“Ngành Thuế là ngành tiên phong và là ngành đầu tiên được đánh giá cao nhất trong chuyển đổi số"

Nhờ nền tảng chuyển đổi số trong quản lý thuế, khi những hoạt động giao dịch không còn là vật lý, cơ học bình thường nữa mà đã chuyển sang môi trường mạng thì công cụ quản lý thuế cũng phải thay đổi để thích nghi. Quá trình này được ngành Thuế thực hiện khá nhanh, đó là nền tảng rất quan trọng. Nhờ đó, Việt Nam được quốc tế đánh giá là một trong 4 nước đi đầu ở khu vực Đông Nam Á về việc quản lý thuế xuyên biên giới thông qua việc các nhà mạng phải kê khai thuế trên cổng thông tin điện tử.

Sự phát triển nhanh chóng, bùng nổ cùng nhiều hình thức mới của thương mại điện tử đặt ra thách thức mới đối với ngành thuế (hình minh họa)

Phát triển của TMĐT ở Việt Nam rất nhanh, kéo theo việc chúng ta quản lý nói chung và trong đó có vấn đề liên quan đến quản lý thu thuế, từ đó đặt ra một thách thức rất lớn. Đây không phải là thách thức với riêng Việt Nam mà với cả các nước phát triển. Người ta cũng thấy rằng việc quản lý thu thuế với hệ thống TMĐT hiện đang rất lúng túng, đặc biệt là vấn đề kinh doanh xuyên biên giới. Tuy vậy nhưng chúng ta nhìn thấy thành công của Việt Nam trong quản lý thuế trên TMĐT đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Ngành thuế và các bộ, ngành liên quan đã sớm nắm bắt được xu hướng phát triển của TMĐT và tiên phong trong áp dụng những công nghệ quản lý mới vào công tác quản lý thuế.

Bên cạnh những việc đã triển khai về mặt kỹ thuật, công nghệ thì việc tạo lập khuôn khổ pháp lý cũng được chú trọng. Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật như sửa đổi Luật Quản lý thuế tích hợp ngay những nội dung về quản lý thuế đối với TMĐT, sau đó là các hướng dẫn thực thi của Chính phủ.

Một điểm nổi bật khác là giờ đây, quản lý thuế trong lĩnh vực TMĐT không phải là câu chuyện riêng của ngành Tài chính mà còn là nhiệm vụ của các bộ, ngành có liên quan như Bộ TT&TT, Bộ Công Thương hay Ngân hàng Nhà nước… trong phối hợp trao đổi, kết nối thông tin, xây dựng chính sách pháp luật đồng nhất trong quản lý hoạt động TMĐT.

Qua triển khai các giải pháp nêu trên, cơ bản người nộp thuế là cá nhân hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực TMĐT đã có ý thức tự giác kê khai, nộp thuế theo quy định của pháp luật. Một số sàn giao dịch TMĐT đã có sự phối hợp tốt trong việc triển khai cung cấp thông tin phục vụ công tác quản lý thuế. Cơ quan thuế đã tăng cường quản lý thuế và đưa vào diện quản lý thuế đối với rất nhiều các cá nhân, tổ chức có kinh doanh trong lĩnh vực TMĐT để tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế thực hiện theo quy định của pháp luật.

Trao đổi về những biện pháp quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT mà ngành Thuế đã và đang triển khai, GS.TS Hoàng Văn Cường nhận định: “Về mặt khuôn khổ pháp luật thì về cơ bản chúng ta đã có để thực thi các nghiệp vụ, biện pháp để mà thu thuế trên nền tảng số.

Tuy nhiên, cách mạng công nghiệp 4.0 thì nó thay đổi liên tục, nó tạo ra nhiều hành vi, nhiều hoạt động rất là mới thay đổi liên tục, có thể ngày hôm nay chúng ta biết rồi, đưa vào quy định nhưng có thể ngày mai lại không có nữa.

Chính vì vậy, sự cần thiết phải hoàn thiện về khuôn khổ pháp luật. Trước hết là liên quan đến đối tượng mà chúng ta phải điều chỉnh ở đây là đối tượng nào phải chịu thuế khi diễn ra các giao dịch ở trên mạng. Tôi cho rằng cần có độ phổ quát cao hơn”.

GS.TS Hoàng Văn Cường chia sẻ thêm: “Ví như hiện nay, chúng ta thu thuế thông qua hành vi dòng tiền nhưng có thể người ta không dùng tiền Việt Nam mình thanh toán mà dùng các đồng tiền số, mà chúng ta hiện nay thì chưa thừa nhận đồng tiền số đấy nhưng thực tế vẫn đang diễn ra các hoạt động phát sinh thu nhập, kinh doanh, lấy các nguồn tiêu dùng của những người trong nước.

Vậy thì những đối tượng đấy có được đưa vào cơ chế điều tiết như thế nào. Và chúng tôi thấy rằng sẽ càng ngày càng xuất hiện nhiều thì chúng ta phải có khuôn khổ pháp luật có khả năng bao phủ được hết tất cả các hành vi”.

Chia sẻ về nỗ lực của ngành Thuế trong thời gian qua, bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân, Tổng cục Thuế thông tin, ngành thuế đã triển khai rất đồng bộ các biện pháp quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT từ tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế tự kê khai chịu trách nhiệm trên cổng thông tin điện tử của ngành Thuế; tích cực tham gia đàm phán hiệp định đa phương về phân bổ quyền đánh thuế đối với thu nhập từ hoạt động kinh tế số; hoàn thiện quy định, chính sách pháp luật về thuế để tăng cường trách nhiệm của các sàn TMĐT trong việc khai thuế, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh các cá nhân kinh doanh; đến hiện đại hóa công tác quản lý thuế; nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin để kết nối, lưu trữ thông tin hỗ trợ người nộp thuế. 

Ngành Thuế cũng đã xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lý rủi ro đối với thương mại điện tử; áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để xử lý dữ liệu, đưa ra các cảnh báo đối với trường hợp vượt ngưỡng rủi ro và đề xuất các biện pháp quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT; đồng thời, xây dựng hệ thống quản lý thuế thông minh, đáp ứng kết nối dữ liệu với các cơ quan quản lý Nhà nước và người nộp thuế, các sàn giao dịch TMĐT để tạo điều kiện cho việc kê khai nộp thuế 24/7 đáp ứng nhu cầu TMĐT.