10 sự kiện quốc tế 2017 nổi bật nhất

1. Tỷ phủ Trump trở thành tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ

Việc tỷ phủ Donald Trump chính thức trở thành tổng thống thứ 45 của nước Hoa Kỳ và đưa ra chính sách “Hoa Kỳ trên hết” (First American) đã trở thành sự kiện thu hút sự quan tâm hàng đầu thế giới trong những ngày đầu năm 2017. Theo AFP, những quyết sách của ông đi ngược lại với người tiền nhiệm Barack Obama, sau đó là một loạt quyết định như việc Hoa Kỳ tuyên bố rút khỏi Hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu, rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định về di trú quốc tế và rút khỏi tổ chức UNESCO đã thu hút sự quan tâm của dư luận quốc tế.

2. Hội nghị Thượng đỉnh APEC Danang 2017 - Việt Nam tăng uy tín

Đối với Việt Nam, tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh APEC Đà Nẵng từ 6-11/11/2017 là sự kiện vô cùng quan trọng. Đây là khi một nước tương đối nhỏ trên thế giới lại là sân khấu trung lập cho các ông lớn - và đồng thời cũng thúc đẩy nghị trình riêng cho mình. Hội nghị cho Việt Nam cơ hội tái khẳng định chính sách ngoại giao đa phương - tức là đồng thời thúc đẩy quan hệ với nhiều nước quan trọng. Cùng lúc, APEC cho Việt Nam một diễn đàn để quảng bá nghị trình giải phóng thương mại, dựa vào việc bảo đảm phát triển kinh tế mang tính sáng tạo, bền vững. Điều này sẽ giúp đem lại lợi ích chính trị, kinh tế, ngoại giao đáng kể cho đất nước.

Tổ chức thành công APEC, Việt Nam có thể chứng tỏ cho cộng đồng toàn cầu biết rằng nước này đã thành công về ngoại giao; chứng tỏ Việt Nam là bạn, đối tác đáng tin cậy của quốc tế. Và kết quả tích cực đã đến: 11 nước còn lại đã ký Hiệp ước mới mang tên Hợp tác toàn diện và Cấp tiến xuyên Thái Bình Dương (Comprehensive and Progressive Trans-Pacific Partnership - CPTPP). Tất cả những lợi ích này phù hợp với mục tiêu của Việt Nam nhằm duy trì hòa bình, ổn định để giúp phát triển kinh tế đất nước đang khởi sắc so với vùng Đông Nam Á và thế giới.

3. Tổng thống Pháp Macron trẻ tuổi nhất

Sự kiện ông Emmanuel Macron trở thành tổng thống trẻ tuổi nhất trong lịch sử Pháp gây sốc cho cả thế giới. Một số nguyên thủ quốc gia trên thế giới như hai thủ tướng Anh, Đức, tổng thống Hoa Kỳ… gửi lời chúc mừng. Báo chí đưa tin ngày 8/5, cả Paris như nổ tung vì hàng trăm ngàn ủng hộ viên của ông Macron hò reo, nhảy múa ăn mừng. Các nước EU thở phào nhẹ nhõm rằng Pháp không phải là quân cờ domino tiếp theo bị đổ sau cuộc bỏ phiếu Brexit của Anh và sau thắng lợi của ông Trump trong kỳ bầu cử Hoa Kỳ.

Sau khi có kết quả, đồng euro lại tăng giá cao. Trong phiên giao dịch đầu ngày tại các thị trường Á châu, đạt mức 1 euro ăn 1,1023 USD, là mức cao nhất kể từ tháng 11 tới nay. Dù đã từng ủng hộ bà Le Pen, ông Trump cũng đã vừa chúc mừng ông Macron (viết trên Twitter). Thiên hạ chờ xem ông Macron sẽ làm gì trong năm 2018 để đưa nước Pháp tiến lên.

4. Vô số thảm họa tự nhiên

Theo báo chí, năm 2017 cũng đã chứng kiến vô số thảm họa tự nhiên, bao gồm các cơn bão có sức tàn phá kỷ lục, các vụ động đất gây thiệt hại lớn về người và vật chất và cháy rừng nghiêm trọng tại Iran, Iraq, Hoa Kỳ, Philippines, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ... Năm 2017 cũng là 1 trong 3 năm nóng kỷ lục. Đây đều là hậu quả của tình trạng biến đổi khí hậu.

