Tiến tới quốc gia không tiền mặt

Tận dụng cơ hội từ đại dịch

Hội thảo “Tiến tới quốc gia không tiền mặt” trong khuôn khổ Chương trình Ngày không tiền mặt do Báo Tuổi trẻ tổ chức được sự chỉ đạo nội dung của Ngân hàng nhà nước (NHNN) cuối tuần qua diễn ra trong bối cảnh khá đặc biệt khi cả nước đang thực hiện chiến lược “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh Covid-19” và Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 1813/QĐ-TTg với những mục tiêu, định hướng cụ thể để phát triển TTKDTM trong 5 năm tới.

“Ngày không tiền mặt” -16/6 - do báo Tuổi trẻ đề xuất - được bắt đầu từ năm 2019 - là ngày phương tiện TTKDTM được khuyến khích sử dụng khi mua sắm, giao dịch thanh toán và người tiêu dùng sẽ được hưởng chính sách ưu đãi từ các TCTD, trung gian thanh toán và các nhà bán lẻ, nhà cung cấp dịch vụ. 

Tại hội thảo, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã nhấn mạnh, bối cảnh tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0 và ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi nhu cầu, hành vi tiêu dùng của người dân có theo hướng từ giao dịch gặp mặt trực tiếp sang tương tác chủ yếu qua các kênh số đối với hầu hết các dịch vụ trong xã hội, từ các dịch vụ ngân hàng tài chính, thanh toán cho đến giải trí, giao hàng, gọi xe, lưu trú và ngay cả việc mua sắm, đi chợ hàng ngày,...

Trong bối cảnh đó, theo Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, ngành ngân hàng đã chủ động nghiên cứu, xây dựng quy định pháp lý tạo thuận lợi cho việc triển khai các dịch vụ thanh toán dựa trên ứng dụng công nghệ: Quy định hướng dẫn các ngân hàng mở tài khoản thanh toán thông qua xác thực khách hàng bằng phương thức điện tử (eKYC);Trình Chính phủ ký Quyết định thí điểm dùng tài khoản viễn thông để thanh toán cho các dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money); Ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật thanh toán (mã QR code, thẻ Chíp nội địa,..) tạo thuận lợi cho kết nối thanh toán liên thông, giảm chi phí chấp nhận thanh toán; Trình Chính phủ Nghị định thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP về TTKDTM với nhiều điểm mới nhằm tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý chắc chắn, đầy đủ, rõ ràng, qua đó tạo thuận lợi hơn nữa cho TTKDTM.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng

Bên cạnh đó, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán tích cực nghiên cứu, đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ, giải pháp kỹ thuật, tích hợp kết nối với các dịch vụ khác trong nền kinh tế thiết lập hệ sinh thái số và cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán an toàn, tiện ích, nâng cao trải nghiệm, sự hài lòng của khách hàng...

Nhiều phương thức thanh toán mới, hiện đại, tiết kiệm chi phí như thanh toán qua mã phản hồi nhanh -QR code, thanh toán phi tiếp xúc (contactless), xác thực thanh toán sinh trắc học, mã hóa thông tin thẻ (tokenization) đã được các ngân hàng, tổ chức trung gian thanh toán áp dụng, tích hợp vào trong sản phẩm, dịch vụ để nâng cao tiện ích, an toàn bảo mật, đem lại lợi ích lớn và giá trị thiết thực cho khách hàng.

Ở mức độ toàn ngành, cơ sở hạ tầng kỹ thuật thanh toán được chú trọng đầu tư, nâng cấp hoạt động thông suốt, an toàn đảm bảo sự kết nối liên thông giữa các ngân hàng, đáp ứng kịp thời nhu cầu thanh toán điện tử của người dân, DN trong nền kinh tế.

Đặc biệt, thời gian qua, trước ảnh hưởng của dịch COVID-19, bên cạnh các chính sách hỗ trợ người dân, DN như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ, ngành ngân hàng đã triển khai nhiều chính sách miễn, giảm phí dịch vụ thạnh toán hỗ trợ kịp thời cho người dân, DN (như: Giảm 50% phí Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng; Giảm 70-100% phí chuyển mạch, bù trừ điện tử; Miễn, giảm phí dịch vụ thanh toán dịch vụ công,..) với tổng số tiền giảm phí ngành ngân hàng năm 2021 khoảng 1.557 tỷ đồng (tính cả năm 2020 thì con số này khoảng trên 2.000 tỷ đồng); khoảng 80% giao dịch thanh toán cá nhân trên kênh điện tử đã được miễn phí.

