Nhiều địa phương vẫn chưa quan tâm đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân

Đại dịch COVID-19 xuất hiện từ đầu năm 2020 và đã tàn phá mọi mặt của nền kinh tế, khiến người dân và doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt là đợt dịch lần thứ 4 bùng phát mạnh tại một số tỉnh phía Nam, đã xuất hiện làn sóng người lao động về quê do lo sợ dịch bệnh quay trở lại và khi các nhà máy, xí nghiệp không có đủ chỗ lưu trú cho công nhân. Điều này đã gây tác động không nhỏ đến hiệu quả kinh tế, hiệu quả phát triển sản xuất kinh doanh, an sinh xã hội.

Hiện hầu hết các khu công nghiệp (KCN) trên cả nước đang thiếu hụt nhà ở cho công nhân, thiếu các hoạt động vui chơi giải trí, thiếu trường mẫu giáo cho con em công nhân… dẫn đến tình trạng nhiều KCN chưa đáp ứng được nhu cầu chỗ ở, công nhân phải thuê trọ bên ngoài của người dân, nơi ở chật chội, thiếu thốn.

Ông Hà Quang Hưng, Phó cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, mục tiêu đến năm 2020 cả nước dành khoảng 600 ha đất làm nhà ở xã hội (NƠXH) cho công nhân KCN.

Cũng theo ông Hưng, theo báo cáo của các địa phương, đến nay cả nước có 214 dự án nhà ở dành cho công nhân với quy mô sử dụng đất khoảng 600 ha. Trong đó đã hoàn thành 116 dự án với diện tích đất hơn 250 ha và đang tiếp tục triển khai 98 dự án với diện tích đất hơn 350 ha. Như vậy mới chỉ có khoảng 41% diện tích đất được đầu tư xây dựng đưa vào sử dụng.

Trong khi đó, số liệu tổng hợp chưa đầy đủ từ báo cáo của các địa phương, thì nhu cầu đầu tư xây dựng NƠXH cho các đối tượng là người thu nhập thấp khu vực đô thị và công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2025 là khoảng 294.600 căn, với tổng mức đầu tư khoảng 220.000 tỷ đồng. Trong đó, dự án nhà ở cho công nhân KCN là 100 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 134.000 căn hộ, có tổng mức đầu tư khoảng 67.000 tỷ đồng.

Trong chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 đề ra mục tiêu xây dựng tối thiểu khoảng 12,5 triệu m2 NƠXH tại khu vực đô thị, đáp ứng cho khoảng 70% công nhân lao động tại các KCN có nhu cầu được giải quyết chỗ ở.

Theo Bộ Xây dựng, mặc dù chính sách nhà ở cho công nhân làm việc trong KCN đang được lồng ghép vào chính sách nhà ở xã hội (trong Luật Nhà ở năm 2014) nhưng vẫn cần thiết phải có chính sách riêng để phát triển loại hình nhà ở này. Đặc biệt trong bối cảnh phát triển công nghiệp, kinh tế xã hội trong bối cảnh hiện nay.

Bộ Xây dựng cũng cho biết, do chưa có sự thống nhất giữa các quy định pháp luật về quy hoạch bố trí quỹ đất dự án xây dựng nhà ở cho công nhân KCN trong Luật Nhà ở, Luật Đất, Luật Đầu tư và Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ về quy định quản lý KCN và khu kinh tế dẫn đến việc quỹ đất để phát triển nhà ở cho công nhân hiện nay vẫn thiếu.

Nguyên nhân quan trọng nữa là nguồn vốn tín dụng dành để cấp bù lãi suất cho các chủ đầu tư dự án và các đối tượng được ưu đãi vay để mua, thuê mua NƠXH (trong đó có công nhân KCN) vẫn còn thiếu. Hiện vẫn còn tình trạng, một số địa phương chưa quan tâm chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, đặc biệt là kế hoạch phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân. Các địa phương này khi lập quy hoạch đầu tư xây dựng KCN chưa quan tâm cho đầu tư phát triển nhà ở dành cho công nhân.

Bên cạnh đó, làm NƠXH lợi nhuận thường rất thấp nên các doanh nghiệp không mặn mà tham gia. Do đó, cần có chính sách hỗ trợ để doanh nghiệp phát triển bất động sản giá thấp mà vẫn có lợi nhuận hợp lý họ mới làm. Cần hỗ trợ đất sạch chứ không phải để doanh nghiệp vật vã đi đền bù. Đồng thời làm các khu tập trung có đủ tiện ích và gần các KCN để công nhân có thể tiện đi lại như trường học, bệnh viện, chợ, công viên…

Hiện Bộ Xây dựng đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ bổ sung gói tín dụng 65.000 tỷ đồng để hỗ trợ chương trình và phân ra làm 2 gói tín dụng chính. Gói tín dụng thứ nhất gồm có 15.000 tỷ đồng. Trong đó có 14.000 tỷ đồng là cấp vốn tín dụng cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong chương trình đầu tư công giai đoạn 2021 - 2026 để ngân hàng cho các đối tượng là khách hàng cá nhân được vay để mua, thuê mua NƠXH. Còn 1.000 tỷ đồng sẽ dành cho các ngân hàng thương mại do Ngân hàng Nhà nước chỉ định để cho các chủ đầu tư cũng như khách hàng cá nhân vay phát triển NƠXH. Đây là những gói tín dụng bù lãi suất.

Gói tín dụng thứ hai là 50.000 tỷ đồng theo hướng cấp tín dụng cho ngân hàng thương mại để các ngân hàng này cho hai nhóm đối tượng vay. Nhóm thứ nhất là người công nhân trong các KCN được vay để mua, thuê mua các dự án NƠXH. Nhóm thứ hai là chủ đầu tư các dự án NƠXH và nhà ở công nhân bao gồm cả chủ đầu tư các dự án kinh doanh hạ tầng KCN, trong đó có các dự án nhà lưu trú cho công nhân thuê.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng cũng đề xuất, bổ sung cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp. Theo đó, doanh nghiệp có công nhân kinh doanh sản xuất trong KCN thì được mua hoặc thuê theo gói thuê các tầng hoặc cả block nhà ở để cho công nhân thuê. Trên thực tế thì hiện nay nội dung này chưa có trong quy định của Chính phủ.

(Bài/loạt bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 84/NQ - CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ).