Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh ngày càng gay gắt, chất lượng sản phẩm, hàng hóa là yếu tố quyết định khả năng tồn tại của doanh nghiệp và là thước đo niềm tin của người tiêu dùng đối với thương hiệu Việt.
Một sản phẩm đạt chất lượng cao không chỉ khẳng định uy tín của nhà sản xuất, mà còn góp phần nâng cao hình ảnh quốc gia, mở rộng thị trường xuất khẩu và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Chính vì vậy, việc bảo đảm và nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa đã trở thành yêu cầu cấp thiết, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cơ quan quản lý, doanh nghiệp và toàn xã hội.
Quản lý nhà nước về sản phẩm, hàng hóa đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và xã hội. (Ảnh minh họa)
Từ nhận thức đó, công tác quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa ngày càng được chú trọng. Mục đích trước hết là đảm bảo an toàn, bảo vệ người tiêu dùng và xã hội thông qua việc phòng ngừa rủi ro gây hại đến sức khỏe, môi trường; kiểm soát chặt chẽ chất lượng hàng hóa từ khâu sản xuất, lưu thông đến xuất nhập khẩu.
Song song đó, hoạt động quản lý chất lượng còn nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn, hệ thống quản lý tiên tiến như ISO, TQM…, đồng thời thúc đẩy đổi mới công nghệ và chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh.
Bên cạnh mục tiêu kinh tế - xã hội, công tác quản lý còn hướng tới tăng cường hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước thông qua việc xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và cơ sở dữ liệu quốc gia về chất lượng, bảo đảm nguyên tắc “một sản phẩm - một quy chuẩn, một cơ quan quản lý chính”.
Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa cũng là công cụ quan trọng giúp Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế và hội nhập toàn cầu, tuân thủ các hiệp định như WTO/TBT, CPTPP, EVFTA, RCEP, góp phần nâng cao tính minh bạch, tương thích và uy tín của hàng hóa Việt trên thị trường thế giới.
Đối tượng của quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa được xác định một cách toàn diện, bao quát cả sản phẩm, quy trình và chủ thể tham gia, bao gồm:
Sản phẩm, hàng hóa - Hàng hóa sản xuất trong nước; Hàng hóa nhập khẩu; Hàng hóa xuất khẩu theo quy định về tiêu chuẩn, chất lượng của nước nhập khẩu.
Quá trình, hoạt động liên quan - Thiết kế, sản xuất, lưu thông, bảo quản, sử dụng, tiêu hủy; Dịch vụ hỗ trợ liên quan đến chất lượng (thử nghiệm, chứng nhận, giám định).
Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động chất lượng - Doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu; Tổ chức thử nghiệm, chứng nhận, giám định, công nhận; Cơ quan quản lý nhà nước các cấp (Trung ương, địa phương).
Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa là động lực nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia. (Ảnh minh họa)
Trên cơ sở xác định rõ đối tượng quản lý, nội dung quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa được triển khai đồng bộ nhằm bảo đảm tính thống nhất, minh bạch và hiệu quả trong toàn bộ quá trình sản xuất, lưu thông và tiêu dùng.
Thứ nhất, Nhà nước thực hiện ban hành, tổ chức thực hiện và kiểm soát quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn, bảo đảm hệ thống TCVN và QCVN được thống nhất, cập nhật, tương thích với thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập và thương mại toàn cầu.
Thứ hai là công bố, đăng ký và đánh giá sự phù hợp, bao gồm các hoạt động công bố hợp chuẩn, hợp quy; chứng nhận, giám định và thử nghiệm chất lượng. Cùng với đó, việc áp dụng phương thức quản lý rủi ro trong đánh giá và kiểm soát chất lượng giúp phân loại mức độ tuân thủ của sản phẩm, giảm chi phí cho doanh nghiệp nhưng vẫn bảo đảm an toàn và chất lượng.
Thứ ba là tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát chất lượng hàng hóa, tập trung vào các khâu lưu thông trên thị trường và hàng hóa nhập khẩu, kết hợp hệ thống cảnh báo sớm và cơ chế xử lý nhanh đối với hàng hóa không phù hợp.
Thứ tư, Nhà nước chú trọng quản lý thông tin, truy xuất nguồn gốc và nhãn hàng hóa, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số thông qua nhãn điện tử, hộ chiếu số sản phẩm và cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc quốc gia.
Cuối cùng, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và giải quyết khiếu nại, tranh chấp được triển khai thường xuyên, góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng.
Các chuyên gia đánh giá, việc hoàn thiện thể chế, hiện đại hóa công cụ quản lý và tăng cường phối hợp giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp, tổ chức sẽ tạo nên một hệ thống quản lý chất lượng đồng bộ, minh bạch và hiệu quả. Qua đó, không chỉ góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững mà còn khẳng định vị thế của hàng hóa Việt Nam trên thị trường khu vực và thế giới.