Phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030

Tại Nghị quyết số 54/NQ-CP ngày 12/4/2022 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 (điểm d khoản 2 Mục II, Những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu), Bộ Khoa học và Công nghệ được giao nhiệm vụ xây dựng “Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030”.

Căn cứ tình hình triển khai Quy hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2020 và cơ sở pháp lý nêu trên, việc tiếp tục xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành “Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030” là rất cần thiết, đồng thời là cơ sở pháp lý cho việc đầu tư đúng hướng và nâng cao hiệu quả hệ thống chuẩn đo lường quốc gia trong giai đoạn tới.

Trên cơ sở đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quyết định số 1498/QĐ-BKHCN ngày 12/8/2022 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ về việc phê duyệt danh mục nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp Bộ xét giao trực tiếp bắt đầu thực hiện năm 2023 trong đó Đề án “Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng hoàn thiện Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia giai đoạn đến năm 2035” giao trực tiếp Viện Đo lường Việt Nam thực hiện.

Ngày 26/8/2022 Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã ban hành Quyết định số 1395/QĐ-TĐC về việc phê duyệt nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp Bộ “Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng hoàn thiện Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia giai đoạn đến năm 2035” giao Viện Đo lường Việt Nam có trách nhiệm tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo thuyết minh được duyệt.

Thực hiện nhiệm vụ được giao Viện Đo lường Việt Nam đã triển khai và hoàn thành nhiệm vụ đề án “Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng hoàn thiện Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia giai đoạn đến năm 2035” với mục tiêu phát triển hệ thống chuẩn đo lường theo hướng hiện đại, đạt trình độ các nước tiên tiến trong khu vực nhằm đáp ứng các yêu cầu quản lý nhà nước về đo lường trong giai đoạn mới, đảy mạnh hội nhập quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm hang hóa, góp phần thúc đảy phát triển kinh tế - xã hội đảm bảo an ninh quốc phòng của đất nước. 

Từ kết quả thực hiện đề án Viện Đo lường Việt Nam đã lập dự thảo tờ trình và Quyết định để Bộ Khoa học và Công nghệ trình Chính phủ Quyết định phê duyệt kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030, theo tinh thần Nghị quyết số 54/NQ-CP ngày 12/4/2022 của Chính phủ.

Ngày 24 tháng 11 năm 2023 Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1488/QĐ-TTg phê duyệt ‟Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030ˮ.

Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ‟Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030ˮ đã định hướng và là cơ sở cho các bộ, ngành, địa phương đầu tư chuẩn đo lường đảm bảo hợp lý, sử dụng hiệu quả ngân sách nhà nước; làm cơ sở để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt chuẩn đo lường quốc gia trong các năm tới, phục vụ công tác quản lý nhà nước về đo lường, đáp ứng nhu cầu phát triển của các bộ, ngành, địa phương.

Theo ông Trần Quý Giầu – Vụ trưởng Vụ Đo lường, mục tiêu chung của kế hoạch thứ nhất là theo hướng hiện đại, đạt trình độ tiên tiến trong khu vực; thứ hai là đáp ứng các yêu cầu QLNN về đo lường trong giai đoạn mới; thứ ba là đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng SPHH phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu; thứ tư là góp phần thúc đẩy, phát triển KT-XH và bảo đảm quốc phòng an ninh của đất nước.

Về mục tiêu cụ thể, giai đoạn 2024-2025: Duy trì, bảo quản và sử dụng 48 chuẩn ĐLQG đã được phê duyệt theo QĐ 1361/QĐ-TTg - Đầu tư phát triển mới, bổ sung 08 chuẩn ĐLQG, gồm: 02 chuẩn đo lường thuộc 02 đại lượng cơ bản; 06 chuẩn đo lường thuộc 05 đại lượng dẫn xuất.

Giai đoạn 2026-2030: Đầu tư nâng cấp mở rộng phạm vi đo, nâng cao trình độ 09 chuẩn ĐLQG của 08 đại lượng đã được phê duyệt, gồm: 01 chuẩn đo lường thuộc 01 đại lượng cơ bản, 08 chuẩn đo lường thuộc 07 đại lượng dẫn xuất; Đầu tư phát triển mới, bổ sung 36 chuẩn ĐLQG của 23 đại lượng, gồm: 09 chuẩn đo lường thuộc 03 đại lượng cơ bản và 27 chuẩn đo lường thuộc 20 đại lượng dẫn xuất.

