Động lực then chốt để nâng cao chất lượng tăng trưởng

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước những thách thức chưa từng có, từ đầu ra cho sản phẩm đến sự thiếu hụt nhân lực trẻ. Trước thực tế đó, Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 12/5/2022 của Chính phủ ra đời như một cú hích chiến lược, mở ra con đường mới cho ngành nông nghiệp – con đường hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ cao và phát triển bền vững.

PGS.TS Ngô Trí Long 

Vừa qua, tại Diễn đàn trực tuyến với chủ đề: "Nghị quyết 68 - Kiến tạo kỷ nguyên vàng cho doanh nghiệp nông nghiệp", chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long chia sẻ, Nghị quyết 68/NQ-CP là một bước đột phá quan trọng về mặt tư duy phát triển, thể hiện sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của Chính phủ trong việc thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Ông cho rằng, đây sẽ là một trong những động lực then chốt để nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Dẫn chứng từ kinh nghiệm quốc tế, ông Long khẳng định khu vực tư nhân luôn giữ vai trò trụ cột trong các nền kinh tế thành công, bởi chính từ khu vực này đã hình thành nên lớp doanh nhân năng động, sáng tạo, có khả năng thích ứng và vươn ra thị trường toàn cầu.

“Nếu được triển khai quyết liệt và đồng bộ, Nghị quyết 68 sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ với 5 tác động chiến lược: Thứ nhất, thúc đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng hiệu quả và bền vững. Thứ hai, gia tăng giá trị sản phẩm thông qua đổi mới công nghệ và mô hình sản xuất. Thứ ba, tạo nền tảng để phát triển các ngành mũi nhọn có năng lực cạnh tranh quốc tế. Thứ tư, thúc đẩy dịch chuyển nguồn lực sang những lĩnh vực có năng suất lao động cao hơn. Thứ năm, góp phần thực hiện mục tiêu chuyển đổi xanh.”, vị chuyên gia cho hay.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, Anh hùng lao động Phạm Thị Huân, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Ba Huân bày tỏ sự đồng tình và kỳ vọng lớn đối với Nghị quyết 68-NQ/TW. Với hơn 50 năm gắn bó cùng nông nghiệp, bà cho rằng đây là tín hiệu tích cực và kịp thời trong bối cảnh doanh nghiệp nông nghiệp đang đứng trước cả thách thức lẫn cơ hội. “Tôi tin rằng, nếu Nghị quyết này được triển khai quyết liệt, chúng ta sẽ sớm thấy những thay đổi rõ rệt. Kinh tế tư nhân sẽ có thêm động lực để mở rộng đầu tư, nâng cao quy mô và năng lực cạnh tranh”, bà nhấn mạnh.

Bà cũng thẳng thắn chỉ ra thực tế hiện nay nhiều tập đoàn nước ngoài đang đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam, kể cả trong lĩnh vực sản xuất tiêu dùng. Trong khi đó, doanh nghiệp tư nhân trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp vẫn đối mặt với muôn vàn khó khăn về vốn, thị trường và áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Theo bà Huân, Nghị quyết 68 là lời hiệu triệu đối với cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả, cần sự hành động khẩn trương, đồng bộ từ phía các cơ quan quản lý, cũng như nỗ lực chủ động chuyển mình từ chính các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp, nơi hội tụ nhiều tiềm năng nhưng cũng đang rất cần bệ đỡ chính sách để bứt phá.

Tháo gỡ điểm nghẽn

Theo ông Hồ Xuân Hùng, Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, việc hiện thực hóa Nghị quyết 68 không chỉ nằm ở tầm nhìn chiến lược, mà còn phụ thuộc vào khả năng tháo gỡ những điểm nghẽn cố hữu trong lĩnh vực nông nghiệp. 

Một trong những nút thắt lớn nhất hiện nay là vấn đề tích tụ, tập trung đất đai, điều kiện tiên quyết để hình thành nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn. Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp vẫn gặp nhiều trở ngại, nhất là trong bối cảnh nguồn nhân lực trẻ rút khỏi khu vực nông thôn, còn lực lượng khởi nghiệp nông nghiệp thì thiếu nền tảng và nguồn lực tiếp cận đổi mới sáng tạo.

Trong bức tranh ấy, vai trò của doanh nghiệp nông nghiệp trở nên đặc biệt quan trọng. Ông Hùng nhấn mạnh: “Lần đầu tiên chúng ta có một bộ tứ nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân, phát triển doanh nghiệp, đổi mới mô hình tăng trưởng và phát triển nông nghiệp - nông thôn. Đây là nền tảng chưa từng có để cộng đồng doanh nghiệp đồng hành tháo gỡ khó khăn cho ngành nông nghiệp”.

Ông cho rằng có hai trụ cột cần được triển khai đồng bộ. Thứ nhất là khơi thông thể chế từ cấp vĩ mô, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp chủ động đồng hành cùng khu vực hộ kinh tế - vốn đang chiếm đa số với khoảng 5 triệu hộ trên toàn quốc. Đây chính là lực lượng tiềm năng có thể phát triển thành các doanh nghiệp nông nghiệp quy mô nhỏ và vừa, nếu được hỗ trợ về pháp lý, vốn và thị trường. 

Thứ hai là phải đưa khoa học - công nghệ đến tận tay nông dân. Doanh nghiệp cần vào cuộc như người hướng dẫn, cầm tay chỉ việc, để bà con nông dân tiếp cận được với công nghệ mới một cách thực chất, hiệu quả.

Cùng chung quan điểm, chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Lân Hùng đánh giá cao vai trò “mở đường” của Nghị quyết 68 đối với quá trình chuyển đổi tư duy sản xuất của người nông dân. Theo ông, đây là một nghị quyết mang tính nền tảng, giúp nông dân mạnh dạn thay đổi mô hình sản xuất, từ đó nâng cao năng suất, chất lượng và thu nhập. 

“Chúng ta phải giúp bà con làm chủ tri thức, làm chủ công nghệ. Nếu không chuyển đổi, nông nghiệp sẽ mãi quanh quẩn với lúa, ngô, sắn. Nhưng khi bà con dám nghĩ lớn, dám chuyển sang trồng macca, hồ tiêu, nuôi hàu hay rong biển… thì mới có thể đạt mục tiêu thu nhập 100 triệu đồng/ha/năm”, ông Hùng nói.

Nghị quyết 68 tập trung vào đổi mới tư duy sản xuất nông nghiệp, chuyển từ “sản lượng” sang “giá trị”, từ “người nông dân” sang “người làm kinh tế nông nghiệp”. Đây là lần đầu tiên Chính phủ ban hành một nghị quyết riêng về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn – một bước ngoặt mang tính định hướng chiến lược dài hạn.

Theo đó, nhiều mô hình nông nghiệp thông minh đã được triển khai và nhân rộng: từ hệ thống canh tác chính xác sử dụng cảm biến IoT, nhà màng tự động, đến ứng dụng AI trong quản lý dịch bệnh cây trồng, vật nuôi. Một số địa phương như Lâm Đồng, Hậu Giang, Sơn La... đã bước đầu ghi nhận hiệu quả rõ nét khi năng suất, chất lượng nông sản tăng, chi phí lao động giảm, đồng thời sản phẩm dễ dàng tiếp cận thị trường xuất khẩu khó tính nhờ truy xuất nguồn gốc số.

Đáng chú ý, Nghị quyết 68 không chỉ chú trọng đến kỹ thuật, mà còn nhấn mạnh yếu tố “con người” – xây dựng đội ngũ cán bộ, kỹ sư nông nghiệp chất lượng cao, hỗ trợ khởi nghiệp nông nghiệp số cho giới trẻ nông thôn. Sự kết hợp giữa tri thức và công nghệ là chìa khóa then chốt để hình thành một nền nông nghiệp hiện đại.

Nghị quyết 68 không chỉ là một văn bản hành chính, mà là "bản tuyên ngôn" cho một cuộc cách mạng nông nghiệp kiểu mới – nơi tri thức, công nghệ và khát vọng vươn lên cùng hội tụ. Từ những cánh đồng lúa đến trang trại số hóa, từ bàn tay lam lũ đến trí tuệ số của người nông dân thế hệ mới, Việt Nam đang viết lại câu chuyện nông nghiệp bằng ngôn ngữ của đổi mới và sáng tạo. Khi tư duy sản xuất thay đổi, cả tương lai của ngành nông nghiệp cũng sẽ đổi thay – xanh hơn, thông minh hơn, bền vững hơn.