95% ngân hàng đã, đang và dự tính xây dựng chiến lược chuyển đổi số

Ngoài ra, về chuyển đổi số ngân hàng, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết, 95% TCTD đã có, đang xây dựng hoặc dự tính sẽ xây dựng chiến lược chuyển đổi số. Hiện có khoảng 80 ngân hàng triển khai dịch vụ Internetbanking, 44 ngân hàng cung cấp dịch vụ Mobile Banking, 45 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, hơn 90 nghìn điểm thanh toán QR, gần 298 nghìn POS. 9 tháng đầu 2021 so với cùng kỳ 2020: Thanh toán Mobile tăng 76,2% về số lượng và 88,3% về giá trị; Thanh toán qua Internet tăng 51,2% về số lượng và 29,1% về giá trị.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng

Đặc biệt, vấn đề an ninh, an toàn trong thanh toán luôn được quan tâm; khách hàng được đặt là vị trí trung tâm ưu tiên trong việc quá trình cung ứng các sản phẩm, dịch vụ; đồng thời, quyền lợi hợp pháp luôn được đảm bảo. Công tác truyền thông, giáo dục tài chính được ngành Ngân hàng chú trọng với các chương trình như "Tiền khéo tiền khôn", "Tay hòm chìa khóa" và cuộc thi "Hiểu đúng về tiền"… qua đó góp phần nâng cao kiến thức, kỹ năng, giảm thiếu rủi ro cho người dân trong tiếp cận và sử  dụng dịch vụ tài chính, từ đó thúc đẩy TTKDTM và phát triển tài chính toàn diện.

Những nỗ lực đó đã được phản ánh qua số liệu tăng trưởng, cụ thể: thanh toán trên thiết bị di động tại Việt Nam tăng trưởng mạnh hàng năm (90% về số lượng và 150% về giá trị); nhiều ngân hàng đạt trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số.

Ghi nhận kết quả ngành ngân hàng đã đặt được, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái bày tỏ tin tưởng, với quyết tâm của Chính phủ, sự chủ động kịp thời của NHNN và các Bộ ngành, địa phương cùng như cơ quan truyền thông, TTKDTM nói chung và thanh toán số nói riêng tại Việt Nam sẽ tiếp tục đạt được sự gia tăng mạnh mẽ trong thời gian tới, góp phần xây dựng một xã hội số, minh bạch hơn, thuận tiện hơn và giảm thời gian, chi phí cũng như rủi ro cho người dân, DN…

5 giải pháp thúc đẩy thánh toán không dùng tiền mặt

Tại Hội thảo, lãnh đạo NHNN cho biết, trong thời gian tới, phát huy những kết quả đạt được NHNN sẽ tiếp tục tập trung thực hiện một số giải pháp nhằm thúc đẩy TTKDTM, cụ thể như:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, xây dựng cơ chế, chính sách tạo thuận lợi cho việc chuyển đổi số hoạt động ngân hàng, thúc đẩy TTKDTM trên cơ sở ứng dụng công nghệ, tạo thuận lợi cho người dân vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa tiếp cận được dịch vụ,.. trong đó trước mắt tập trung vào việc hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định về TTKDTM, Nghị định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng (Fintech Sandbox) và ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai.

 Thứ hai, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành cơ quan liên quan triển khai có hiệu quả Đề án phát triển TTKDTM tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025; thí điểm dùng tài khoản viễn thông để thanh toán cho các dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money); Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Thứ ba, tiếp tục hoàn thiện, nâng cấp hạ tầng thanh toán quốc gia, hạ tầng Hệ thống thanh toán bù trừ tự động phục vụ các giao dịch bán lẻ theo hướng cung ứng dịch vụ thanh toán trực tuyến, xử lý tức thời, hoạt động liên tục 24/7 cho mọi đối tượng và người dân.

Thứ tư, tăng cường công tác đảm bảo an ninh, an toàn trong thanh toán điện tử; triển khai hiệu quả các hệ thống thanh toán quan trọng và hoạt động các tổ chức cung ứng dịch vụ TGTT đảm bảo hoạt động đúng quy định, thông suốt, an toàn;

Thứ năm, tích cực phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về TTKDTM, giáo dục tài chính; tăng cường các biện pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp người tiêu dùng.

Định hướng công tác truyền thông-giáo dục tài chính

Bà Lê Thị Thúy Sen - Vụ trưởng Vụ Truyền thông (NHNN) cho biết một trong những mục tiêu quan trọng là: Nâng cao nhận thức của công chúng về tài chính – ngân hàng, TTKDTM, từ đó thay đổi hành vi, thói quen và phương thức sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, góp phần giảm thiểu chi phí xã hội, bảo vệ người sử dụng dịch vụ các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng…với công chúng mục tiêu là giới trẻ, phụ nữ, người nghèo, người già, hưu trí, công nhân và người dân ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, những đối tượng yếu thế trong xã hội. 

Nội dung truyền thông sẽ tiếp tục đề cập đến các tiện ích, giá trị, cách sử dụng các hình thức TTKDTM, đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật, giảm thiểu rủi ro cho người sử dụng dịch vụ thanh toán, vấn đề minh bạch về phí thanh toán…Hình thức truyền thông sẽ ngày càng sáng tạo, phong phú, đổi mới, hiện đại, ứng dụng công nghệ 4.0…