Thực trạng này đòi hỏi cộng đồng quốc tế cần nỗ lực hơn nữa trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, tuy nhiên Hoa Kỳ đã đi ngược xu thế khi tuyên bố rút khỏi Hiệp định Paris - một thỏa thuận mang tính lịch sử về chống biến đổi khí hậu. Dự báo năm 2018, thảm họa thiên tai vẫn còn hoành hành khắp nơi trên thế giới.

5. Cựu Thủ tướng Thái Yingluck bị tuyên án 5 năm tù

Ngày 27/9, Tòa Tối cao Thái Lan tuyên án vắng mặt 5 năm tù cựu Thủ tướng Yingluck Shinawatra trong vụ án liên quan đến chương trình trợ giá gạo thời đương nhiệm. Bà Yingluck, người bị quân đội lật đổ năm 2014, đã trốn ra nước ngoài hồi tháng trước vì lo sợ chính phủ quân đội sẽ muốn bản án khắc nghiệt cho bà. Chương trình trợ giá gạo tốn kém đã giúp đưa bà lên nắm quyền trong một cuộc bầu cử năm 2011. Theo Reuters, bà Yingluck khẳng định mình vô tội và cáo buộc bị chính quyền quân sự bức hại chính trị.

Cuộc xung đột giữa tầng lớp ưu tú truyền thống của Thái Lan, gồm quân đội và giới thượng lưu ở Bangkok với gia đình Shinawatra, gồm anh bà Yingluck, cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, người bị lật đổ năm 2006, là tâm điểm của chính trường Thái Lan hơn 10 năm qua. Gia đình Shinawatra nhận được sự ủng hộ to lớn từ những cử tri nông thôn, những người giúp họ giành chiến thắng trong các cuộc tổng tuyển cử kể từ năm 2001, nhưng đối thủ cáo buộc họ tham nhũng và gia đình trị. Hiện nay có tin bà Yingluck đang xin tị nạn chính trị tại Vương quốc Anh.

6. Vương quốc Anh khởi động Brexit

Tại châu Âu, việc Anh khởi động tiến trình rời khỏi Liên minh châu Âu (EU - Brexit) vào tháng 3/2017, 9 tháng sau khi đa số cử tri Anh bỏ phiếu ủng hộ đưa Anh rời khỏi liên minh này, là một cú sốc cực lớn không chỉ đối với người Anh, mà còn cho cả EU lẫn toàn châu Âu. Thời kỳ hậu Brexit là vô số rắc rối nảy sinh, từ đồng euro, đồng bảng (pound), công dân Anh hiện sinh sống tại EU, Hiệp ước Shengen đi lại tự do không cần visa giữa những nước trong EU…

Mọi gánh nặng đều đổ dồn lên vai nữ Thủ tướng Theresa May và chính phủ của bà, sau tổng tuyển cử mà đảng Bảo thủ đương quyền chiến thắng sít sao để thành lập một nội các liên minh lỏng lẻo. Dự báo 2018 là năm khó khăn cho bà, liệu bà có vượt qua mọi thách thức để tiến trình Brexit diễn ra không gây nhiều sóng gió?

7. Khủng bố IS sắp tàn?

Liên quan đến vấn đề chống khủng bố, việc IS bị đánh bật ra khỏi Iraq và Syria sau một loạt chiến dịch kéo dài đến tháng 12/2017 đã đánh dấu thắng lợi của cộng đồng quốc tế nói chung, và chính phủ Iraq nói riêng trong cuộc chiến chống khủng bố. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo các cuộc tấn công khủng bố vẫn là mối đe dọa thường trực đối với toàn thế giới.

Điều dự báo đó đúng. Vì sau khi thất thủ tại Iraq, vùng biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, IS kéo tàn quân tràn qua châu Á, nơi chúng cũng đã có căn cứ và hậu thuẫn tại Philippines, Indonesia, Malaysia… Trong năm 2018, IS cũng sẽ tiếp tục tổ chức những vụ tấn công khủng bố vào những nước mà chúng cho là kẻ thù.

