Thế giới truy tìm bệnh X bí ẩn

Bệnh nhân là nữ, ngồi lặng lẽ trên giường tại một bệnh viện ở Ingende - thị trấn nghèo của Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC). Bệnh có biểu hiện là các triệu chứng ban đầu của sốt xuất huyết.

Bệnh mới lây lan nhanh như virus SARS CoV-2

Nhân thân được giữ bí mật, cô chỉ có thể nói chuyện với người thân qua cửa sổ được ngăn bằng tấm nhựa trong. Con cái, gia đình của cô cũng đã được kiểm tra nhưng cho đến hôm 19/1 vẫn không có triệu chứng gì.

Đối với bệnh Ebola, ở đây đều có vaccine và cách chữa. Nhưng nếu nữ bệnh nhân này không mắc Ebola thì chuyện gì sẽ xảy ra? Vậy nên cô trở thành bệnh nhân số O của căn bệnh “X” – ca đầu tiên của một loại mầm bệnh mới có thể lây lan nhanh như virus SARS CoV-2, tỉ lệ chết lên tới 50-90% như Ebola.

Trong quá trình điều trị cho cô, đội ngũ y, bác sĩ trang bị khẩu trang, găng tay dán kín, quần yếm chống hiểm họa sinh học, kính bảo hộ, mũ trùm đầu và vai. Họ lo sợ cô có những triệu chứng như mắc Ebola nhưng trên thực tế không phải vậy. Nó có thể là một loại virus mới, vốn trước đây đã từng được biết đến, song kết quả xét nghiệm đều không thể giải thích triệu chứng sốt cao và tiêu chảy của cô.

Lãnh đạo dịch vụ y tế tại Ingende – tiến sĩ Christian Bompalanga, nói: “Các xét nghiệm liên quan đến Ebola đều âm tính. Chúng tôi sẽ phải tiến hành xét nghiệm thêm để xem chuyện gì đang diễn ra. Tại thời điểm này, cũng có một vài ca nghi nhiễm như Ebola ở DRC”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), "bệnh X" là tên gọi của một loại bệnh giả thuyết, một đợt bùng phát mà các khoa học gia lo ngại có thể dẫn đến một dịch bệnh hiểm nghèo trên toàn thế giới.  Bác sĩ Dadin Bonkole bày tỏ ý kiến: “Chúng ta chưa biết nguyên nhân gây ra Ebola, COVID-19, nên chúng ta phải đề phòng những căn bệnh mới”.

Truy tìm virus gây ra bệnh X bí ẩn tại DRC (Ảnh: Getty)

Theo Giáo sư Jean-Jacques Muyembe Tamfum - người đã giúp phát hiện ra virus Ebola vào năm 1976, nhân loại phải đối mặt với vô số loại virus mới có khả năng gây tử vong xuất hiện từ các khu rừng mưa nhiệt đới của châu Phi.

Lượng virus mới ngày càng tăng cao và sống bên cạnh con người

Kể từ khi bệnh dịch được phát hiện đầu tiên lây truyền từ động vật sang người, căn bệnh sốt vàng da được xác định vào năm 1901, các khoa học gia đã tìm thấy ít nhất 200 loại virus khác có thể gây bệnh cho người (hơn 3 loại/năm), có nguồn gốc từ động vật.

Phần lớn đó là do kết quả của sự tàn phá rừng và buôn bán động vật hoang dã. Khi môi trường sống tự nhiên của chúng biến mất, các loài động vật như chuột, dơi và côn trùng phải tìm nơi cư trú khác, đến sống bên cạnh con người và là vật trung gian truyền bệnh mới cho nhân loại.

Các đợt bùng phát dịch Ebola trong quá khứ cùng thời điểm với quá trình xâm lấn nghiêm trọng của con người vào rừng nhiệt đới: 25 trong số 27 ổ dịch Ebola từ năm 2001 - 2014 nằm dọc hệ sinh thái rừng nhiệt đới ở Trung và Tây Phi, bắt đầu ở những nơi đã từng bị phá rừng năm 1999.

Liên hiệp quốc đã từng lên tiếng cảnh báo nếu xu hướng gia tăng dân số và tình trạng phá rừng tiếp tục như hiện nay, khi đó, động vật và virus mà chúng mang theo sẽ tiếp xúc với con người, gây ra thảm họa lớn.

Để ngăn ngừa sự lây lan của các mầm bệnh mới, giới khoa học đã tạo ra các hệ thống cảnh báo sớm. Giáo sư Muyembe hiện điều hành Viện Nghiên cứu Y tế Congo (INRB) ở Kinshasa, tiền và y cụ tài trợ nhận từ Mỹ, Nhật Bản, EU, WHO và một số tổ chức quốc tế.  Được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (Centers for Disease Control and Prevention) hỗ trợ, các phòng thí nghiệm INRB là hệ thống cảnh báo sớm cho thế giới về những đợt bùng phát các dịch bệnh, trong đó có bệnh X bí ẩn.