Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, cùng với sức ép gia tăng đối với nguồn lợi thủy sản, ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc theo hướng bền vững, hiện đại và thân thiện với môi trường. Phát triển thủy sản theo hướng “xanh” không chỉ là xu thế tất yếu trên thế giới mà còn là điều kiện tiên quyết để bảo đảm sinh kế lâu dài cho người dân, bảo vệ hệ sinh thái và tăng sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Phát biểu tại “Hội nghị về bảo vệ môi trường trong các hoạt động thủy sản năm 2025”, sáng ngày 26/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định phát triển thủy sản bền vững, có trách nhiệm và thân thiện với môi trường là xu hướng tất yếu trong quá trình đưa ngành thủy sản Việt Nam hội nhập quốc tế. Đồng thời, phù hợp với các cam kết của Việt Nam trong việc giải quyết những thách thức nghiêm trọng toàn cầu về biến đổi khí hậu, môi trường và sự suy giảm của các hệ sinh thái tự nhiên, hướng đến mục tiêu phát triển “xanh”.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến
Việc tăng cường kiểm soát chất thải, đổi mới công nghệ, chuyển đổi số,… cùng với huy động sự tham gia của toàn xã hội sẽ tạo nền tảng quan trọng để hình thành các sản phẩm thủy sản Việt Nam chất lượng, giá trị cao với chi phí hợp lý, vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa không gây tổn hại đến môi trường và hệ sinh thái tự nhiên.
Theo Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Canada tại Việt Nam- ông Jim Nickel, chăm sóc đại dương cũng chính là chăm sóc tương lai của chúng ta. Một đại dương khỏe mạnh là nền tảng cho sinh kế vững mạnh và một nền kinh tế biển xanh bền vững, đảm bảo cho các thế hệ tương lai được thừa hưởng hệ sinh thái biển phong phú và các cộng đồng ven biển thịnh vượng.
"Canada tự hào sát cánh cùng Việt Nam trong việc bảo vệ biển và hỗ trợ các cộng đồng phụ thuộc vào biển”- Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Canada tại Việt Nam khẳng định.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh rằng: “Đầu tư vào một nền kinh tế biển bền vững không chỉ là điều đúng đắn mà còn là một chiến lược kinh tế thông minh” Bà Ramla cũng khẳng định “UNDP cam kết hỗ trợ Việt Nam bảo vệ hệ sinh thái biển, tăng cường quản trị và đảm bảo sinh kế bền vững cho hàng triệu người phụ thuộc vào lĩnh vực quan trọng này”.
Theo đại diện Cục Thủy sản và Kiểm ngư, sau 3 năm triển khai, nhiều mô hình địa phương đã chứng minh cách tiếp cận sáng tạo trong kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ môi trường, giảm thiểu chất thải trong ngành thủy sản. Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã đồng hành tổ chức các hội thảo về thúc đẩy kinh tế tuần hoàn: mô hình kinh tế tuần hoàn, lộ trình giảm phát thải trong sản xuất thủy sản; công nghệ xử lý chất thải, phế phụ phẩm thủy sản, tiết kiệm năng lượng; kế hoạch hợp tác công tư.
Chung tay xây dựng ngành thủy sản xanh và có trách nhiệm
Mục tiêu hướng đến nhằm thúc đẩy hợp tác công tư - kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải trong chế biến thủy sản, bảo vệ môi trường trong chế biến thủy sản, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong chuỗi sản xuất từ nuôi trồng đến chế biến thủy sản.
Để hướng tới mục tiêu “xanh”, cần có sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thông qua hoàn thiện chính sách, hỗ trợ tín dụng xanh, đẩy mạnh quy hoạch vùng nuôi, xây dựng cơ sở hạ tầng và tăng cường kiểm soát chất lượng. Doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, đầu tư công nghệ, minh bạch chuỗi giá trị và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Trong khi đó, nông ngư dân cần được đào tạo kỹ thuật mới, giảm phụ thuộc vào phương thức sản xuất truyền thống gây tác động lớn đến môi trường.
“Hội nghị về bảo vệ môi trường trong các hoạt động thủy sản năm 2025” là một hoạt động quan trọng trong khuôn khổ Dự án “Cộng đồng ven biển thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu” (VN-CSCC) do Chính phủ Canada tài trợ thông qua Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) giai đoạn 2024–2030.
Dự án hướng tới cải thiện khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu của các cộng đồng ven biển dễ bị tổn thương thông qua tăng cường năng lực lập kế hoạch thông tin khí hậu có lồng ghép giới, hỗ trợ các giải pháp thích ứng dựa vào thiên nhiên, phục hồi và bảo tồn rừng ngập mặn, làm giàu đa dạng sinh học biển và ven biển.
Dự án cũng góp phần giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa trong hoạt động thủy sản và thúc đẩy quản trị môi trường dựa vào cộng đồng.
Những kết quả này đóng góp trực tiếp vào mục tiêu của Đề án bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản giai đoạn 2021 – 2030; Kế hoạch quản lý rác thải nhựa đại dương ngành thủy sản giai đoạn 2021-2030 tại các tỉnh/thành phố, hoạt động giám sát rác thải nhựa tại các khu bảo tồn biển.
Đồng thời, hỗ trợ Việt Nam tiến gần hơn tới các cam kết quốc tế về bảo vệ đa dạng sinh học, duy trì các hệ sinh thái tự nhiên, phát triển thủy sản bền vững, cải thiện sinh kế cho cộng đồng ven biển và nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.
Phát triển thủy sản bền vững không phải là mục tiêu của riêng một ngành mà là nhiệm vụ liên quan đến phát triển kinh tế, bảo vệ tài nguyên và nâng cao chất lượng sống của toàn cộng đồng. Khi các mô hình sản xuất xanh được nhân rộng, khi ý thức bảo vệ môi trường được lan tỏa, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể hướng tới tương lai tăng trưởng cao – chất lượng cao – giá trị cao, trở thành thương hiệu xanh trên bản đồ thủy sản thế giới.