8. Catalonia của Tây Ban Nha đòi quyền tự trị

Khu vực tự trị Catalonia của Tây Ban Nha tiến hành trưng cầu ý dân về độc lập vào tháng 10/2017 và sau đó đơn phương tuyên bố độc lập, bất chấp hành động này được coi là vi phạm Hiến pháp Tây Ban Nha. Ngày 12/11, Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy đến TP.Barcelona, thủ phủ của vùng Catalonia, ngay sau khi diễn ra cuộc biểu tình lớn kêu gọi trả tự do 8 quan chức thân cận với cựu Thủ hiến Carles Puigdemont đã bị bắt trước đây. Tình hình Catalonia vẫn bất ổn sau khi ông Puigdemont trốn sang Bỉ và chính phủ Madrid đã phát lệnh truy nã.

Vào trung tuần tháng 12/2017, kết quả bầu cử cho thấy phe đòi Catalonia độc lập chiến thắng. Chắc chắn tình hình Catalonia vẫn sẽ còn căng thẳng trong năm 2018 sau khi phe ủng hộ ly khai lập cơ quan lập pháp và bầu tân thủ hiến.

9. Các vụ cáo buộc tình dục tại kinh đô điện ảnh Hollywood

Các vụ lùm xùm tình dục của ông trùm ngành điện ảnh Hollywood Harvey Weinstein đã bị phanh phui. Hàng trăm người đã diễu hành tại trung tâm Hollywood ngày 12/11 để hỗ trợ những nạn nhân bị quấy rối tình dục. Theo báo chí, những người tham gia cuộc diễu hành #MeToo (Tôi cũng vậy) cho biết nhiều đàn ông và phụ nữ bị những người có quyền trong ngành công nghiệp giải trí lạm dụng.

Sau Weinstein, phải kể đến vụ năm phụ nữ tố nam diễn viên hài từng thắng giải Emmy Louis C.K. trên tờ The New York Times ngày 9/11. Louis đã thừa nhận hành vi sai trái và xin lỗi vì những hành động của mình. Đầu tháng 11 này, nam diễn viên Kevin Spacey đã xin lỗi nam diễn viên Anthony Rapp vì cố dụ dỗ Rapp vào năm 1986 khi Rapp mới 14 tuổi. Tám nhân viên của chương trình truyền hình Netflix House of Cards cũng cáo buộc ngôi sao của chương trình về hành vi tình dục sai trái… Dự báo tình trạng quấy rối tình dục tại Hollywood trong năm 2018 vẫn chưa chấm dứt.

10. Điểm nóng Trung Đông

Trung Đông nổi lên trở thành điểm nóng với một loạt sự kiện như Saudi Arabia và các đồng minh Arab cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar. Đây là cuộc khủng hoảng ngoại giao lớn nhất ở vùng Vịnh trong nhiều năm qua, khi các nước Trung Đông cáo buộc Doha hỗ trợ “những phần tử khủng bố”, trong đó có IS và có mối quan hệ quá thân thiết với Iran - đối thủ của Saudi Arabia tại khu vực này.

Thêm vào đó là tình hình chính trị bất ổn ở Liban sau khi Thủ tướng nước này Saad Hariri từ chức hôm 4/11 và tình hình chính trị rối ren tại Yemen, trong đó chính quyền Riyadh cáo buộc các tay súng Houthi tiếp nhận sự tài trợ của Iran và lực lượng Hezbollah ở Liban. Trong suốt năm 2017, phiến quân Houthi vẫn thường nã tên lửa qua Saudi Arabia gây nhiều thiệt hại về người và của. Tình hình Trung Đông càng nóng hơn (và sẽ căng thẳng vào năm 2018) khi Tổng thống Trump tuyên bố dời Sứ quán Hoa Kỳ tại Tel Aviv về Jerusalem - vùng đất mà Palestine tuyên bố là thủ đô. Có trên 10 nước cũng sẽ theo Hoa Kỳ dời sứ quán về Jerusalem.

 Lê Miên Tường