Việt Nam có một loại 'siêu sinh vật' có thể giúp vượt ‘cơn bão hủy diệt’ do biến đổi khí hậu, mọc dại đầy ao hồ với khả năng hấp thụ CO2 gấp 8 lần cây xanh

Tại hội thảo “Bèo hoa dâu: Tiềm năng và thách thức trong sản xuất nông nghiệp bền vững” diễn ra sáng 8/8, TS. Phạm Gia Minh từ Trung tâm Bèo hoa dâu Việt Nam - Azovi cho biết, bèo hoa dâu đang được ứng dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Hà Lan... Loại thực vật này không chỉ hỗ trợ trong trồng trọt và chăn nuôi mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính và sản xuất dược phẩm.

Bèo hoa dâu nổi bật với khả năng hấp thụ CO2 gấp 8 lần so với cây xanh thông thường, đồng thời giảm phát thải CH4 từ ruộng lúa từ 20-40%. Do đó, việc ứng dụng bèo hoa dâu có thể mở ra hướng hợp tác tiềm năng với các quỹ tài trợ chống biến đổi khí hậu, phát triển nông nghiệp tuần hoàn và nông nghiệp hữu cơ, TS. Minh nhận định.

Trên thế giới, nhiều nhà khoa học phương Tây đã coi bèo hoa dâu là "siêu sinh vật" có khả năng giúp chúng ta đối phó với những hậu quả nghiêm trọng của biến đổi khí hậu.

Tại Việt Nam, bèo hoa dâu từng là loài thực vật quen thuộc với nông dân nhờ khả năng sinh trưởng nhanh chóng. Tuy nhiên, ít ai nhận ra giá trị lớn mà loài cây nhỏ bé này mang lại cho ngành nông nghiệp. Chính vì vậy, trong những năm gần đây, bèo hoa dâu đã dần vắng bóng trên các cánh đồng và thửa ruộng.

Phó Giám đốc HTX Vân Hội Xanh (Tam Dương, Vĩnh Phúc), ông Nguyễn Khắc Hoàng, cho biết trong sản xuất nông nghiệp, cây bèo hoa dâu không chỉ không cạnh tranh về không gian và dinh dưỡng với cây trồng chính mà còn có chi phí đầu tư thấp. Đặc biệt, với khả năng sinh khối mạnh mẽ, chỉ trong vòng 2-3 ngày, số tiền đầu tư có thể tăng gấp đôi. Bèo hoa dâu cũng là nguyên liệu hữu cơ giá rẻ, phù hợp cho cả ngành trồng trọt và chăn nuôi.

Không chỉ dừng lại ở đó, khi đưa bèo hoa dâu vào canh tác lúa, chúng ta có thể tạo ra dòng sản phẩm phát thải thấp với số lượng lớn, mở ra cơ hội giao dịch tín chỉ carbon từ những vùng sản xuất. Theo ông Hoàng, mỗi hecta lúa có thể thu được tới 20 tín chỉ carbon.

Tuy nhiên, quá trình phát triển và nhân rộng cây bèo hoa dâu vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Điển hình là việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học khiến bèo dâu bị tàn lụi, khó nhân rộng. Ngoài ra, cần đảm bảo số lượng, chất lượng và kịp thời về mùa vụ của bèo dâu giống, cũng như ứng dụng cơ giới hóa và tự động hóa trong canh tác. Việc xây dựng các định mức cho trồng trọt và chăn nuôi có sử dụng bèo hoa dâu cũng là một yếu tố cần được xem xét, theo TS. Phạm Gia Minh.

Đại diện Sở NN-PTNT Bắc Kạn cũng bổ sung rằng, nước ta hiện chưa đo lường được lượng giảm phát thải khí nhà kính khi ruộng lúa có bèo hoa dâu. Việc quản lý ốc bươu vàng – loài gây hại cho bèo hoa dâu – cũng đang gặp khó khăn do chưa có thuốc sinh học hoặc thảo mộc đặc trị.

Các chuyên gia và cơ quan chức năng nhấn mạnh cần sớm có chính sách phân loại bèo hoa dâu thuộc nhóm phân bón hay cây trồng. Đồng thời, cần xác định vùng phát triển phù hợp, bởi loài cây này chỉ sinh trưởng tốt trong điều kiện nhiệt độ từ 20-30 độ C.

Cần thiết lập một chương trình khảo sát quy mô phù hợp để đánh giá tính khả thi của các phương án trong điều kiện thực tế của chúng ta. Ví dụ, cần xem xét ảnh hưởng của cây bèo hoa dâu đến độ phì nhiêu của đất, vai trò trong việc cải tạo đất, năng suất cây trồng, khả năng giảm phát thải khí CH4, hấp thụ carbon, và cung cấp dinh dưỡng cho gia súc.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ông Lê Minh Hoan, nhận định rằng dù cây bèo hoa dâu có kích thước nhỏ bé, nhưng giá trị mà nó mang lại cho nhân loại lại vô cùng to lớn. Ông nhấn mạnh rằng câu chuyện về cây bèo hoa dâu có thể khơi dậy một tư duy mới, giúp chúng ta tối đa hóa giá trị của các tài nguyên xung quanh, hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp có trách nhiệm, hòa hợp với thiên nhiên, giảm phát thải và phát triển bền vững.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, theo Bộ trưởng Hoan, cần phải có sự cộng hưởng sức mạnh từ nhiều phía. Với những kinh nghiệm, thành tựu đã đúc rút qua nhiều thế hệ và các mô hình thực tế, các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà khoa học cần tiếp cận theo chiều sâu để có cơ sở vững chắc chỉ rõ tại sao phải đầu tư phục hưng bèo hoa dâu và xây dựng định mức kinh tế, kỹ thuật.