sử dụng nước và kế hoạch cải tiến theo chu kỳ; áp dụng các phương pháp kiểm soát như đo đếm chính xác, báo cáo định kỳ, kiểm soát tổn thất, tái sử dụng và thu hồi nước; xử lý và tái sử dụng nước thải, nước tái chế theo tiêu chuẩn và quy định môi trường; ghi nhận, phân tích dữ liệu sử dụng nước, đánh giá hiệu quả và cải tiến hệ thống. Tiêu chuẩn cũng cung cấp hướng dẫn chi tiết cho từng bước như phân tích bối cảnh tổ chức, lập chính sách sử dụng nước, xác định mục tiêu, lập kế hoạch hành động, vận hành và kiểm soát, đánh giá hiệu suất, xem xét của lãnh đạo và cải tiến liên tục, đảm bảo hệ thống sử dụng nước luôn phù hợp với điều kiện thay đổi của môi trường, quy định pháp lý và nhu cầu phát triển.
TCVN 14408:2025 giúp các tổ chức thiết lập, triển khai và duy trì một hệ thống quản lý nước hiệu quả. Mục tiêu chính của tiêu chuẩn là đạt được hiệu quả sử dụng nước thông qua phương pháp “giảm thiểu – thay thế – tái sử dụng”; Thiết lập, thực hiện và duy trì các quy trình sử dụng nước hiệu quả; Không ngừng cải tiến hiệu suất sử dụng nước. Ngoài ra tiêu chuẩn này còn hướng dẫn các tổ chức về việc theo dõi, đo lường, quản lý hồ sơ, báo cáo, thiết kế và mua sắm thiết bị, hệ thống, quy trình, cũng như đào tạo nhân sự – tất cả nhằm hỗ trợ quản lý nước một cách hiệu quả.
Việc áp dụng TCVN 14408:2025 mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Các tổ chức có thể giảm thiểu lượng nước sử dụng và tổn thất, từ đó giảm chi phí vận hành và sản xuất; nâng cao uy tín và hình ảnh về trách nhiệm môi trường; hỗ trợ tuân thủ các yêu cầu pháp lý liên quan đến tài nguyên nước và môi trường; thúc đẩy sử dụng bền vững nguồn nước, giảm áp lực lên nguồn cấp và hệ thống xử lý; đồng thời tạo nền tảng cho các giải pháp nâng cao như tái sử dụng nước, tiết kiệm nước và sản xuất tuần hoàn.
Việc ban hành và áp dụng tiêu chuẩn này mở ra cơ hội để các tổ chức, doanh nghiệp và cơ quan quản lý chuyển từ quản lý sử dụng nước mang tính phản ứng sang quản lý chủ động, hiệu quả và có hệ thống. Khi triển khai bài bản, tiêu chuẩn giúp giảm tổn thất nước, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu suất sử dụng, đồng thời góp phần vào phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao lợi thế cạnh tranh. Tổ chức nào áp dụng TCVN 14408:2025 không chỉ nắm bắt được yêu cầu quản lý nước hiện đại mà còn thể hiện tầm nhìn phát triển dài hạn, khai thác nguồn tài nguyên nước một cách hiệu quả và trách nhiệm, mở ra chìa khóa cho tăng trưởng bền vững trong thời đại mới.