Sản phẩm tăng giá có lừa dối người tiêu dùng?
Sản phẩm Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương (Công ty Sao Thái Dương, P.Vĩnh Hưng, Q.Hoàng Mai, TP.Hà Nội) có từ năm 2017, khi mà chưa có dịch COVID-19. Văn bản xác nhận công bố sản phẩm Kovir do Cục trưởng cục an toàn thực phẩm ký ngày 31/7/2017.
Theo lời quảng cáo thì sản phẩm có tác dụng nâng cao sức đề kháng tăng giá lên 1 triệu đồng/hộp
Tuy nhiên, khi dịch COVID -19 bùng phát, thì trên một số phương tiện thông tin đại chúng và trang mạng xã hội có đưa thông tin sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương có thể làm người tiêu dùng hiểu lầm sản phẩm trên có công dụng: Hiệu quả cao đối với các bệnh virus từ sau lần uống đầu tiên; hỗ trợ điều trị COVID-19.
Trước đó, Theo Công văn 5944 của Bộ Y tế ban hành ngày 24/7 đã gây xôn xao dư luận khi đưa rõ tên sản phẩm, nhà sản xuất 26 sản phẩm súc miệng, xịt khuẩn, phòng và hỗ trợ điều trị, nâng cao sức khỏe bệnh nhân COVID-19, như một hình thức "chỉ định thầu".
Công ty Sao Thái Dương thông báo giá bán sản phẩm Viên nang cứng Kovir 1 triệu đồng/hộp
Nhưng trên thực tế, có sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe trong danh mục này đã tăng giá lên 1 triệu đồng/hộp, trong khi giá trước đây là 100.000 - 250.000 đồng/hộp. Như sản phẩm viên nang cứng Kovir (thực phẩm bảo vệ sức khỏe) đã có thông báo giá 1 triệu đồng/hộp từ ngày 19/7.
Trước đó, ngày 20/9/2020, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế từng phát đi cảnh báo với thông tin quảng cáo sản phẩm này. Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), “một số phương tiện thông tin đại chúng và trang mạng xã hội có đưa thông tin sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Kovir có thể làm người tiêu dùng hiểu lầm sản phẩm trên có công dụng: hiệu quả cao đối với các bệnh virus từ sau lần uống đầu tiên, hỗ trợ điều trị COVID-19”.
Cục An toàn thực phẩm khẳng định, thông tin như vậy là không chính xác, không có loại thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe nào có công dụng dự phòng, điều trị hoặc hỗ trợ điều trị COVID -19.
Việc Kovir đột ngột tăng giá tiền triệu/hộp trùng hợp với thời điểm sản phẩm này được liệt kê vào danh sách thuốc cổ truyền phòng và hỗ trợ điều trị Covid-19 đã gây nhiều ý kiến trái chiều trong dư luận.
Đáng chú ý, nếu như ngày 26/7, trên website của Sao Thái Dương vẫn đăng bán, và có giải thích về nghi vấn tăng giá đối với sản phẩm Kovir thì chỉ sau đó một ngày (27/7), doanh nghiệp này đã gỡ bỏ sản phẩm Kovir và các bài viết liên quan.
Dù văn bản 5944/BYT-YDCT của Bộ Y tế đã bị huỷ nhanh chóng do vấp phải sự phản ứng dữ dội của dư luận nhưng Bộ Y tế và chính Công ty Sao Thái Dương vẫn cần phải trả lời những câu hỏi nêu trên.
Nhiều sản phẩm từng bị thu hồi
Trước đó, năm 2020, theo thông tin báo chí đăng tải thì Công ty Sao Thái Dương bị tố thổi phồng công dụng mỹ phẩm Serum dưỡng trắng đẹp da Valentine (Serum Valentine) như thuốc trị bệnh.
Theo đó, sản phẩm Serum Valentine được Sở Y tế Hà Nam ký, xác nhận là một mỹ phẩm. Tuy nhiên, trên trang Facebook chính thức của Sao Thái Dương, lại quảng cáo sản phẩm có công dụng kháng viêm trị mụn, trị nám tàn nhang, xóa nhăn, chống nhăn, tinh chất chống lão hóa.
Trong năm 2020, lùm xùm "Gel sát khuẩn dưỡng da Thái Dương" bị thu hồi phiếu tiếp nhận công bố tiêu chuẩn áp dụng trang thiết bị y tế thuộc loại A cũng khiến dư luận không khỏi chú ý.
Trước đó, sản phẩm này được Sở Y tế Hà Nam cấp số phiếu tiếp nhận lần lượt là: 200000043/PCBA-HNa; 200000045/PCBA-HNa. Đây là sản phẩm được sản xuất bởi Công ty Sao Thái Dương tại Hà Nam, có giá bán lẻ là 100.000 đồng/ chai 480ml và 60.000 đồng /hộp 6 lọ 20ml.
Được xếp vào nhóm trang thiết bị y tế thuộc loại A có nghĩa sản phẩm chỉ được sử dụng trong việc xử lý dụng cụ, trang thiết bị y tế nhưng trên vỏ hộp "Gel sát khuẩn dưỡng da Thái Dương" ghi công dụng và cách dùng như sau: "Diệt vi khuẩn, vi nấm, virus, sát khuẩn tay thông thường và sát khuẩn tay phẫu thuật; Lấy khoảng 2ml gel vào lòng bàn tay, xoa đều lòng bàn tay, kẽ ngón tay, đầu ngón tay và lưng bàn tay đến cổ tay trong vòng 30 giây để phát huy hiệu quả sát khuẩn tối đa. Để khô tự nhiên, không rửa lại với nước sau khi sử dụng".