Về nhiệm vụ và giải pháp của kế hoạch, theo ông Giầu, thứ nhất, cần tập trung, ưu tiên nguồn lực triển khai, phát triển các chuẩn ĐLQG được phê duyệt tại Quyết định 1488/QĐ-TTg. Thứ hai, phát triển chuẩn ĐLQG đáp ứng các yêu cầu: về sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, phù hợp với điều kiện Việt Nam; bảo đảm chuẩn ĐLQG được dẫn xuất đến chuẩn chính đang sử dụng trong các ngành kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng; Thứ ba, đào tạo cán bộ: Tổ chức các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng trong nước và quốc tế; Thứ tư, duy trì, bảo quản và sử dụng chuẩn ĐLQG: Bảo đảm độ chính xác và tính liên kết của chuẩn tới Hệ đơn vị đo quốc tế SI; Thứ năm, hợp tác quốc tế: tham gia chương trình so sánh liên phòng ở cấp quốc tế; tham gia các ban kỹ thuật, tiểu ban kỹ thuật về đo lường của OIML, BIPM, APLMF, APMP..., tham gia Thoả thuận thừa nhận lẫn nhau toàn cầu về đo lường (CIPM-MRA).

Một số điểm mới của kế hoạch như có tính khả thi cao, bảo đảm hiệu quả, tất cả kế hoạch đề ra trong quyết định này phải được thực hiện một cách chặt chẽ; Đáp ứng sự phát triển mạnh mẽ của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững; Viện ĐLVN xây dựng một bộ 25 tài liệu (23 tài liệu chuyên môn sâu về kỹ thuật đo lường); Định kỳ 3 năm tổ chức hội nghị khoa học kỹ thuật về chuẩn đo lường; Xây dựng văn bản hướng dẫn duy trì bảo quản sử dụng chuẩn chính ở ĐP, giúp các địa phương khai thác và sử dụng chuẩn có hiệu quả; Công tác kiểm tra, hướng dẫn chuẩn chính của địa phương sẽ được tăng cường, đảm bảo các chuẩn đo lường được thực hiện một cách chính xác và đồng bộ trên toàn quốc; Bổ sung một số chuẩn đo lường quốc gia Thuỷ âm của Bộ Quốc phòng vào Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030…

Về kế hoạch triển khai Quyết định số 1488/QĐ-TTg trong thời gian tới, ngày 07/3/2024, Thứ trưởng Lê Xuân Định đã ký ban hành Quyết định số 351/QĐ-BKHCN phê duyệt Kế hoạch triển khai “Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030. Trong đó, các nhiệm vụ do Bộ KH&CN chủ trì triển khai thực hiện: Triển khai thực hiện kế hoạch phát triển chuẩn ĐLQG cho giai đoạn 2024-2025 và giai đoạn 2026-2030; Xây dựng văn bản hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương về việc thiết lập, duy trì, bảo quản, sử dụng chuẩn đo lường chính, bảo đảm liên kết chuẩn, thống nhất chung định hướng phát triển chuẩn ĐLQG, hoàn thành 2025; Xây dựng và hướng dẫn thực hiện Chương trình so sánh liên phòng về ĐL đối với các chuẩn ĐLQG ở cấp quốc gia và cấp quốc tế có sự phối hợp giữa các bộ, cơ quan, UBND các tỉnh, TP để nâng cao năng lực cho các PTN trong nước về đo lường;

Hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương triển khai Kế hoạch phát triển chuẩn ĐLQG đến năm 2030; Tuyên truyền, phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc lồng ghép các nội dung của Kế hoạch trong các hội nghị, hội thảo, tập huấn về TCĐLCL; Tổ chức hội nghị, hội thảo khoa học kỹ thuật về chuẩn đo lường quốc gia với sự tham gia của các nhà khoa học trong nước và quốc tế; Triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Kế hoạch giai đoạn 2024-2025; Triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Kế hoạch giai đoạn 2026-2030; Hướng dẫn, đôn đốc việc triển khai thực hiện Kế hoạch; Kiểm tra tình hình thực hiện Kế hoạch tại các Bộ, ngành, địa phương; Cân đối, bố trí kinh phí thực hiện các nhiệm vụ của Kế hoạch; Sơ kết, tổng kết các giai đoạn thực hiện Kế hoạch (sơ kết 3 năm, 5 năm); Tổng kết Kế hoạch.

Các nhiệm vụ do các bộ, địa phương chủ trì triển khai thực hiện: Lập hồ sơ thiết lập duy trì, bảo quản và sử dụng chuẩn đo lường quốc gia thuỷ âm đã đăng ký trong kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030; trình Bộ KH&CN phê duyệt chuẩn đo lường quốc gia; Bố trí đầu tư, thiết lập, duy trì và bảo quản chuẩn chính do bộ, địa phương quản lý, bảo đảm liên kết chuẩn đến chuẩn đo lường quốc gia; Chủ động đề xuất hoặc tham gia Chương trình so sánh liên phòng về đo lường để nâng cao năng lực của các phòng thí nghiệm về đo lường; Bảo đảm kinh phí từ ngân sách nhà nước phục vụ công tác duy trì, bảo quản và sử dụng các chuẩn đo lường theo quy định; Tổ chức tuyên truyền, hội thảo, hội nghị theo các nội dung của Kế hoạch.

​