Trong khi, nhóm các sản phẩm chế phẩm diệt khuẩn tay không dùng nước dùng trong gia dụng được quy định tại danh mục ban hành kèm theo Thông tư số 09/2018/TT-BYT ngày 27/4/2018 của Bộ Y tế và được quản lý theo quy định tại Nghị định 91/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016 của Chính phủ. Theo đó, các sản phẩm này được xếp vào nhóm hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng dùng trong trong lĩnh vực gia dụng và y tế. Đối chiếu theo danh mục này, "Gel sát khuẩn dưỡng da Thái Dương" lẽ ra phải thuộc mã hàng hóa số 3808.94.90.
Trước đó năm 2014, một sản phẩm khác của Sao Thái Dương là thực phẩm chức năng Rockmen đã bị Cục An toàn thực phẩm ban hành quyết định thu hồi toàn quốc. Lý do, vi phạm quy định về ghi nhãn sản phẩm.
Rượu Rockmen được quảng cáo mập mờ gây hoang mang người tiêu dùng
Theo đại diện Cục An toàn thực phẩm, việc vi phạm quy định thể hiện ở chỗ: 2 sản phẩm thực phẩm chức năng Rockmen (1 loại 33 độ rượu và một loại 12 độ ngâm dược liệu) của Sao Thái Dương đã được Cục An toàn thực phẩm cấp giấy xác nhận công bố, quảng bá là thực phẩm chức năng nhưng Công ty này lại tiếp thị thêm sản phẩm rượu mạnh tương tự ra thị trường.
Trúng thầu các dự án lớn theo chỉ định thầu nhưng không qua mạng?
Theo thông tin phản ánh và tài liệu PV có được thì chỉ từ đầu năm 2021 đến nay, Công ty Sao Thái Dương đã trúng liên tiếp 5 gói thầu tại nhiều bệnh viện, trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh với giá trị nhiều tỷ đồng. Đáng chú ý, hầu hết các gói thầu đơn vị này trúng là chỉ định thầu hoặc mua sắm trực tiếp theo hợp đồng, không qua mạng.
Trụ sở Công ty Sao Thái Dương
Cụ thể, ngày 20/5/2021, ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai ký Quyết định số 173 về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu đối với gói 1: Mua hóa chất xét nghiệm Covid-19 thuộc dự án Hóa chất xét nghiệp Covid-19 phục vụ nhu cầu chuyên môn bằng nguồn thu dịch vụ khám chữa bệnh, với tổng giá trị hơn 14 tỷ đồng.
Trong đó, Công ty Sao Thái Dương trúng gói "Hóa chất xét nghiệm Covid-19" tại Bệnh viện Bạch Mai với giá hơn 5,4 tỷ đồng. Cùng với đó, Công ty thiết bị y tế Phương Đông cũng trúng gói thầu tương tự với giá hơn 9 tỷ đồng.
Tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, ngày 25/6, Liên danh Công ty Thái Dương, Công ty cổ phần Y tế Đức Minh, Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á, Công ty TNHH Thiết bị Y tế Phương Đông trúng gói "Hóa chất xét nghiệm sàng lọc Covid-19" với tổng giá trị hơn 25,1 tỷ đồng. Ông Đào Thiện Tiến, Giám đốc Bệnh viện Hà Đông là người ký quyết định phê duyệt lựa chọn nhà thầu gói thầu: "Hóa chất xét nghiệm sàng lọc Covid-19".
Ngày 4/3, Công ty Sao Thái Dương cũng trúng gói thầu số 2 "Hóa chất xét nghiệm Sars-Cov-2" với giá 2,4 tỷ đồng. Gói thầu do ông Nguyễn Văn Thường, Giám đốc Bệnh viện Đức Giang phê duyệt theo hình thức lựa chọn nhà thầu.
Ngoài 3 bệnh viện trên, ngày 23/6, bà Ngô Thị Xuân, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Ninh ký quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu "Mua sắm 10.000 test sinh phẩm Realtime RT-PCR" của nhà thầu Sao Thái Dương. Gói thầu này có giá 3 tỷ đồng theo hình thức lựa chọn nhà thầu, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước.
Thành lập từ năm 2002 bởi dược sĩ Nguyễn Hữu Thắng và thạc sĩ, dược sĩ Nguyễn Thị Hương Liên, Công ty Sao Thái Dương được biết đến là đơn vị sản xuất và phân phối nhiều thương hiệu quen thuộc về thuốc (tuần hoàn não Thái Dương, viên nang Kovir, viên nang Tây Thi...), thực phẩm bảo vệ sức khỏe (viên uống Rocket, viên xương khớp Cây đa...) và mỹ phầm dược liệu (sữa tắm Tây Thi, dầu gội đầu Thái Dương...).
Tính đến cuối năm 2020, tổng tài sản của Sao Thái Dương đã tăng 7,5% so với cuối năm trước lên mức 702 tỷ đồng. So với thời điểm cuối năm 2016, quy mô của doanh nghiệp này đã tăng gấp 2,5 lần trong khi vốn chủ sở hữu cũng tăng hơn 30% (chủ yếu trong năm 2017).
Có thể thấy, khả năng sinh lời của Sao Thái Dương đang không tương xứng với quy mô doanh nghiệp này. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) đều ở mức thấp và đang có dấu hiệu bị co lại. Kết quả này chủ yếu do lợi nhuận của doanh nghiệp không theo kịp tốc độ tăng trưởng của quy mô doanh nghiệp.